BÖLGESEL TEŞVİK UYGULAMALARI İLE İHRACAT İLİŞKİSİNİN AFYONKARAHİSAR İLİ ÖRNEĞİNDE REGRESYON ANALİZİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 5, 42 - 57, 31.05.2018

Gülsüm Gürler Hazman , Pınar Bengi Kaya

Öz

Bu çalışmada bölgesel nitelikli teşvik uygulamaları ile ihracat ilişkisi Afyonkarahisar ili nezdinde değerlendirilmektedir. Analizde 01.01.2000-31.12.2017 tarihleri arasında düzenlenen teşvik belgesi sayısı (KDV istisnası), teşvik belgeli istihdam rakamları, sabit yatırım tutarları ve gümrük vergisi muafiyetinden faydalanan firma sayısı bağımsız değişken olarak, ihracat rakamları ise bağımlı değişkenler olarak regresyon analizine dahil edilmiştir ve söz konusu değişkenlerle Granger nedensellik testi yapılmıştır. Nedensellik testi sonucunda teşvik belgeli yatırım sayısından ve gümrük vergisi muafiyetinden bölgesel ihracata tek yönlü nedensellik tespit edilmiştir. Regresyon analizi sonuçlarına göre ise teşvik belgeli yatırım sayısı, gümrük vergisi muafiyeti ve sabit yatırım miktarı değişkenlerinin ihracat üzerinde istatistiki olarak anlamlı bir etkiye sahiptir. Bu etki sadece gümrük vergisi muafiyeti için negatif yöndedir. Bölgesel bazda en etkili değişken sabit yatırım miktarı olup, teşvik belgeli yatırım dolayısıyla KDV istisnası teşvikinin etkisi oldukça düşüktür.

Anahtar Kelimeler

Teşvikler, Yatırım Teşvikleri, Bölgesel Teşvikler, İhracat, Regresyon Analizi.

Kaynakça

• AKDEVE, Erdal. ve KARAGÖL, Erdal Tanas.“Geçmişten Günümüze Türkiye’de Teşvikler ve Ülke Uygulamaları”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37, 329-350, 2013.
• AYDINER, Mehmet. “Yatırım Teşvik Sisteminin İBSS Düzey2 ve Düzey3 Bölgelerinin İhracat Performansına Etkisi Üzerine Bir Panel Veri Analizi”, Trakya Üniversitesi İİBF E-Dergi, 4(2), 66-88, 2016.
• AYDINER, Mehmet.“Teşvik Sistemi Kapsamındaki Yatırımların İhracata ve İstihdama Etkisi: TR32 Bölgesi Üzerine Bir Değerlendirme”, Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 4(8), 74-87, 2015.
• DURAN, Mustafa. Türkiye’de Uygulanan Yatırım Teşvik Politikaları (1968-1998), Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara, 1998.
• EFE, Mehmet. Vergi Teşviklerinin Firma Büyüme Performansları Üzerine Etkileri: 5084 Sayılı Kanunun Afyonkarahisar Mermer İmalat Firmaları Üzerindeki Etkilerine İlişkin Bir Çalışma, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta, 2013.
• Ekonomi Bakanlığı. Yatırım Teşvik Sistemi Yıllık Değerlendirme Raporu (Haziran 2012 – Haziran 2013), Ankara, 2013.
• GRANGER, Clive.W.J. and NEWBOLD, Paul. “Spurious Regressions In Econometrics”, Journal of Econometrics 2, p.111-120, 1974.
• GUJARATI, Damodar. N. Temel Ekonometri (Çev: Ümit Şenesen ve Gülay Günlük Şenesen), Literatür Yayıncılık, İstanbul, 1999.
• GÜLMEZ, Mustafa. ve YALMAN, İlkay Noyan.“Yatırım Teşviklerinin Bölgesel Kalkınmaya Etkileri: Sivas İli Örneği”, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 24(2), 235-257, 2010.
• GÜRBÜZ, Sait. ve ŞAHİN, Faruk. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2017. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5aaba880005751.83608392, Erişim Tarihi: 16.03.2018. https://www.ekonomi.gov.tr.
• İNCEKARA, Ahmet.Türkiye’de Teşvik Sistemi: Genel Değerlendirme. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları (Yayın No: 1995: 10), 1995.
• KARABIÇAK, Mevlüt. Türkiye’de Uygulanan Ekonomik Teşvik Politikalarının Boyutu, Ulusal, Bölgesel ve Yerel Anlamda Kalkınma Üzerine Olası Etkileri, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 263-280, 2013.
• KILIÇASLAN, Harun. ve KILIÇ, Zeynep. Türkiye’de Uygulanan Yatırım Teşviklerinin Etkinliği Üzerine Bir Değerlendirme, International Congress of Management Economy and Policy Proceeding Book, 3970-3989, 2016.
• ORAL, Burcu Gediz ve UĞUR, Alparslan. Türkiye’de Bölgesel Eşitsizlikleri Gidermek İçi Devlet Yardımları (Teşvikler): 2012 Teşvik Sisteminin Bölgesel Teşvikler Açısından Getirdiği Yenilikler, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 21, 140-168, 2013.
• Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar, Resmi Gazete, 19/06/2012, Sayı:28328.
• YAVAN, Nuri. (2006). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımcıların Lokasyon Seçimi Üzerine Uygulamalı Bir Araştırma (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• YAVAN, Nuri. (2010). Teşviklerin Sektörel ve Bölgesel Analizi: Türkiye Örneği, Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Yayınları, Ankara, 2010.
• YAVAN, Nuri. Teşviklerin Bölgesel Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Ampirik Bir Analiz, Ekonomik Yaklaşım, 22(81), 65-104, 2011b.
• YAVAN, Nuri. Yeni Yatırım Teşvik Sisteminin Bölgesel Kalkınma Politikaları Çerçevesinde Değerlendirilmesi, 5. Bölgesel Kalkınma ve Yönetişi Sempozyumu Sanayi Politikalarının Yönetişimi, Ankara: TEPAV Yayınları, 127-154, 2011a