YOK OLUŞTAN DOĞAN TURİZM: KIYAMET TURİZMİ (DOOM TOURISM)

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 5, 224 - 241, 31.05.2018

Savaş Yıldız

Öz

Dünyada
artan enerji ihtiyacını karşılamak amacıyla yaygın bir biçimde kullanılan fosil
yakıtlar, günümüzün en ciddi sorunlarından birisi olan küresel ısınma ve
küresel ısınmaya bağlı olarak ortaya çıkan iklim değişikliğinin temel
nedenlerinden birisidir. İklim değişikliğinin nedeniyle eriyen buzulların deniz
seviyesini yükseltmesi, asit yağmurlarının artması, yağış rejimlerinin
değişmesi, sel, tusinami, fırtına, kasırga gibi olayların daha sık yaşanır hale
gelmesi hem canlıların doğal yaşamlarının hem de gözde turistik
destinasyonların da tahrip olmalarına ve cazibelerini yitirmelerine neden
olmaktadır. İnsanların, kısa ve orta vadede yok olma tehlikesiyle karşı karşıya
olan canlı türleri ve turistik destinasyonları onlar yok olmadan önce görme
isteği yeni bir turizm türü olan kıyamet turizminin doğmasına neden olmuştur.
Geniş kapsamlı literatür taraması temelli bu çalışmada küresel ısınma ve iklim
değişikliğinin kıyamet turizminin doğmasındaki etkisi ve bazı kıyamet turizmi
destinasyonları incelenerek kıyamet turizmi ile ilgili farkındalık yaratma
amaçlanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Turizm, Kıyamet Turizmi, Küresel Isınma, İklim Değişikliği

Kaynakça

• Akalın, M. (2014). İklim Değişikliğinin Tarım Üzerindeki Etkileri: Bu Etkileri Gidermeye Yönelik Uyum ve Azaltım Stratejileri. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 7(2): 351-377.
• Akın, G. (2006). Küresel Isınma, Nedenleri Ve Sonuçları. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 46(2): 29-43.
• Alper ve Anbar, (2007). Küresel Isınmanın Dünya Ekonomisine Ve Türkiye Ekonomisine Etkileri. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 9(4): 15-54. ATO (Ankara Ticaret Odası). (14 Mart 2007). Küresel ısınma sektörleri yaktı (http://www.alto.org.tr/tr/component/k2/item/382-.html?tmpl=component&print=1, Erişim Tarihi: 12.03.2018).
• Başıbüyük, G. Ö., Ay, F. Ve Acar S. (2017). Küresel Isınma Ve Küresel Isınmanın Yaşlılar Üstündeki Etkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. (1):203-218.
• Başoğlu, A. ve Telatar, O. M. (2013). İklim Değişikliğinin Etkileri: Tarım Sektörü Üzerine Ekonometrik Bir Uygulama. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (6): 7-25.
• Başsüllü, Ç. vd., (2014). İklim Değişikliği Müzakerelerinde Ormancılık. (ss. 518-536) II. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu “Akdeniz ormanlarının geleceği: Sürdürülebilir toplum ve çevre”. Isparta. 22-24 Ekim.
• Bayraç, H. N. (2007). Enerji Kullanımının Küresel Isınmaya Etkisi ve Önleyici Politikalar. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,11(2): 229-260.
• Bayraç, H. N. (2009). Küresel Enerji Politikaları ve Türkiye: Petrol ve Doğalgaz Kaynakları Açısından Bir Karşılaştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 10(1): 115-142.
• Bluestone, C. (2009). See it Before it Disappears: Reconciling and Regulating Disaster Tourism. (http://www.worldchanging.com/archives/010377.html, Erişim Tarihi: 17.03.2018).
• Bowman, M.S. and Pezzulo, P.C. (2010). What’s so ‘dark’ about ‘dark tourism’? Death, tours, and performance. Tourist Studies. 9(3): 187-202.
• BP (British Petroleum). (2017). BP Enerji Görünümü 2017. (https://www.bp.com/content/dam/bpcountry/tr_tr/pdf/BP_Enerji_Gorunumu_2017_Raporu_BB.pdf, Erişim Tarihi: 3.3.2018).
• Chang, T. and Hansen, A. (2015). Historic and projected climate change in the Greater Yellowstone Ecosystem. Yellowstone Science. 23(1): 14-19.
• Christopher P. D., Aladdine D. J. and Carrie F. J. (2007). Climate Change Strategies for the Financial Services Industry. Goodwin Procter. (January) 4: 1-7.
• Çepel, N. (2003). Ekolojik Sorunlar ve Çözümleri. Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
• Demir, Ö. (2009). Küresel Isınma ve İklim Değişikliğinin Turizme Etkileri. (http://www.turizmdebusabah.com/yazarlar/kuresel-isinma-ve-iklim-degisikliginin-turizme-etkileri-emrah-omer-demir-47680.html, Erişim Tarihi: 12.03.2014).
• Demirtaş, N. (2011). Turizm ve Çevre. Ankara: Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları, Yayın No: 91.
• Durgun, A. ve Memişoğlu, D. (2007). Küresel Isınma ve Turizm Üzerine Olası Etkileri. (ss. 310-322). 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi. Ankara. 10-15 Eylül.
• Eijgelaar, E., Thaper, C., and Peeters, P. (2010). Antarctic cruise tourism: the paradoxes of ambassadorship,’last chance tourism’ and greenhouse gas emissions. Journal of Sustainable Tourism. 18(3): 337-354.
• Fışkın ve Zorba, (2016). İklim Değişikliğinin Tarım Üzerindeki Etkileri Ve Denizyolu Tarımsal Ürün Taşımacılığına Yansımaları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 8(17): 266-279.
• Foulkes, I. (25 August 2017). Switzerland landslide: Are the Alps melting?. http://www.bbc.com/news/world-europe-41049827, Erişim Tarihi: 21.03.2018). Galapagos Conservancy. (19 May 2016). Galapagos maintains steady tourism growth in 2015. (https://www.galapagos.org/newsroom/galapagos-tourism-growth-2015/, Erişim Tarihi: 23.03.2018).
• Grigg, R. (10.09.2016). Extinciton Tourism. https://tidechange.ca/2016/10/09/extinction-tourism/, Erişim Tarihi: 16.03.2018).
• Gülbahar, O. (2008). Küresel Isınma, Turizme Olası Etkileri ve Türkiye. KMU İİBF Dergisi. 10(15): 160-198.
• Hacıoğlu, N., Girgin, G. K. ve Tetik, N. (2011). İklim Değişikliğinin Sürdürülebilir Turizm Üzerine Etkileri ve Batı Karadeniz Bölgesine Yönelik Bir Değerlendirme. (ss371-384). 12. Ulusal Turizm Kongresi. Düzce. 30 Kasım-4 Aralık.
• Hacıoğlu, N., Şahin, B., Girgin, G. K. ve Giritlioğlu, İ. (2009). İklim Değişikliğinin Turizme Muhtemel Etkilerinin Analizi. (ss. 1191-1207). 10. Ulusal Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı. Mersin. 21-24 Ekim.
• Hatfield, R. (2005). Economic Value of the Bwindi and Virunga Gorilla Mountain Forests. The African Wildlife Foundation. Washington D.C, USA.
• Heathcote, A. (12 September 2017). Breakdown: the state of the Great Barrier Reef in 2017. (http://www.australiangeographic.com.au/topics/science-environment/2017/09/the-state-of-the-great-barrier-reef-in-2017, Erişim Tarihi: 20.03.2018).
• Herring, D. (2012). Climate Change: Global Temperature Projections. (https://www.climate.gov/news-features/understanding-climate/climate-change-global-temperature-projections, Erişim tarihi: 14.03.2018).
• Howard, B. (17 August 2016). Tourists Try to See Great Barrier Reef Before It’s Gone. (https://www.nationalgeographic.com/travel/destinations/oceania/australia/great-barrier-reef-tourism-boom/ Erişim Tarihi: 20.03.2018).
• IGCP (International Gorilla Converation Program). (2011). Mountain Gorillas. (http://igcp.org/gorillas/mountain-gorillas/, Erişim Tarihi: 21.03.2018).
• Ingham, L. (09.02.2015). Last to See: The Future Rise Of Extinction Tourism. http://factor-tech.com/feature/last-see-future-rise-extinction-tourism/, Erişim Tarihi: 16.03.2018).
• IPCC (2007). Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge: Cambridge University Pres. (https://www.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar4/wg2/ar4_wg2_full_report.pdf, Erişim Tarihi: 11.03.2018).
• Kadıoğlu, M., (2008). Günümüzden 2100 Yılına Küresel İklim Değişimi. (ss.25-44) TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı. 13-14 Mart, Ankara. (http://www.tmmob.org.tr/sites/www.tmmob.org.tr/files/871bd64012152bf_ek.pdf, (Erişim Tarihi: 14.03.2018).
• Kallenbach, L. (May, 2009). Disappearing Destinations. (https://experiencelife.com/article/disappearing-destinations/, Erişim Tarihi: 17.03.2018).
• Karacan, A. R. (2007). Çevre Ekonomisi ve Politikası (Ekonomi, Politika, Uluslararası ve Ulusal Çevre Koruma Girişimleri). İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları, İİBF Yayını No: 6.
• Karaman, S. ve Gökalp, Z. (2010). Küresel Isınma ve İklim Değişikliğinin Su Kaynakları Üzerine Etkileri. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi. 3(1): 59-66
• Kaya, T. (2007), Küresel Isınma - Etkileri ve Önlemleri. İstanbul: FermanYayınları.
• Kayhan, M. ve Alan, İ. (2014). Havza Bazında Yağışın El Nino ve La Nina ile İlişkisi. Ankara. (https://www.mgm.gov.tr/FILES/genel/kitaplar/havze-el.pdf, Erişim Tarihi: 03.03.2018).
• Koluman, A. (2003). Dünyada Su Sorununa Genel Bir Bakış, Dünyada Su Sorunları ve Stratejileri. Ankara: ASAM Yayınları.
• Koparal, S. (2013). Çevresel Sorunların Nedenleri. Ü. B. Öğütveren (Ed.), Çevre Sorunları ve Politikaları (ss.24-43). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları (Yayın no: 2554).
• Koşan, A. (2016). Kış Turizmi, Olası Gelişmeler ve Başarı Faktörleri. (ss. 46-64). I. Ulusal Alternatif Turizm Kongresi Bildiri Kitabı. Erzincan.07-09 Nisan,
• Lemelin, R. H., Stewart, E. and Dawson, J. (2012). An introduction to last chance tourism. (pp. 1-9). Last Chance Tourism: Adapting Tourism Opportunities In A Changing World. Editors: Raynald Harvey Lemelin, Jackie Dawson and Emma Stewart. London: Routledge Taylot & Francis Group.
• McHolm, M. (3 October 2013). Tourism in Africa: Hiking Mount Kilimanjaro in Tanzania. (http://www.worldbank.org/en/news/feature/2013/10/03/mount-kilimanjaro-tourism-africa-tanzania, Erişim Tarihi: 20.03.2018).
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü. (2013). Yeni Senaryolarla Türkiye İçin İklim Değişikliği Projeksiyonları. Ankara: Meteoroloji Genel Müdürlüğü Matbaası.
• Mourby, A. (5 July 2017). Can Venice save itself from its own popularity?. (https://edition.cnn.com/travel/article/venice-too-many-tourists/index.html, Erişim Tarihi: 21.03.2018).
• Mutlu, A., İrdem, İ. ve Üre, B. (2015). Ekolojik Mültecilik. Memleket Siyaset Yönetim. 10(23): 79-118.
• National Park Service (NPS). (2018). Yellowstone National Park Facts. (https://www.nps.gov/yell/planyourvisit/parkfacts.htm, Erişim Tarihi: 22.03.2018).
• OECD (2012a), OECD Environmental Outlook to 2050. (https://www.keepeek.com//Digital-Asset-Management/oecd/environment/oecd-environmental-outlook-to-2050_9789264122246-en#page26, Erişim Tarihi: 08.03.2018).
• Özler, S. ve Akdağ, E. (2011). Asit Yağmurları. Bilim ve Teknik. (Ocak): 64-67. (http://www.vizyon21y.com/documan/Genel_Konular/Doga_Cevre/Asit_Yagmurlari.pdf, Erişim Tarihi: 04.03.2018).
• Peaty D. (2012).Kilimanjaro tourism and what it means for local porters and for the local Enviroment. J Ritsumeikan Soc Sci and Humanities. (4):1-11.
• Pınar, Ö. (3 Mart 2017). Venedik 2100’e kadar sular altında kalabilir. (http://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-39156018, Erişim Tarihi: 21.03.2018).
• Quiroga D., Mena, C., Karrer, L.B., Suzuki, H., Guevara, A. and Murillo, J.C. (2011). Dealing with climate change in the Galapagos: adaptability of the tourism and fishing sectors. (pp. 81-108). Editors: Larrea, I. and Di Carlo, G. Climate Change Vulnerability Assessment of the Galá pagos Islands. WWF and Conservation International. Washington, DC, USA. (http://awsassets.panda.org/downloads/integrated_report_final.pdf)
• Romme, W.H. and Turner, M.G. 2015. Ecological implications of climate change in Yellowstone: Moving into uncharted territory?. Yellowstone Science. 23(1): 6-12.
• Rott, H., Scherler, K. E., Reynaud, L., Barber, R. S. And Zanon, G. (1993). Glaciers of Europe: Glaciers of The Alps. U.S. Geological Survey Professional Paper 1386-E-1 (https://pubs.usgs.gov/pp/p1386e/alps.pdf, Erişim Tarihi: 25.03.2018).
• Ruiz, R. (15 Sept. 2008). Endangered natural wonders worth seeing. (https://www.forbes.com/2008/09/15/travel-endangered-ecosystems-forbeslife-cx_rr_0915travel.html#2392048419darr_0915travel.html, Erişim Tarihi: 17.03.2018).
• Salkin, A. (16. December 2007). Tourism of doom’ on rise. (http://www.nytimes.com/2007/12/16/world/americas/16iht-tourism.1.8762449.html, Erişim Tarihi: 20.03.2018).
• Sevim, B. ve Ünlüönen, K. (2010). İklim Değişikliğinin Turizme Etkileri: Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 28(1): 43-66.
• Shemsanga, C., Omambia, A. N. and Gu, Y. (2010). The Cost of Climate Change in Tanzania: Impacts and Adaptations. Journal of American Science. 6(3): 182-196.
• Simav Ö. ve Şeker, D. Z. (2013). Kıyı Etkilenebilirlik Göstergesi İle Türkiye Kıyıları Risk Alanlarının Tespiti. TMMOB Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi. Ankara. 11 -13 Kasım. (http://www.hkmo.org.tr/resimler/ekler/f6366e05328aca8_ek.pdf, Erişim Tarihi: 04.03.2018).
• Şahin N. ve Bilim Y. (2007). İklim Değişiklikleri ve Turizm Talebine Etkileri: Türk Turizminde Yeni Eğilimler ve Stratejiler. I. Ulusal Türkiye Turizmi Kongresi. Sakarya Üniversitesi Karasu Meslek Yüksekokulu. 07-08 Eylül.
• Şaylıkay, M. (2010). Küresel Isınma, Enerji Senaryoları ve Türkiye’nin Rolü. Akademik Bakış Dergisi. Ocak-Şubat-Mart(19): 1-22.
• Şimşek, Ç. K. ve Gezer, B. (2012). İstanbul Metropoliten Alanında Kentsel Isınmanın Azaltılmasında Yeşil Alanların Önemi. Megaron. 7(2): 116-128.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2000). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı: İklim Değişikliği Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara.
• Tetik, N. ve Acun, A. (2015). Turizm Öğrencilerinin Küresel Isınma Ve İklim Değişikliği Algısı Ve Görüşleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 8(41): 1459-1476.
• The Guardian. (13 January 2015). Will Gadd: We were climbing ice that isn’t going to be there next week. (https://www.theguardian.com/environment/2015/jan/13/will-gadd-we-were-climbing-ice-that-isnt-going-there-next-week-climate-change, Erişim Tarihi: 03.20.2018).
• The Washington Post. (19 March 2017). The Great Barrier Reef is dying. https://www.washingtonpost.com/opinions/the-great-barrier-reef-is-dying/2017/03/19/a1e1277a-0b37-11e7-93dc 00f9bdd74ed1_story.html?utm_term=.aca904a35493, Erişim Tarihi: 20.03.2018).
• Torunoğlu, E. (2013). Çevre, Ekosistem ve Temel Kavramlar. Editör: Öğütveren Ü. B., Çevre Sorunları ve Politikaları (ss.2-22). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları (Yayın no: 2554).
• TTYD (Türkiye Turizm Yatırımcıları Derneği). (2008). Turizm ve İklim Değişikliği. Rapor. (http://ttyd.org.tr/Uploadfiles/PublicationDocument/b0e6b31e-6b15-4b17-97ff-d4a99a4e5586.pdf, Erişim Tarihi: 10.03.2018).
• UNESCO. (2012). Great Barrier Reef. (http://whc.unesco.org/en/list/154, Erişim Tairihi: 20.03.2018).
• UNESCO. (2016). World Heritage and Tourism in a Changing Climate. http://whc.unesco.org/en/tourism-climate-change/, Erişim Tarihi: 21.03.2018).
• UNESCO. (2018). Galápagos Islands. (https://whc.unesco.org/en/list/1, Erişim Tarihi: 23.03.2018).
• UNWTO. (2008). Climate Change and Tourism: Responding to Global Challenges. http://sdt.unwto.org/sites/all/files/docpdf/climate2008.pdf, Erişim Tarihi: 16.03.2018).
• UNWTO. (2017). World Tourism Highlights 2017 Edition. https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284419029, Erişim Tarihi. 21.03.2018).
• Warthin, M. (17 January 2017). 2016 - A Year of Records. (https://www.nps.gov/yell/learn/news/17002.htm, Erişim Tarihi: 22.03.2018).
• Wenger, S.J. vd., (2011). Flow regime, temperature, and biotic interactions drive differential declines of trout species under climate change. Proceedings of the National Academy of Sciences. 108(34): 14175–14180.
• Yıldız, Z. (2009). Küresel Isınma Ve Alternatif Turizme Yönelim Üzerine Etkiler. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi. 1(1): 77-91.
• Yüksel, İ., vd. (2011). Küresel Isınma ve İklim Değişikliğinin Su Kaynaklarına Etkileri. (ss. 51-58). İMO (İnşaat Mühendisleri Odası). 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu. Trabzon. 20-23 Kasım. (http://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/16784_26_02.pdf, Erişim Tarihi: 08.03.2018).
• Zeydan, Ö. ve Sevim, B. (2008). İklim Değişikliğinin Kış Turizmine Etkileri. (ss. 156-171). TMMOB İklim Değişimi Sempozyumu. Ankara. 13-14 Mart.