ANTALYA’DA TOPLANAN TÜRK KURULTAYLARININ TARİHİ DEĞERLENDİRMESİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 6, 241 - 263, 30.06.2018

Eşe Çağlar

Öz

XX. yüzyılın sonlarına doğru Sovyetler Birliği’nin çöküşünün ardından,
değişen dünya dengeleri, Türkiye’nin farklı coğrafyalarda yer alan Türk
topluluklarıyla ilgilenmesinin önünü açmıştır. Türk Cumhuriyetleri’nin
bağımsızlıklarını kazanıp Dünya’nın siyasi ve iktisadi haritasında yer
almaları, Türk dünyası ile Türkiye arasındaki ortak tarihi alt yapının
oluşturduğu etnik, din, dil ve kültür gibi aidiyetlerin keşfedilmesi ve
güçlendirilmesi fırsatını sağlamıştır. Sovyetlerin dağılmasından sonra harekete
geçen Türkiye resmi ve STK vasıtasıyla, Türk devlet ve toplulukları arasında,
aynı zamanda dost ve kardeş ülkeler ile de işbirliği, dostluk ve kardeşlik
bağlarını geliştirmeye yönelik adımlar atmıştır. Türk Devlet ve Toplulukları Dostluk, Kardeşlik ve İşbirliği Vakfı’nın
(TÜDEV) organizesi ile Türk Devlet ve
Toplulukları Dostluk, Kardeşlik ve İşbirliği Kurultayı’nın ilki 21-23 Mart
1993 tarihleri arasında Antalya’da toplanmıştır. Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti, Özbekistan ve Türkmenistan devlet yöneticilerinin katılımlarıyla gerçekleştirilen
kurultayda, Türk dünyasının sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasi meseleleri
üzerine kararlar alındığı gibi Türk kültürünün varlığının tespiti, korunması ve
geliştirilmesine yönelik görüşlerin kabulü de büyük önem taşımaktadır. Tarihi seyir içerisinde önemli bir yere sahip olan Antalya, 1993 ve 2006
yıllarında toplanan I. ve X. Türk Dünyası Kurultaylarına ev sahipliği
yapmıştır. Şehrin ulaşım kolaylığı, iklim koşulları, doğa ve tarihi
zenginlikleri, yeni ve nitelikli konaklama tesisleri, kongre ve toplantı
organizasyonundaki sunduğu hizmetlerin yüksek seviyede olması kurultayların
burada toplanmasının önemli sebepleri arasındadır. Tebliğimizin amacı; Sovyetlerin dağılmasıyla Türkiye’de organize edilen
Türk Dünyası Kurultayları’ndan, Antalya’da toplanan I. ve X. Türk Dünyası
Kurultayları’nın tarih ilmi açısından değerlendirilmesidir.  Böylelikle hem Türk Dünyasının hem de Antalya
şehrinin önemine vurgu yapılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Türk Dünyası, Antalya, TÜDEV, Kurultay

Kaynakça

• Kitaplar Arsal, Sadri Maksudi, Türk Tarihi ve Hukuk, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yay., İstanbul 1947.
• Arslan, Kahraman, Türkiye’de Kongre Turizmini Geliştirme İmkânları, İstanbul Ticaret Odası Yay., İstanbul 2008.
• Çandarlıoğlu, Gülçin, İslam Öncesi Türk Tarihi ve Kültürü, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay., İstanbul 2003.
• Ergin, Muharrem, Orhun Abideleri, Hisar Yay., İstanbul 2003.
• Kafesoğlu, İbrahim, Türk Milli Kültürü, 35. bs., Ötüken Yay., İstanbul 2013.
• Ögel, Bahaeddin, Türk Mitolojisi, Türk Tarih Kurumu Yay., 5. b., Ankara 2010.
• Özkan, İsa, “Türk Dünyasında İletişim ve Yazı Dili”, Hoca Ahmet Yesevi Yılı Anısına Uluslararası Türk Dünyası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Kongresi, 2016.
• Togan, Zeki Velidi, Oğuz Destanı- Reşideddin Oğuznamesi, Tercüme ve Tahlili, Enderun Yay., 2. b., İstanbul 1982.
• Togan, Zeki Velidi, Tarihte Usul, 3. bs. Enderun Yay. İstanbul 1981.
• Turan, Osman, Türk Cihan Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi, Turan Neşriyat Yurdu, İstanbul 1969.
• Türk Devlet ve Toplulukları Dostluk, Kardeşlik ve İşbirliği Kurultayı Konuşma Bildirileri ve Karar Metinleri, Ankara 1993.
• X. Türk Devlet ve Toplulukları Dostluk, Kardeşlik ve İşbirliği Kurultayı Konuşma, Bildiri, Tutanak ve Karar Metinleri, I, Ankara 2007.
• X. Türk Devlet ve Toplulukları Dostluk, Kardeşlik ve İşbirliği Kurultayı Konuşma, Bildiri, Tutanak ve Karar Metinleri, III, Ankara 2007.
• Ansiklopediler Ceylan, Ayhan, “Parlamentoya Uzanan Süreçte Osmanlı Kamu Hukukunda Danışma”, Türkler Ansiklopedisi , Yeni Türkiye Yay., XIII, Ankara 2002. Koca, Salim, “Eski Türklerde Devlet Geleneği ve Teşkilatı”, Türkler Ansiklopedisi , Yeni Türkiye Yay., II, Ankara 2002. Ögel, Bahaeddin, , “Devlet Meclisi ve Kurultay”, Türkler Ansiklopedisi , Yeni Türkiye Yay., II, Ankara 2002.
• Turan, Osman, “Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi”, Türkler Ansiklopedisi , Yeni Türkiye Yay., II, Ankara 2002.
• Süreli Yayınlar Alyılmaz, Cengiz, “Türk Dünyası Vatandaşlığına Doğru”, Uluslararası Türkçe-Edebiyat-Kültür- Eğitim Dergisi, IV, nr. 1., 2015.
• Cicioğlu, Filiz Sever, “Türk Dış Politikası ve Sivil Toplum Kuruluşları: Türkiye’nin Balkanlar ve Türk Dünyasına Yönelik Politikası Üzerine Bir Değerlendirme”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Uluslararası Avrasya Strateji Dergisi I, nr. 1., 2012.
• Çoşkun, Özlem, “Türk Yönetim Sistemi Üzerine Kısa Bir Değerlendirme”, JILSES, II, nr. 2., Kasım 2016.
• Erdoğan, Aysel, , “İslamiyet’ten Önce Türk Devletlerinde Meclis Anlayışı: Toy, Kengeş Kurultay Örneği”, KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, XI, Nisan 2014.
• Gökdağ, Bilgehan Atsız, “Türk Devletleri ve Toplulukları Dostluk, Kardeşlik ve İşbirliği Vakfı (TÜDEV)”, Türk Dünyası Özel Sayısı, Yeni Türkiye Yay., I, nr. 53., Ağustos-Temmuz 2013.
• Kafesoğlu, İbrahim, “Eski Türklerde Devlet Meclisi-Toy”, Birinci Milli Türkoloji Kongresi, İstanbul 1980.
• Mert, Osman, “Türk Konseyi(Keneşi), Türk Üniversiteler Birliği ve Türk Üniversiteler Birliği I. Genel Kurulu”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, nr. 53., Erzurum 2015.
• Mandaloğlu, Mehmet, “İslamiyet’ten Önce Türklerde Toplantı ve Törenler”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, nr. 2., Ağustos 2012.
• Pamir, Aybars, “Orta Asya Türk Hukukunda Töre Kavramı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, LVIII, nr. 2., Ankara 2009.
• Pamir, Aybars, “Türklerin Geleneksel Dini Şamanizm’in Orta Asya Eski Türk Kamu Hukukuna Etkisi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, LVIII, nr. 4., Ankara 2003.
• Tanyu, Hikmet, “Türk Töresi Üzerinde Yeni Bir Araştırma”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XXIII, nr. 1., Ankara 1979.
• Yalçınkaya, Fatih, “Türkiye ile Orta Asya Devletleri Arasındaki Siyasi ve Diplomatik İlişkiler, Hükümetler Üstü Kuruluşlar (1992-2010), Elektronik Siyaset Bilimi Araştırmaları Dergisi, I, nr. 1., Haziran 2010.
• Yetkin, Aydın, “Divan-ı Hümayun”, The Journal of Academic Social Science Studies, V, nr. 5., Ekim 2012.
• Tez Çiçek, Ahmet Hüsrev, “Sivil Toplum Kuruluşlarının Türk Dış Politikasına Etkisi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Konya 2006.