SOSYAL YARDIMLARIN KAYITDIŞI EKONOMİYE ETKİSİ: ÇANKIRI ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 9, 36 - 47, 30.09.2018

Eda Aydos

Öz

Bu çalışmada resmi kurumlar tarafından yapılan sosyal yardımlar ile kayıt dışı çalışma durumu arasındaki ilişki sosyolojik açıdan incelenmiştir. Sosyal devletin gereği olarak yoksul insanlara resmi kurumlar tarafından çeşitli yardımlar yapılmaktadır. Bu yardımlar düzenli olarak veya tek seferlik verilen ayni veya nakdi yardımlardır. Ancak bu yardımlar bazı şartlar altında verilmektedir. Bu şartların başında da yardım verilen yoksul ailelerde resmi kayıt altında çalışan birinin bulunmaması gelmektedir. Sosyal, Ekonomik Destek Yönetmeliği gereği yoksul ailelerde resmi kayıt altında çalışan biri bulunduğu takdirde bu aileler sosyal yardım veren kuruluşlara başvuru yapamazlar. Aynı şekilde yardım almakta olan ailede aile üyelerinden biri resmi kayıt altında bir işe başladığında verilmekte olan yardım kesilir. Yoksul insanlar sadece resmi kurumlar tarafından verilen yardımlarla geçimlerini sağlayamadıkları için kayıt dışı çalışma yoluna başvurmaktadırlar. Kayıt dışı ekonomi ise, resmi kayıtlara girmeyen, resmi belgelerle belgelendirilemeyen, yetkili kamu organlarınca normal kurallar çerçevesinde kontrol edilemeyen ve milli gelir hesaplamalarında dikkate alınamayan ekonomik işlem ve faaliyetlerin tamamıdır. Sosyal yardımların kayıt dışı ekonomideki rolü ve yoksul ailelerin nasıl kayıt dışı çalışmak zorunda kaldıklarını ortaya koymak bu çalışmanın temel amacıdır. Araştırmanın evreni, Çankırı ilidir. Araştırmanın örneklemini ise Çankırı Sosyal Hizmet Merkezi Müdürlüğü’nden yardım alan aileler oluşturmuştur. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Bu kapsamda yarı yapılandırılmış soru kâğıdı üzerinden derinlemesine görüşme tekniği kullanılarak veriler elde edilmiştir. Ayrıca resmi dokümanlardan da yararlanılmıştır. Araştırma bulgularına göre görüşme yapılan kişilerin eve giren aylık gelirleri ve kişi başına düşen gelirleri göz önüne alındığında “mutlak yoksul” denilebilecek düzeyde yoksul oldukları anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kayıt Dışı Ekonomi, Yoksulluk, Sosyal Yardım

Kaynakça

• AKSAN, G. (2012). “Yoksulluk ve Yoksulluk Kültürünün Toplumsal Görünümleri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 27, ss. 12.
• AKTAN, C.C. ve VURAL İ.Y. (2002). “Yoksulluk: Terminoloji, Temel Kavramlar ve Ölçüm Yöntemleri”, Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş Federasyonu Yayınları.
• DANSUK, E.(2003). “Yoksullukla Mücadelede Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi”, Yoksulluk Sempozyumu, Deniz Feneri Derneği, İstanbul, s. 245.
• ERDEM, T. (2006). “Yoksulluk”, Feodaliteden Küreselleşmeye Temel Kavramlar ve Süreçler”, Lotus Yayınevi, Ankara, s. 321-365.
• GIDDENS, A. (2005). “Sosyoloji”, (Haz.: Cemal Güzel), Ankara: Ayraç Yayınları.
• HARALAMBOS, M. (1985), “Sociology Themes and Perspectives”, University Tutorial Press, U.K.
• HASPOLATLI, E. (2012). “Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları Üzerine Bir İnceleme”, İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi, s. 5-6,
• KONUK O. ve BAYRAM A.K. (2009). “İnsansızlaştırılmış Yoksulluk: Yoksulluk, Bilim ve Etik”, Civil academy Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:7, Sayı:1.
• KUYURTAR, E. (2003). “Mutlak Yoksulluğa İlişkin İki Etik Yaklaşım”, Deniz Feneri Yoksulluk Sempozyumu, Cilt:1, s. 110-122.
• PANAHI, F. ve I. MALEKMOHAMMADI (2011). “The Analysis of Effective Factors On Livelihood Poverty Alleviation In Rural Iran”, International Symposium On Poverty Alleviation Strategies, 11. Basım, Ankara.
• SARILI, M. A. (2002). “Türkiye’de Kayıt Dışı Ekonominin Boyutları, Nedenleri, Etkileri ve Alınması Gereken Tedbirler”, Bankacılar Dergisi, Sayı:41.
• ŞENER, Ü. (2010). “Yoksullukla Mücadelede Sosyal Güvenlik, Sosyal Yardım Mekanizmaları ve İş Gücü Politikaları”, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı, Politika Notu
• TEBER, V. (2017). “Sosyal Yardımların Çalışma Hayatındaki Olumsuz Etkileri: Tembellik” Pamukkale Üniversitesi Tezsiz Yüksek Lisans Projesi.
• ÜSTÜN, N. (2007). “Sivas’ta Yoksulluk”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi. S.B.E., Sivas.
• YOLCUOĞLU, İ.G. (2012). “Türkiye’de Sosyal Politikalar ve Sosyal Hizmetlerin Geliştirilmesi”, Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, Ekim, Sayı:2, Cilt:23, ss. 153.
• 2828 Sayılı Sosyal Ekonomik Destek Yönetmeliği