TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME ve ENERJİ TÜKETİMİNİN CARİ AÇIK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 10, 94 - 113, 31.10.2018

Mutlu Barbaros Alp Par , Salih Kalaycı

Öz

Ekonomik büyüme ülkelerin arzu ettiği ve bunun için çaba gösterdiği bir durumdur. Çünkü ekonomik büyüme gelir dağılımı adaletinin tesis edilmesiyle birlikte toplumda refah artışı demektir. Refah artışı da bireyler için daha mutlu bir hayat demektir. Ekonomik büyüme için gerekli olan girdiler içerisinde en önemli olanlardan birisi enerjidir. Üretim konusu ne olursa olsun üretim tesislerinde enerji hem sabit, hem değişken maliyet olarak zaruri ihtiyaçtır. Enerji önemli olmakla birlikte her coğrafyaya eşit miktarda dağılmamıştır. Bu da ekonomik gelişim aşamasında ülkeler için tehdit oluşturmaktadır. Bu nedenle araştırmacılar ülkelerin ya da ülke gruplarının (OECD, G7, G20, AB, BRIC, Şangay 5’lisi vb.) ekonomik büyüme ile birlikte enerjiye olan taleplerini incelemişlerdir. Bu çalışmada 1980 – 2013 yılları için Türkiye’deki ekonomik büyüme ve enerji tüketimi değişkenlerinin cari açık üzerindeki etkisi saptanmaya çalışılmıştır. Yapılan analizler sonucunda değişkenlerin uzun vadede birlikte hareket ederek eş bütünleşik olduğu görülmüştür. Nedensellik analizi neticesinde enerji tüketimi, ekonomik büyüme ve cari açık arasında nedensellik olmadığı tespit edilmiştir. Oluşturulan VAR modelin Varyans Ayrıştırması ve etki tepki analizi grafiği incelendiğinde ilgili dönemde önem uzadıkça ekonomik büyümenin cari açığa olan etkisinin enerji tüketiminden daha fazla olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, Üretim, Tüketim, Enerji, Cari Açık, Petrol Krizi, Nedensellik.

Kaynakça

• ALTUNÖZ, U. (2014). Cari Açık Sorununun Temel Nedenleri ve Sürdürülebilirliği: Türkiye Örneği, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal bilimler Dergisi, 1(2),116-132.
• BULUT, C., Hasanov, F., Suleymanov, E. (2014). Enerji Kullanımı ve Ekonomik Büyüme İlişkilerinin Teori ve Ekonomi Politikaları Açısından Değerlendirilmesi, https://www.researchgate.net/publication/262047631.
• BAYAR, Y.(2014). Türkiye’de Birincil Enerji Kullanımı ve Ekonomik Büyüme, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(2), 253-264.
• ÇİFTCİ, N. (2014). Türkiye’de Cari Açık, Reel Döviz Kuru ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkiler: Eş Bütünleşme Analizi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 129-142.
• EĞİLMEZ, M., KUMCU, E.(2002). Ekonomi Politikası, İstanbul: Remzi Kitapevi.
• ERDOĞAN, S., GÜRBÜZ, S. (2014). Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Yapısal Kırılmalı Zaman Serisi Analizi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (32), 79-87.
• ERBAYKAL, E. (2007). Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Döviz Kuru Cari Açık Üzerinde Etkili midir, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 81-88.
• GÜRAK, H. (2016). Ekonomik Büyüme ve Kalkınma, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• GÖVDERE, B., Can, M. (2015). Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örnekleminde Eş Bütünleşme Analizi, Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, http://dergipark.ulakbim.gov.tr/uiibd/
• GÜNEY, T. (2016). İktisat Kriz ve Yenilik, Konya: Çizgi Kitap Evi.
• İSMİÇ, B. (2015). Gelişmekte Olan Ülkelerde Elektrik Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Nüfus İlişkisi, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5(1), 259-274.
• KARAKAYA, H. (2017). Enerji Verimliliği Kapsamında Türkiye’nin Enerji Tüketimi İle Ekonomik Büyümesi Arasındaki Nedensellik İlişkisinin Değerlendirilmesi, Kastamonu Üniversitesi İİBF Dergisi, 16(2), 26-39.
• KUTLAR, A. (2009). Uygulamalı Ekonometri, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• MUCUK, M., UYSAL, D. (2009). Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme, Maliye Dergisi, (157), 105-115.
• ÖZTÜRK, A., KALAYCI, S., KORKMAZ, N. (2017). Türkiye’de Eğitim Harcamalarının İktisadi Büyümeye Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(7), 17-29.
• PATA, U.K., YURTKURAN, S., KALÇA, A. (2016). Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme: ARDL Sınır Test i Yaklaşımı, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(2), 255-271.
• SÖVÜKTEKİN, M., NARGELEÇEKENLER, M. (20120). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• ŞANLI, F.B., TUNA, K. (2014). Türkiye’de Petrol Tüketimi İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Analizi, Maliye Finans Yazıları, (102), 47-62.
• ŞAHİN, B. (2011). Türkiye’nin Cari Açık Sorunu, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3(2), 47-56.
• TARKUN, S., ERGÜR. H.O., AYDIN, A.F. (2014). İşlem Bazlı Manipülasyon Şirketlerinin Vektör Otoregresif Analizi İle İncelenmesi, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 5(1), 37-57.
• UÇAK, S., USUNBEYLİ, A. (2015). Türkiye’de Petrol Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 70(3), 769-787.
• USTA, C. (2016). Türkiye’de Enerji Tüketimi Ekonomik Büyüme İlişkisinin Bölgesel Analizi, Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 2(2), 181-201.
• YANARDAĞ, M.Ö. (2015). Türkiye’de Enerji Tüketimi ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Ekonomik Analizi, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 138-158.
• YANAR, R., KERİMOĞLU, G. (2011). Türkiye’de Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Cari Açık İlişkisi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3(2), 191-201.
• ELEKTRONİK KAYNAKLAR
• 1www.eia.gov/energyexplained/index.cfm?page=about_home
• 2www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27783
• 3www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/download.aspx
• 4databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=World-Development-Indicators
• 5www.eia.gov/beta/international/data/browser/#/?pa=000000001&c=0000000000000000000000000000000000000000000000g&ct=0&ug=1&vs=INTL.44-2-TUR-MTOE.A&vo=0&v=H&end=2015
• 6www.dunya.com/kose-yazisi/cinin-cesur-enerji-vizyonu/411743
• 7www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27783