BAHÇEDEN TEMİZLENEN AYRIK OTLARI: POLİTİK SİNEMA BAĞLAMINDA “SONBAHAR” FİLMİNİN ANALİZİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 11, 108 - 123, 30.11.2018

Özge Cengiz

Öz

Modern zamanlarla beraber geleneksel sanat türlerine eklenen ve yedinci sanat adıyla da bilinen “sinema sanatı”, temelde izleyicileri eğlendirecek popüler bir anlatı şeklinde yorumlanmaktadır. Ancak sinema sanatı, aynı  amanda politik bir üründür ve var olan kurumların yerleşmesi ya da sistemin kendini tekrar tekrar üretmesi bakımından ideolojik bir araç olarak ele alınabilir. Sinema sanatının ürünleri olarak filmler, egemen siyasal kültürün yeniden üretiminde başat bir rol oynayabileceği gibi, karşı-hegemonik düşünce ve anlatıları da kapsayabilir. Nitekim politik sinema, kendi içerisindeki farklılıklarla beraber bu türden süreçlerin ürünü olagelmiştir. Özcan Alper’in senaryo yazımını ve yönetmenliğini üstlendiği; Onur Saylak, Megi Kobaladzade, Raife Yenigül, Serkan Keskin gibi oyunculara sahip olan “Sonbahar” (2008) filmi, Türkiye’de son dönemde üretilen politik filmlere bir örnek olarak değerlendirilebilir. 19 Aralık 2000 tarihinde yapılan “Hayata Dönüş Operasyonu” sonrasında, sağlık sorunları nedeniyle tahliye edilen Yusuf’un kalan ömrünü memleketi Artvin’e dönerek geçirmesini ve burada arkadaşı ile birlikte gittiği bir meyhanede Gürcü kızı Eka ile karşılaşmasını konu edinen film, bireysel ve politik direniş unsurlarını birleştirmiştir. Sonbahar filmi, gelenekselleşmiş politik film örneklerinden farklı olarak, yeni-politik sinemaya uygun bir dil geliştirmiş, toplumsalın yanı sıra bireylerin öykülerini de “sloganlaşmayan” bir dil ile seyirciye aktarmıştır. Sonbahar’ın konusu, devletin kendi elleriyle ya da baskı ve ideolojik aygıtlarının eliyle ayıklamaya çalıştığı, Yusuf ve Eka karakterleri başta olmak üzere, ayrık otlarının hayatlarıdır. Çalışmamız, Sonbahar filmini, filmleri içinde üretildikleri toplumsal yapıların bir ürünü olarak incelemeyi öneren sosyolojik film analizi çerçevesinde ve Zygmunt Bauman’ın “bahçıvan devlet” kavramsallaştırması yardımıyla ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sinema Sanatı, Politik Sinema, Bahçıvan Devlet, Sonbahar Filmi

Kaynakça

• Alper, Ö. (2015). Sonbahar. İstanbul: Ve Yayınevi
• Baker, U. (2014). Siyasal Alanın Oluşumu Üzerine Bir Deneme. Kendi Yayınları.
• Batur, A. L. (2011), Filozofların Mağarasından Günümüz Türkiye Sinemasına, Yayımlanmamış Bildiri, Sinema ve Felsefe: 12. Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler Konferansı, Kadir Has University, İstanbul.
• Bauman, Z. (1997). Modernite ve Holocaust. (Çev. Suha Sertabiboğlu). İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Bauman, Z. (2011). Bireyselleşmiş Toplum. (Çev. Yavuz Alogan). İkinci Baskı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bilgin, N. (2007). Kimlik İnşası. İstanbul: Aşina Kitaplar.
• Eagleton, T. (2012). Edebiyat Olayı. (Çev. B. Yüce). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Erus, Z. Ç. (2013). Üçüncü Sinema Kuramı ve Pratiği. (içinde) Sinema Kuramları 2 Beyazperdeyi Aydınlatan Kuramlar (ed. Zeynep Özarslan). İstanbul: Su Yayınevi.
• Özarslan, Z. (2006). Toplumsal İletişim Sürecinde Sinemanın Toplumsal Muhalefet Açısından İşlevi. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı.
• Özden, Z. (2004). Film Eleştirisi Film Eleştirisinde Temel Yaklaşımlar ve Tür Filmi Eleştirisi. İkinci Baskı. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Ryan, M.; Kellner, D. (2010). Politik Kamera Çağdaş Hollywood Sinemasının İdeolojisi ve Politikası. (Çev. Elif Özsayar). İkinci Baskı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Suner, A. (2006). Hayalet Ev Yeni Türk Sinemasında Aidiyet, Kimlik ve Bellek. İstanbul: Metis Yayınları.
• Wayne, M. (2011). Politik Film:Üçüncü Sinema’nın Diyalektiği. (Çev. Ertan Yılmaz). İstanbul: Yordam Kitap.
• Yetişkin, E. (2010). Güncel Politik Sinemayı Yeniden Düşünmek. Akademik İncelemeler Dergisi Cilt:5 Sayı:2.
• Zıraman, Z. C. (2015). 1990 Sonrası Türkiye Sineması ve Reha Erdem Filmleri. Doğu Batı Düşünce Dergisi, Yıl:18, Sayı:74, Ağustos, Eylül, Ekim. ISSN: 1303-7242