18. YÜZYILIN ÜNLÜ HEKİMİ ABBÂS VESÎM VE TIP KİTABI

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 12, 849 - 860, 30.12.2018

Shaymaa İmad Sevim Yılmaz Önder

Öz

18. yüzyılın önemli bir
hekimi olan Abbâs Vesîm, Süleymaniye Dârü’t-tıbbında yetişmiş, İstanbul’da
Fatih’te Sultan Selim Çarşısında bir muayenehane açmış, orada hekimlik
mesleğini icra etmiştir. Vesîm’in Mehmed Sâdık adında hekimbaşılık yapmış
bir yeğeni olduğu bilinmektedir. Abbâs Vesîm’in kaleme aldığı eserler onun oldukça
iyi bir eğitim aldığını gösterir. Kırk yıl, doğum yeri olan İstanbul’da
sabırla çalışmış, ilmini ilerletmek gayesiyle Mekke, Medine ve Mısır’a
seyahatlerde bulunmuş, oralarda birçok ilim adamıyla görüşüp onlardan
istifade etmiştir. Aynı zamanda Batı hekimlerini de takip etmiş Latince,
Yunanca ve İtalyanca ile Afrika’da konuşulan bazı dilleri öğrenmiştir.
Abbâs Vesîm’in tıp alanında kaleme aldığı önemli eseri Düstûru’l-Vesîm fî
Tıbbı’l-Cedîd ve’l-Kadîm’dir. Eser, Batılılaşma yolundaki Türk tıbbının bir
ürünüdür. Eser, 1161 / 1748’de yazılmıştır. Bu eserde her hastalığın önce
Arapça, daha sonra Türkçe karşılığı verilip açıklanmıştır. Her hastalık
sebep, belirtiler ve ilaç olmak üzere üç ana başlık altında incelenmiştir.
Yazar, Batılı ve Doğulu hekimlerden alıntılar yapmıştır. Eserin İstanbul’da
birçok nüshası bulunmasına rağmen dilinin ağırlığı nedeniyle bugüne kadar
eserin tamamı detaylı bir biçimde çalışılamamıştır. 

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Tıp Tarihi, Abbâs Vesîm, Düstûru’l-Vesîm Fî Tıbbı’l-Cedîd Ve’l-Kadîm Kitab

Kaynakça

• Abbas Vesîm, Düstûru’l-Vesîm fî Tıbbı’l-Cedîd ve’l-Kadîm. RP, nu: 946, 947.
• Abbas Vesîm, Düstûru’l-Vesîm fî Tıbbı’l-Cedîd ve’l-Kadîm. Beyazıt Devlet Kütüphanesi, nu: 4097.
• Akıncı, S. (1947). “XVIII. Asırda Yaşamış Bir Hekimimiz Ve Meşhur Eseri”. Hayat-Tarih Mecmuası, C I, S. 2, İstanbul.
• Akıncı, S. (1961). “Hekim Abbas Vesîm Efendi”. İstanbul Tıp Fakültesi Mecmuası, 24: 695.
• Akıncı, S. (1964). “Kitâb-ı Düstûru’l-Vesîm Fi’t Tıbb’ü Cedîd Ve’l-Kadîm’in İncelemesinden Ortaya Çıkan Sonuçlar”. Yeni Tıp Âlemi, Aylık Tıp Dergisi, c. XIII, s. 146-148, İstanbul.
• Akıncı, S. (1962). “Osmanlı İmparatorluğu Tıbbında Disseksiyon Ve Otopsi”. İstanbul Tıp Fakültesi, Mecmuası, C 25, İstanbul.
• Baltacı, C. (1992). “Abbas Vesîm Efendi”. TDV, İ.A. C. 1, İstanbul, S. 29-30.
• Bursalı, T. (2000). Osmanlı Müellifleri. (Hzl.) Cemal Kurnaz, Mustafa Tatçı, Ankara: Bizim Büro Yayınları.
• Gökmen, F. (1944). “Abbas Vesîm. İslam Türk Ansiklopedisi, İstanbul.
• İhsanoğlu, E. Vd. (1997). Osmanlı Astronomi Literatürü. C I-II, İstanbul: IRCICA Yayınları.
• Karatay, F. E. (1961). Topkapı Sarayı Türkçe Yazmalar Katalogu. C1, İstanbul.
• Şeyhü’l-İslam Arif Hikmet Bey, Abbas Vesîm, Düstûru’l-Vesîm Fî Tıbbı’ı-L-Cedîd Ve’l- Kadîm Zahriyedeki Hal Tercümesinde, Bdk, Nu: 4097.
• Şeşen, R., Akpınar, C., İzgi, C. (1983). Türkiye Kütüphaneleri İslâmî Tıp Yazmaları (Arapça, Türkçe ve Farsça) Kataloğu. Tarih, Sanat Ve Kültür Araştırma Merkezi Yayını. İstanbul.
• Tuğluk, İ. H. (2007). Abbas Vesîm Efendi, Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği Divanı’nın Tenkitli Metni ve İncelemesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tuğluk, İ. H. (2015) “Abbâs Vesîm’in Mensur Eserleri ve Bu Eserlerdeki Şiirlerin İncelemesi” Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 8, Sayı: 21.