KÜRESEL İLİŞKİLER ÇAĞINDA İNSAN HAKLARININ ÖNEMİ VE TARİHSEL GELİŞİMİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 3, 164 - 186, 25.03.2019

Cihan Daban

Öz

İnsanoğlunun varoluşundan bugüne değin
insan hakları kavramı en önemli olgulardan biri olmuştur. İnsanoğlu, doğuştan
bazı temel hak ve hürriyetlere sahiptir. Bu hakların çiğnenmesi sonucu, insan
haklarında zedelenmeler olmuş ve insanlar birbirlerine zarar vermeye
başlamıştır. Tüm bu zararların kökeninde ise, çıkarların söz konusu olduğu
görülmüştür. Aslında Thomas Hobbes’un insan
insanın kurdudur sözü itibariyle, insanların birbirlerine nasıl zarar
vermeye çalıştığı anlaşılabilmektedir. Bu nedenle M.Ö. yaklaşık 1776 yıllarında
kaleme alınan Hammurabi Kanunları, insanı insana karşı korumak ve insan
haklarının gelişimini sağlamak amacıyla ortaya çıkmış ilk yazılı belgelerden
biri olmuştur. Ancak bu belgenin insan hakları konusunda yetersiz kaldığı
görülmüştür. Hammurabi Kanunlarından 21. yüzyıla kadarki dönem içerisinde
birçok değişim ve dönüşüm yaşanmıştır. Özellikle 20. yüzyılın ortalarında
kaleme alınan İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, küresel çapta önemli bir
değişime yol açmıştır. Çünkü tüm dünya devletlerinin yanı sıra, özelde birey
haklarını ele almış olması hasebiyle önemli bir belge niteliğini kazanmıştır.
Fakat yine de yetersiz kaldığı görülmüştür. Bu bağlamda makale, Hammurabi
Kanunlarından 21. yüzyıla kadarki insan haklarının önemini irdelemekte ve
tarihsel geçmişini ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hammurabi Kanunları, İnsan Hakları

Kaynakça

• Kaynakça____ Avrupa Sosyal Şartı Temel Rehber, (çev.) Bülent Çiçekli, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2001.
• Akyeşilmen, Nezir, “İnsan Hakları ve Kalkınma: İnsan Yüzlü Kalkınma”, Demokrasi Platformu Dergisi, No 16, 2008.
• Akyeşilmen, Nezir ve ŞEN Bilal, “Bir İnsan Hakları ve Güvenlik Kurumu Olarak Birleşmiş, Milletler”, Demokrasi Platformu Dergisi, No 16, 2008.
• Akyeşilmen, Nezir, “Uluslararası İnsan Hakları Düzenlemeleri ve Eğitim: Eğitime Hak Temelli Bir Bakış”, Milli Eğitim, Sayı 201, Kış 2014.
• Anayurt, Ömer, Avrupa İnsan Hakları Hukukunda Kişisel Başvuru Yolu, Ankara: Seçkin Yayınevi, 2004.
• Arnold, David, Coğrafi Keşifler Tarihi, çev. Osman Bahadır, İstanbul: Alan Yayıncılık, 1995.
• Aybay, Rona, Açıklamalı İnsan Hakları Evrensel Bildirisi, Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları, 2006.
• Bell, Mark, “Avrupa Sosyal Şartı Bağlamında Ayrımcılığa Karşı Toplu Şikâyetler Yoluyla Mücadele Etmek”, (ed.) Olivier De Schutter, Avrupa Sosyal Şartı: Avrupa İçin Yeni Bir Sosyal Anayasa, Ankara: Şen Matbaa Yayınları, 2010.
• Benoit-Rohmer, Florence ve KLEBES Heinrich, Avrupa Konseyi Hukuku: Pan-Avrupa Hukuk Alanına Doğru, (çev.) Bilkent Üniversitesi Dış Politika Enstitüsü, Ankara: Avrupa Konseyi Yayını, 2006.
• Burke, Edmund, Fransa’daki Devrim Üzerine Düşünceler, çev. Okan Arslan, Ankara: Kadim Yayınları, 2016.
• Clapham, Andrew, Human Rights: A Very Short Introduction, Oxford: Oxford University Press, 2007.
• Çalış, Şaban H. ve KAN Kürşat, “Birleşmiş Milletler”, (ed.) Şaban H. Çalış, Birol Akgün, Önder Kutlu, Uluslararası Örgütler ve Türkiye, Konya: Çizgi Kitabevi, 2006.
• Çavuşoğlu, Naz, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Avrupa Topluluk Hukuku’nda Temel Hak ve Hürriyetler Üzerine, Ankara: Siyasal Bilgiler Fakültesi İnsan Hakları Merkezi Yayınları, 1994.
• Evans, Tony, US Hegemony and the Project of Universal Human Rights, London: Macmillan Press, 1996.
• Gemalmaz, Mehmet Semih, Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş, İstanbul: Beta Yayınları, 2003.
• Gerards, Janneke H. and GLAS Lize R., “Access to justice in the European Convention on Human Rights System”, Netherlands Quarterly of Human Rights, Vol 35, No 1, 2017.
• Goddard, Hugh, Ortaçağdan Günümüze Hristiyan Müslüman İlişkileri Tarihi, çev. Şükrü Alpagut, İstanbul: Say Yayınları, 2018.
• Goodhart, Michael, Human Rights: Politics and Practice, (ed.) Michael Goodhart, New York: Oxford University Press, 2009.
• Gölcüklü, A. Feyyaz, A. Şeref Gözübüyük, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulanması, Ankara: Turhan Kitabevi, 2002.
• Gözübüyük, A. Şeref, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Devlet Başvurusu”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 24, Sayı 1, Mart 1991.
• Harari, Yuval Noah, Hayvanlardan Tanrılara Sapiens: İnsan Türünün Kısa Bir Tarihi, (çev.) Ertuğrul Genç, İstanbul: Kolektif Kitap Yayınları (46. Baskı), 2015.
• Hamdemir, Berkan, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2015.
• Hankins, James, “Religion and the Modernity of Renaissance Humanism”, (ed.) Angelo Mazzocco, Interpretations of Renaissance Humanism, Leiden: E. J. Brill Press, 2006.
• Hazar, Numan, İnsan Hakları ve Diplomasi, İstanbul: Büyülüdağ Yayınları, 2015.
• Hunt, Gaillard, “The Virginia Declaration of Rights and Cardinal Bellarmine”, The Catholic Historical Review, Vol. 3, No. 3, America: Catholic University Press, 1917.
• Iriye, Akira, GOEDDE Petra, and HITCHCOCK William I., The Human Rights Revolution: An International History, New York: Oxford University Press, 2012.
• Ishay, Micheline R., The History of Human Rights: From Ancient Times to the Globalization Era, California: University of California Press, 2008.
• James, Stephen, Universal Human Rights: Origens and Development, New York: LFB Scholarly Publishing, 2007.
• Kan, Kürşat, “Milletler Cemiyeti ve Birleşmiş Milletler”, (ed.) Şaban H. Çalış ve Erdem Özlük, Küresel İlişkiler Çağında Uluslararası Örgütler, Konya: Çizgi Kitabevi, 2018.
• Kanat, Selim, “İnsan Haklarının Korunmasında Uluslararası Hukukun Rolü”, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl/Volume: 1, Sayı/Issue: 2, Güz 2005.
• Karabük Kovanlıkaya, Aliye, “Hala Düşünüyorum”, Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, Sayı 20, Bahar 2013.
• Kocaoğlu, A. Mehmet ve KOCAOĞLU Sinan, “İnsan Hak ve Özgürlüklerinin Uluslararası Korunması”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl 65, Sayı 3, Yaz 2007.
• Korey, William, NGOs and the Universal Declaration of Human Rights: “A Curious Grapevine”, New York: Palgrave Press, 2001.
• Mcbeth, Adam, NOLAN Justine, and RICE Simon, The International Law of Human Rights, Victoria, Australia: Oxford University Press, 2011.
• Mertus, Julie A., The United Nations and Human Rights: A Guide for a New Era, London: Global Institutions, 2005.
• Mieroop, Marc Van De, Babil Kralı Hammurabi, çev. Bülent O. Doğan, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2014.
• Morsink, Johannes, The Universal Declariton of Human Rights: Origins, Drafting and Intent, Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1999.
• Muratoğlu, Tahir, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Kuruluşu, Görevleri Ve Yargılama Usulü”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl 7, Sayı 27, Temmuz 2016.
• Outram, Dorinda, Aydınlanma, çev. Sevda ve Hamit Çalışkan, Ankara: Dost Yayınları, 2007.
• Rousseau, Jean-Jacques, Toplum Sözleşmesi, (çev.) Vedat Günyol, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2018.
• Saraiva, Rui Faro, “Human Rights, Human Security and Japanese Foreign Policy in the Context of an Emerging New Global Order”, International Human Security Conference Series: 2nd İstanbul Conference, 18-19 October 2012.
• Schutter, Olivier De, “Avrupa Sosyal Şartı’nın İki Yaşamı”, (ed.) Olivier De Schutter, Avrupa Sosyal Şartı: Avrupa İçin Yeni Bir Sosyal Anayasa, Ankara: Şen Matbaa Yayınları, 2010.
• Sellars, Kirsten, The Rise and Rise of Human Rights, London: Sutton Publishing, 2000.
• Symonides, Janusz, Human Rights: International Protection, Monitoring, Enforcement, United Kingdom: Ashgate Publisher, 2003.
• Tarhanlı, Turgut, “Birleşmiş Milletler Örgütü ve İnsan Haklarının Korunmasına İlişkin Başlıca Usuller”, (ed.) Turgut Tarhanlı vd., İnsan Hakları, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2000.
• Temin, Peter, “Two Views of the British Industrial Revolution,” Journal of Economic History, Vol. 57, 1997.
• Ülgen, Celal, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Yöntemi, İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları, 2006.
• Waltz, Susan, “Reclaiming and Rebuilding of the History of the Universal Declaration of Human Rights”, Third World Quarterly, Vol. 23, No 3, 2002.
• Yıldızdöken, Çiğdem, “Sofistlerin Epistemoljideki Yeri ve Önemi”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, Cilt: IV, Sayı: XII, Ağustos 2017.
• Zeller, Eduard, Grek Felsefesi Tarihi, çev. Ahmet Hamdi Gündoğan, İstanbul: Say Yayınları, 2001.
• İnternet AdresleriAkbulut, Hakan, “Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı”, http://www.mfa.gov.tr/ekonomik- isbirligi-ve-kalkinma-teskilati.tr.mfa (Erişim Tarihi: 09.11.2018).
• Ekinci, Hüseyin, “Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Kabul Edilebilirlik Kriterleri ve İnceleme Yöntemi”, Anayasa Yargısı, Vol. 30, Yıl 2013, http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/2013/8.pdf Erişim Tarihi: 08.01.2019.
• ____ “Charter of the United Nations and Statute of the International Court of Justice, https://treaties.un.org/doc/publication/ctc/uncharter.pdf (Erişim Tarihi: 14.10.2018).
• ____ “Resolution adopted by the General Assembly”, 15 Mart 2006,http://www2.ohchr.org/english/bodies/hrcouncil/docs/A.RES.60.251_En.pdf (Erişim Tarihi: 17.10.2018).
• ____“İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi”,http://www.unicankara.org.tr/doc_pdf/h_rigths_turkce.pdf (Erişim Tarihi: 19.11.2018).
• ____ “Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü-NATO”, http://www.mfa.gov.tr/nato.tr.mfa (Erişim Tarihi: 30.11.2018).
• ____ “Avrupa Konseyi”, http://www.mfa.gov.tr/avrupa-konseyi_.tr.mfa (Erişim Tarihi: 02.12.2018).
• ____ “Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi”,http://www.unicankara.org.tr/doc_pdf/metin133.pdf Erişim Tarihi: 14.12.2018.
• ____ “Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi”, http://www.unicankara.org.tr/doc_pdf/metin134.pdf Erişim Tarihi: 14.12.2018.
• ____“İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme”,https://www.ombudsman.gov.tr/contents/files/891a2--Insan-Haklari-ve-Temel-Ozgurluklerin-Korunmasina-Iliskin-Sozlesme.pdf Erişim Tarihi: 15.12.2018.
• ____ “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi”, http://www.goc.gov.tr/files/files/AIHS.pdf (Erişim Tarihi: 18.12.2018).
• ____“Declaration of Human and Civic Rights of 26 August 1789”, https://www.conseil-constitutionnel.fr/sites/default/files/as/root/bank_mm/anglais/cst2.pdf Erişim Tarihi: 18.12.2018.
• ____ “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Eki Protokollerde Yer Alan Haklar ve Özgürlükler”, 29 Nisan 2011, http://www.ihd.org.tr/avrupa-insan-haklari-sozlesmesi-ve-eki-protokollerde-yer- alan-haklar-ve-ozgurlukler/ (Erişim Tarihi: 27.12. 2018).