KUR’AN’I EZBERLEMEYİ DEVEYİ KÖSTEKLEMEYE BENZETEN HADİS’İN EĞİTİM/ÖĞRETİM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 3, 499 - 516, 25.03.2019

Emine Zehra Turan , Mustafa Işık

Öz

Hadisler,
Kur’an’dan sonra dinin anlaşılmasına kaynaklık eden en önemli metinlerdir.
Tarihi belgeler olarak hadislerin, kendi bağlamı göz önünde tutularak,
günümüzde yeniden incelenmesinin, açıklanmasının ve değerlendirilmesinin önem
arz ettiği düşünülmektedir.

Hadislerin dinde ikinci temel kaynak olduğu fikri
ve bu rivayetlere olan güven, onların eğitim/öğretimde doğru kullanılması, dini
anlama konusunda son derecede önemlidir. Hadislerin eğitim ve
öğretimde kullanılması bazı kolaylıklar sağlayacaktır. Hadis derslerinin İmam-Hatip Lisesi ve İlahiyat müfredatında yer aldığı
bilinmektedir. Yine Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitaplarının, ders
içeriklerinde yer verilen hadislerin ders materyalinin seçiminde önemli bir yer
işgal ettiği de ortadadır. Ayrıca Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı
Kur’an Kurslarının hafız yetiştirme programları, il ve ilçe düzeylerinde tüm
ülkeye dağılmış durumdadır. İnsanlığa sunduğu ilahi mesajı ile
hayatın her alanına önem atfeden Hz. Peygamber, eğitim-öğretime de ayrı bir
önem vermiş; “Ben öğretmen olarak gönderildim” demiştir.

Bu
çalışmada, “Kur'an hafızı, köstekli devenin sahibine benzer” hadisi değerlendirmeye
ve eğitim-öğretim açısından uyarlanmaya çalışılacaktır. Bundan dolayı hadisteki
olay ve olgular, günümüz eğitim/öğretim yöntemleri
ile değerlendirilmiştir.

Çalışma yöntemi olarak tarama modeli tercih
edilmiştir. Tarama Modeli, geçmişte ya da şimdi var olan bir durumu var olduğu
şekliyle açıklayan, tanımlamayı amaçlayan araştırma yaklaşımıdır. Araştırılacak
olan şey ortadadır. Amaç o şeyi genel olarak gözlem yapıp değiştirmeden ortaya
koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, ezberleme, hadis, eğitim

Kaynakça

• Abdullah b. Mübarek. Kitâbü'z-Zühd ve'r-Rekaik, thk. Habiburrahman A'zamî, Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye. Beyrut: [t.y.]
• Ahmed b. Hanbel. Müsned. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Aydın, M. Şevki. Açık Toplumda Din eğitimi Yeni Paradigma İhtiyacı. Ankara: Nobel Yayınları, 2011.
• Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü. İstanbul: 2013.
• Banikowski, A.K. and Mehring, T.A. 'Strategies to enhance memory based on brain research'. Focus on Exceptional Children, 32(2), 1999.
• Bezzâr. Ebu Bekr, Ahmed b. Amr, Müsnedu Bezzâr, thk. Adil b. Sa’d, 1988-2009.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. “Eğitim Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Kur’an Kursu Öğretim Programı’’. Erişim: 23.05.2018.
• http://www2.diyanet.gov.tr/EgitimHizmetleriGenelMudurlugu/KuranKursuOgretimProgrami/Haf%C4%B1zl%C4%B1k%20E%C4%9Fitimi%20Program%C4%B1%20-%202010.pdf.
• Buharî. Sahih. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Caine N.C., Caine G. Beyin Temelli Öğrenme, Trc, Gülten Ülgen, Nobel Yayınları, 2002.
• Çelikkaya, T. Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Kullandıkları Öğrenme Stratejileri. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt 11. Sayı 3, 2010.
• Darimî. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Demirel, Ö. ve diğ. Beyin Temelli Öğrenmenin Yabancı Dil Öğretiminde Yeri. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. Sayı 15, 2002.
• Ebu Davud et-Tayâlisî. Müsned. Beyrut, thk. Abdu’l-Muhsin el-Türkî. Dârü'l-Ma'rife, 1999.
• Ebü'ş-Şeyh el-İsfahanî. Abdullah b. Muhammed b. Ca’fer b. Hayyan Ensarî, Kitâbü'l-Emsal fi'l-Hadisi'n-Nebevî, thk. Abdülali Abdülhamid Hamid, Bombay:1987.
• Görmez, Mehmet. Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve Yorumlanmasında Metodoloji Sorunu. Ankara: 2000.
• Harmanlı, Z. Öğrenme Stratejileri (Etkili Öğrenme Eğitimi). İzmir: DEÜ. Buca Eğitim Fakültesi, 2000.
• Irakî, Zeynüddin, Abdürrahim b. Hüseyin. Tarhü't-Tesrib fî Şerhi't-Takrib. Beyrut: [t.y.]
• İbn Hacer, el-Askalânî. Fethü'l-Bârî bi-Şerhi Sahîhi'l-Buhârî. M. Fuad Abdulbaki. Beyrut:1379.
• İbn Hibbân, Muhammed. Sahihu İbn-i Hibbân el-Müsnedu’s Sahîh ale’t-Tekâsîm ve’l-Enva’. thk. M. İbn Mâce, Muhammed b. Yezid. es-Sünen. İstanbul:1992.
• İbn Manzur. Lisanü'l-Arab. Beyrut: [t.y.]
• Kadı İyaz b. Musa el-Yahsubî. el-İlma’ ilâ Ma’rifeti Usûli’r-Rivâyeti ve Takyîdi’s-Simâ’. thk. Seyyid Ahmed Sakr, Daru’t-Turâs. Kahire:1970.
• Karasar, N. Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2014.
• Keleş, E. ve Çepni, S. Beyin ve öğrenme. Türk Fen Eğitimi Dergisi. 3(2), 2006.
• Kırbaşoğlu, M. H. İslam Düşüncesinde Sünnet. Ankara: 1993.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr. el-Camiu li Ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Ahmed el-Berdunî-İbrahim Atfiş. Kahire: 1964.
• Malik. Muvatta. İstanbul: Çağrı Yayınları:1992.
• Milli Eğitim Bakanlığı, ‘’Müfredat, Program Detay’’. Erişim: 23.05.2018. (http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=317).
• Mübârekfûrî, Ebû’l-Hasen, Ubeydullah b. Muhammed b. Abdusselam b. Han Muhammed. Mir’âtü’l- Mefâtîh Şerhu Mişkâtü’l-Mesâbîh. İdaretü’l-Buhûsi’l-İlmiyye. Hind: 1984.
• Müslim. Sahih. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Polat, M. Beyin Temelli Öğrenmenin Açılımı Nedir? Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. (3). 265-274, 2014.
• Ragıb el-Isfehanî. el-Müfredât. thk. M. Seyyid Keylanî. Beyrut, [t.y.].
• Ramehürmüzî, Ebu’l-Hasen, Abdurrahman b. Hallad. Kitabu Emsali’l-Hadis. Beyrut:1988.
• Sönmez, A. ve Aydemir, H. Daru İbn Hazm. Beyrut: 2012.
• Senemoğlu, N. Gelişim Öğrenme ve Öğretim. Kuramdan uygulamaya. Ankara: Gönül Yayıncılık, 2007.
• Subhî es-Salih. Ulumü'l-Hadis ve Mustalahuhu. Beyrut:1984.
• Taberânî. Mucemu’l-Kebîr. thk. A. Abdulmecid es-Silefî. Irak:1978.
• Tay, B. Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Öğrenme Stratejileri. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt 6. Sayı:1, 2005.
• Tirmizî. es-Sünen İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Türkçe Sözlük. TDK. Ankara:1988.
• Uluorta, N. ve Atabek, E. Beyin eğitimi ve fen bilgisi laboratuar öğretimindeki yeri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 6. 2003.
• Ünal, İ. Hakkı. Hadis. Ankara: 2003.
• Weiss, R. P. Brain Based Learning. The Wave of the Brain, Training & Development. 21-24, 2000. Alınmıştır: 23/06/2018. www.questia.com/read/1G1-64059320/brain-based-learning.
• Yeşilyaprak, B. Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. Ankara: PegemA Yayıncılık, 2002.
• Ziylan, Y. Z. (Bölümün Yazarı). Kontrol Sistemleri Sindirim ve Boşaltım Fizyolojisi (Editör: Refik Yiğit), İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Temel ve Klinik Bilimler Ders Kitapları. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri, 2001.