“ESKİ BOZKIR KAVİMLERİNDE TIP VE SAĞLIK ALANINDA ÜRETİLEN BİLİMSEL BİLGİ (BAŞLANGIÇTAN UYGUR DÖNEMİNİN SONUNA KADAR)

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 4, 420 - 433, 30.04.2019

Buse Rüzgar

Öz

Bozkır
coğrafyasında kendilerine has üstün Türk kültürünün gelişimini sağlayan ve
tarihî süreçte dağıldıkları farklı coğrafyalarda bu kültürü zenginleştirerek
yaşatan Bozkır kavimleri, dünya medeniyetinde kalıcı izler bırakmayı
başarmıştır.

     Yaşadıkları coğrafyalarda birçok devlet kurup,
siyasî anlamda önderlik eden Bozkır kavimlerinin çevre kültürlerle etkileşimi sonucu
zenginleştirdiği bu kültürel atmosferde bilimsel anlamdaki katkıları da hem
Türk tarihi hem de dünya tarihi açısından oldukça dikkat çekicidir. Bozkır
coğrafyasında ve dağıldıkları coğrafyalardaki yaşam tarzlarının kendilerine
sunduğu şartlar ve ihtiyaçlardan doğan “hayatı kolaylaştırıcı yöntem
arayışları” Bozkır kavimlerinde bilimi geliştirmiştir. Çeşitli hastalıklara
karşı uygulanan tedavi yöntemleri, mumyalama, hayvancılık ve madencilik ile
ilgili gelişen teknik bilgiler ve yöntemler vb. örnekler Bozkır kültüründe
bilimsel bilginin üretildiğine dair önemli kanıtlardan bir kaçıdır.

     Bu çalışma, Bozkır Türklerinin (Uygur dönemine
kadar) yaşam tarzlarına bağlı olarak ve diğer medeniyetlerle etkileşimleri
sonucu geliştirdikleri kültürel birikimlerini “tıp ve sağlık alanıyla
bağlantılı olarak bilim, bilim tarihi, bilimsel bilgi üretme kabiliyeti”
açısından değerlendirmeyi amaçlamaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Bozkır Kavimleri, Bozkır Kültürü, Bilimsel Bilgi, Tedavi

Kaynakça

• CAFEROĞLU, Ahmet. Türk Dili Tarihi, Altınordu Yayınları, Ankara: 2015.DURMUŞ, İlhami. İskitler, Akçağ Yayınları, Ankara: 2015.DURMUŞ, İlhami. Türk Kültürüne Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara: 2016.DURMUŞ, İlhami. “İskitlerde Ölü Gömme”, Milli Folklor, 2004, Yıl: 16, Sayı:61, s. 23.GENÇ, Reşat. Kaşgarlı Mahmud’a Göre XI. Yüzyılda Türk Dünyası, Türk Kültürünün Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara: 2015.KAFESOĞLU, İbrahim. Türk Milli Kültürü, Ötüken Neşriyat, İstanbul: 2017.KAFESOĞLU, İbrahim. Umumi Türk Tarihi Hakkında Tespitler, Görüşler, Mülahazalar, Ötüken Neşriyat, İstanbul:2014.KAHYA, Esin. “Eski Türklerde Bilim”, Yeni Türkiye-Bilim ve Teknoloji Özel Sayısı-IV, Ankara: Temmuz-Aralık 2016, S: 91, s. 7-33.KOCA, Salim. Türk Kültürünün Temelleri- II, Kültür Yayınları, Ankara: 2010.TANYU, Hikmet, Türklerde Taşla İlgili İnançlar, Ankara Üniversitesi Basım Evi, Ankara:1968.TEKİN, Şinasi. Eski Türklerde Yazı, Kâğıt, Kitap ve Kâğıt Damgaları, Dergâh Yayınları, İstanbul:2017.TRYJARSKİ, Edward. Türkler ve Ölüm, Pinhan Yayıncılık, İstanbul: 2012.ÜNVER, A. Süheyl. Uygurlarda Tababet, İstanbul Üniversitesi Tıp Tarihi Enstitüsü, İstanbul: 1936.ZEYNEŞ, İsmail. Kazak Türkleri, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara: 2002.