ÖRGÜTSEL BAĞLILIK VE ÖRGÜTSEL ADALET ARASINDAKİ İLİŞKİNİN META ANALİZ YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 5, 430 - 444, 31.05.2019

Mustafa Özgün Atalay

Öz

Bu araştırmanın amacı, örgütsel bağlılık ve örgütsel adalet arasındaki
ilişkiyi meta analiz metoduyla incelemektir. Bu araştırmada 2008-2018 yılları
arasında yayınlanan, örgütsel bağlılık ve örgütsel adalet arasındaki ilişkiyi
inceleyen, meta analiz için gerekli olan örneklem sayısına sahip olan ve
Pearson katsayısı (r) içeren 30 çalışma araştırma kapsamına alınmıştır.
Araştırmanın bütüncül bir şekilde değerlendirilebilmesi ve sonuçlarının daha
iyi bir şekilde genelleştirilebilmesi amacıyla herhangi bir sektör
kısıtlamasına gidilmemiştir. Araştırma kapsamında ele alınan çalışmalar; yüksek
lisans tezleri, doktora tezleri ile makaleler olup bu çalışmalara YÖK Ulusal
Tez Merkezi ile Google Scholar, EBSCO, ULAKBİM ve Dergipark veri tabanları
taranarak ulaşılmıştır. Araştırmada etki büyüklüğünün hesaplanabilmesi amacıyla
“Fisher z” değeri kullanılmış, bununla birlikte yayın yanlılığı, heterojenlik
ve anlamlılık testleri sonuçları Jamovi paket programı ile bu programın MAJOR –
Meta Analysis eklentisiyle analiz edilmiştir. Araştırmada ele alınan
çalışmaların etki yönünün ve derecesinin belirlenebilmesi amacı ile rastgele
etki modeli kullanılmıştır. Analiz sonucunda; örgütsel bağlılık ve örgütsel
adalet arasındaki ilişkinin anlamlı olduğu, ilişkiye dair etki büyüklüğünün
0.584 değeri ile yüksek düzeyde, pozitif yönlü olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Adalet, Meta Analizi

Kaynakça

• Abramson, J. H. & Abramson, Z. H. (2001). Making Sense of Data: A Self Instruction Manual on the Interpretation of Epidemiological Data. New York: Oxford University Press.
• *Aksoy, C. (2017). Çalışanların Örgütsel Adalet Ve Örgütsel Bağlılık Algılarının İncelenmesi. The Journal of Social Science, 1(1), 20-29.
• Allen, N. J., & Meyer, J. P. (1990). The Measurement and Antecedents of Affective, Continuance and Normative Commitment to the Organization. Journal of Occupational Psychology, 63(1), 1-18.
• Arı, A. (2015). Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Akademisyenlerinin Örgütsel Adalet Algıları ile Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• *Astar, M., Bahadır, E., & Umutlu, F. (2018). Örgütsel Adaletin İş Tatmini Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Bağlılığın Aracılık Etkisi. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 11, 121-136.
• *Ay, G. (2013). Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algıları ile Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Karşılaştırmalı Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bakhshi, A., Kumar, K., & Rani, E. (2009). Organizational Justice Perceptions as Predictor of Job Satisfaction and Organization Commitment. International Journal of Business and Management, 4(9), 145-154.
• *Balık, E. & Şengül, Ü. (2016). İş Sağlığı ve Güvenliğinde Örgütsel Adaletin Örgütsel Bağlılık ve İş Tükenmişliği Üzerindeki Rolü: Çanakkale’de Ampirik Bir Uygulama. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(3), 115-125.
• *Balık, Z. S. (2013). Algılanan Örgütsel Adalet ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Benkhoff, B. (1997). Disentangling, Organizational Commitment: The Dangers of the OCQ For Research and Policy. Personel Review, 26(1).
• Beugre, C. D. (2002), Understanding Organizational Justice and Its Impact on Managing Employees: An African Perspective. The International Journal of Human Resource Management. 13(7), 1091-1104.
• Bies, R. J. & Moag, J. S. (1986). Interactional Justice: Communication Criteria For Fairness. Blair H. Sheppard (Ed.), Research on Negotiation in Organizations içinde (s.43-55). Greenwich: JAI Press.
• Borenstein, M., Hedges, L. V., Higgins, J. P., & Rothstein, H. R. (2009). Introduction to Meta-Analysis. WestSussex, England: JohnWiley&SonsLtd.
• Buchanan, B. (1974). Building Organizational Commitment: The Socialization of Managers in Work Organizations. Administrative Science Quarterly, 19(4), 533-546.
• *Buluç, B. & Güneş, A. M. (2014). Relationship Between Organizational Justice and Organizational Commitment in Primary Schools. Anthropologist, 18(1), 145-152.
• *Civelek, M.E., Çemberci, M., İnce, H., & Günel, D. (2016). The Mediator Effect Of Ethical Climate on The Relation Between Organizatıonal Justice and Organizational Commitment. Uluslararası Hakemli Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi. 18, 2-24.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2002). Research Methods in Education. Routledge.
• Cohen-Charash, Y., & Spector, P. E. (2001). The Role of Justice in Organizations: A Meta-Analysis, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 86(2), 278-321.
• Colquitt, J. A., Conlon, D. E., Wesson, M. J., Porter, C. O., & Ng, K. Y. (2001). Justice at the Millennium: A Meta-Analytic Review of 25 Years of Organizational Justice Research. Journal of Applied Psychology, 86(3), 425.
• Cropanzano, R., Bowen, D. E., & Gilliland, S. W. (2007). The Management of Organizational Justice. Academy of Management Perspectives, 21(4), 34-48.
• *Çağlıyan, V., Attar, M., & Derra, M.E.N. (2017). The Relationship Between Organizational Justice Perception and Organizational Commitment: A Study on Doğuş Otomotiv Authorized Dealers in Konya. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 599-612.
• *Çöp, S. (2008). Türkiye ve Polonya'da Turizm Sektörü Çalışanlarının Örgütsel Adalet ve Örgütsel Bağlılık Algılarına İlişkin Bir Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Daileyl, R. C. & Kirk, D. J. (1992), Distributive and Procedural Justice as Antecedents of Job Dissatisfaction and Intent to Turnover. Human Relations, 45(3), 305-317.
• Dinçer, S. (2014). Eğitim Bilimlerinde Uygulamalı Meta-Analiz, Ankara: Pegem Akademi.
• Durna, U. & Eren, V. (2011). Üç Bağlılık Unsuru Ekseninde Örgütsel Bağlılık, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6(2), 210-219.
• Eisenberger, R., Armeli, S., Rexwinkel, B., Lynch, P. D., & Rhoades, L. (2001). Reciprocation of Perceived Organizational Support. Journal of Applied Psychology, 86(1), 42.
• Eisenberger, R., Huntington, R., Hutchison, S., & Sowa, D. (1986). Perceived Organizational Support. Journal of Applied Psychology, 71(3), 500.
• *Ekiztepe, B. (2011). Konaklama İşletmelerinde Etik İklimi, Örgütsel Adalet ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• *Erdoğan Morçin, S. (2012). Dönüştürücü Liderlik ve Örgütsel Adaletin Örgütsel Bağlılık ve İş Tatminine Etkisi: Adana İlindeki A Grubu Seyahat Acenteleri Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Foley, S., Kidder, D. L., & Powell, G. N. (2002). The Perceived Glass Ceiling and Justice Perceptions: An İnvestigation of Hispanic Law Associates. Journal of Management, 28(4), 471-496.
• Fox, S., Spector, P. E., & Miles, D. (2001). Counterproductive Work Behavior (CWB) in Response to Job Stressors and Organizational Justice: Some Mediator and Moderator Tests for Autonomy and Emotions. Journal of Vocational Behavior, 59(3), 291-309.
• Gedik, A. & Üstüner, M. (2017). Eğitim Örgütlerinde Örgütsel Bağlılık ve İş Doyumu İlişkisi: Bir Meta Analiz Çalışması. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(2), 41-57.
• *Gök, D. (2014). İlkokul ve Ortaokullarda Görevli Öğretmenlerin Örgütsel Adalet ve Örgütsel Bağlılık Algılarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi: Şahinbey / Gaziantep Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Greenberg, J. (1990). Organizational Justice: Yesterday, Today, and Tomorrow. Journal of Management, 16(2), 399-432.
• Greenberg, J. (1987). A Taxonomy of Organizational Justice Theories. Academy of Management Review, 12(1), 9-22.
• *Gümüş, O.T. (2017). Impacts of Social Comparison Orientation on the Relationship Between Organizational Commitment and Organizational Justice, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• *Günce, S. (2013). İlköğretim Okullarında Örgütsel Adalet ile Örgütsel Bağlılık İlişkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Higgins, J. P., Thompson, S. G., Deeks, J. J., & Altman, D. G. (2003). Measuring Inconsistency in Meta-Analyses. Bmj, 327(7414), 557-560.
• İçerli, L. (2010). “Örgütsel Adalet: Kuramsal Bir Yaklaşım”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1):67-92.
• *İçöz, D. (2014). Algılanan Örgütsel Adaletin Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkileri: Kayseri İmalat Sanayinde Bir Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İyigün, N. Ö. (2012). Örgütsel Adalet: Kuramsal Bir Yaklaşım. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(11), 49-64.
• Jafari, E. (2013). Intelectual Capital and Its Effects on Firms’ Market Value and Financial Performance in Iran: An Investigating Pulic Model. Research Journal of Recent Sciences, 2(3), 1-6.
• Karadağ, E., Bektaş, F., Çoğaltay, N., & Yalçın, M. (2015). The Effect of Educational Leadership on Students’ Achievement: A Meta-Analysis Study. Asia Pacific Education Review, 16(1), 79-93.
• Karataş, S. & Güleş, H. (2010). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin İş Tatmini ile Örgütsel Bağlılığı Arasındaki İlişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 74-89.
• Karaeminoğulları, A. (2006). Öğretim Elemanlarının Örgütsel Adalet Algıları ile Sergiledikleri Üretkenliğe Aykırı Davranışlar Arasındaki İlişki ve Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kıray, A. (2011). Örgütsel Adalet ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Ampirik Bir Çalışma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Köksal, O. (2012). Sosyal Değişim Teorisi Çerçevesinde Güven ve Algılanan Aidiyet Durumunun Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Saldırgan Davranışlar Üzerine Etkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Köse, E.K. (2014). Dezavantajlı Okullarda Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları ile Örgütsel Sessizlik Arasındaki İlişkileri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 22, 28-36.
• *Laçinoğlu, Z. (2010). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet Algıları ile Bazı Örgütsel Davranışlar Arasındaki İlişki (Sakarya İli Örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Loi, R., Hang‐Yue, N., & Foley, S. (2006). Linking Employees' Justice Perceptions to Organizational Commitment and İntention to Leave: The Mediating Role of Perceived Organizational Support. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 79(1), 101-120.
• Martin, C. L., & Bennett, N. (1996). The Role of Justice Judgments in Explaining the Relationship Between Job Satisfaction and Organizational Commitment. Group & Organization Management, 21(1), 84-104.
• Meyer, J. P., & Allen, N. J. (1991). A Three-Component Conceptualization of Organizational Commitment, Human Resource Management Review, 1(1), 61-89.
• Moorman, R. H. (1991). Relationship Between Organizational Justice and Organizational Citizenship Behaviors: Do Fairness Perceptions Influence Employee Citizenship?. Journal of Applied Psychology, 76(6), 845.
• Moorman, R. H., Niehoff, B. P., & Organ, D. W. (1993). Treating Employees Fairly and Organizational Citizenship Behavior: Sorting the Effects of Job Satisfaction, Organizational Commitment, and Procedural Justice. Employee Responsibilities and Rights Journal, 6(3), 209-225.
• Mowday, R. T., Steers, R. M., & Porter, L. W. (1979). The Measurement of Organizational Commitment. Journal of Vocational Behavior, 14(2), 224-247. Niehoff, B P. & Moorman, R. H. (1993). Justice as A Mediator of The Relationship Between Methods of Monitoring and Organizational Citizenship Behavior. Academy of Management Journal, 36, 527-556.
• Olkkonen, M. E. & Lipponen, J. (2006). Relationships Between Organizational Justice, Identification with Organization and Work Unit, and Group-Related Outcomes. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 100(2), 202-215.
• *Önder, E. (2017). Ortaöğretim Okullarında Örgütsel Sessizliğin Yordayıcısı Olarak Örgütsel Adalet ve Örgütsel Bağlılık. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 669-686.
• *Özden, S. (2014). Hemşirelerde Algılanan Örgütsel Adaletin, Örgütsel Bağlılık Düzeyi ile İlişkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• *Özkan, N. (2017). İstanbul Çekmece Bölgesi Genel Sekreterliğine Bağlı Hastanelerde Çalışan Doktorlarda ve Hemşirelerde Örgütsel Adalet, İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılık Üzerine Bir Çalışma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• *Öztürk, P. (2008). An Empirical Study of Relationships Between Organizational Justice and Organizational Commitment in Public Health Care Companies in İstanbul, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• *Perdeci, O. (2015). Örgütsel Adalet, Örgütsel Bağlılık ve Motivasyon Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Polyhart, R. E. & Ryan, A. M. (1997). Toward an Explanation of Applicant Reactions: An Examination of Organizational Justice and Attribution Frameworks. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 72(3), 308-335.
• Ponnu, C. H. ve Chuah, C. C. (2010). Organizational Commitment, Organizational Justice and Employee Turnover in Malaysia. African Journal Of Business Management, 4(13), 2676-2692.
• Robinson, K. L. (2004). The Impact of Individiual Differences on The Relationship Between Employee Perceptions of Organizational Justice and Organizational Outcome Variables (Master’s thesis). Available from ProQuest Dissertations and Thesis database.
• *San, İ. (2017). Örgütsel Adalet ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Ampirik Bir Çalışma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Savaş, A. C., Angay, A., & Alp, M. (2015). Analysing of the Relationships Between Behaviours Related to Organizational Justice, Organizational Commitment, and Organizational Citizenship. Journal of Human Sciences, 12(2), 1674-1690.
• *Solak, Ö. (2014). Hemşirelerde Algılanan Örgütsel Adaletin, Örgütsel Bağlılık Düzeyi ile İlişkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Söyük, S. (2007). Örgütsel Adaletin İş Tatmini Üzerine Etkisi ve İstanbul İlindeki Özel Hastanelerde Çalışan Hemşirelere Yönelik Bir Çalışma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Swailes, S. (2002). Organizational Commitment: A Critique of the Construct and Measures. International Journal of Management Reviews, 4(2), 155-178.
• *Şahin, R. ve Kavas, E. (2016). Örgütsel Adalet İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin Belirlenmesinde Öğretmenlere Yönelik Bir Araştırma: Bayat Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(14), 119-140.
• *Şaklak, Ö. (2018). Öğretim Elemanlarının Örgütsel Adalet Algısının Örgütsel Bağlılıklarına Etkisi: Ankara İli Örneği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Stum, D. L. (1999). Workforce Commitment: Strategies for the New Work Order. Strategy & Leadership, 27(1), 4-7.
• Turunç, Ö. & Çelik, M. (2010). Çalışanların Algıladıkları Örgütsel Destek ve İş Stresinin Örgütsel Özdeşleşme ve İş Performansına Etkisi. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 17(2), 183-206.
• *Ulukapı, H. & Bedük, A. (2014). Örgütsel Adaletin İşgörenlerin Örgütsel Bağlılık Düzeylerine Etkisi: Konya’da Bir Araştırma, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(31), 771-778.
• *Umutlu, F. (2017). Hemşirelerde Örgütsel Adalet, İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Üniversite Hastanesi Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• *Yanılmaz, B. (2014). Kamu Personeli Olarak Çalışanlarda Örgütsel Adalet Algısı ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• *Yazıcıoğlu, İ. & Topaloğlu, I. G. (2009). Örgütsel Adalet ve Bağlılık İlişkisi: Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 1(1), 3-16.
• Yılmaz, G. (2004). İnsan Kaynakları Uygulamalarına İlişkin Örgütsel Adalet Algısının Çalışanların Tutum ve Davranışları Üzerindeki Etkisi, Yayınlanmamış Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• *Yılmaz, M. K. (2012). Örgütsel Adalet ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki: Ortaöğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Algıları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yakın Doğu Üniversitesi.
• Yörük, N. & Erdem M. S. (2008). Entelektüel Sermaye ve Unsurlarının İMKB’de İşlem Gören Otomotiv Sektörü Firmalarının Finansal Performansı Üzerine Etkisi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 397-413.
• Yürür, S. & Nart, S. (2016). Örgütsel Adalet Algısı Kamu Çalışanlarının İhbar Etme Niyetinin Belirleyicisi midir?. Amme İdaresi Dergisi, 49(3), 117-148.
• Walumbwa, F. O., Cropanzano, R., & Hartnell, C. A. (2009). Organizational Justice, Voluntary Learning Behavior, and Job Performance: A Test of the Mediating Effects of Identification and Leader‐Member Exchange. Journal of Organizational Behavior, 30(8), 1103-1126.
• Wiener, Y. (1982). Commitment in Organizations: A Normative View. Academy of Management Review, 7, 418–428.
• Williams, L. J., & Anderson, S. E. (1991). Job Satisfaction and Organizational Commitment as Predictors of Organizational Citizenship and In-Role Behaviors. Journal Of Management, 17(3), 601-617.