İLK EŞ’ARÎLER’E GÖRE YARATMA -MA’DUM PROBLEMİ BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 6, 70 - 78, 30.06.2019

Nazlı Eker

Öz

Varlık-yokluk tartışması felsefe ve kelamın ele aldığı önemli konularından biridir. Ancak konunun
tamamen soyut bir niteliğe sahip olması nedeniyle yaratmanın nasıl gerçekleştiğinin tam anlamıyla açıklanması
mümkün değildir. Yine de felsefeciler, kelamcılar ve tabii ilimlerle meşgul olan diğer ilim adamları yaratılışın
nasıl gerçekleştiğini anlamaya çalışmış ve birçok araştırma neticesinde belli başlı fikirler ortaya koymuşlardır.
Temelde Allah’ın varlığını ve birliğini ispata çalışan eş’arî kelamcılar da yaratmaya ve bu yaratmanın
ma’dumdan (yokluk) mı yoksa var olan şeylerin dönüştürülmesiyle mi oluştuğuna ilişkin görüşlerini tevhid
inancı çerçevesinde ortaya koymaya çalışmışlardır. Ayrıca ma'dumun şey olup olmaması bağlamında konuyu ele
alan eş'arî kelamcılar kendi fikirlerini özellikle ma'duma şeyiyyet atfeden mu'tezilîlerin görüşlerine getirdikleri
eleştiriler üzerinden anlamaya çalışmışlardır

Anahtar Kelimeler

Eş’arîler, âlem, yaratma, ma’dum, şey

Kaynakça

• Altunya, Hülya, Kâdî Abdülcebbar’da Söz (Kelâm)–Anlam İlişkisi -Kasdu’lMütekellim Problemi Bağlamında-, (Basılmamış Doktora Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta 2009. Bağdâdî, Abdu’l-Kahir, el-Fark beyne’l-Frak, Mezhepler Arasındaki Farklar, Çeviri: Ethem Ruhi Fığlalı, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2017. Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. et-Tayyib, Kitâbu’t-Temhîd fi’r-Redd ale’lMülhideti’l-Mu’attıla ve’r-Ravâfıza ve’l-Havâric ve’l-Mu’tezile, Tahkik: İmâduddîn Ahmed Haydar, Muessesetu’l-Kutubi’s-Sekâfiyye, Lübnan 1987. -el-İnsâf fî ma Yecibu İ’tikâduh ve ma la Yecûzu el-Cehl bih, Neşir: İmâduddîn Ahmed Haydar, Beyrut 1986. Curcânî, Seyyid Şerif, Şerhu’l-Mevâkıf, I-VIII, Tahkik: Mahmut Ömer ed-Dımyâtî, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1998. -Şerhu’l-Mevâkıf, I-III, Çeviri: Ömer Türker, Türkiye Yazma Eserler Kurumu, İstanbul 2015. Naz EKER 78 ASEAD CİLT 6 SAYI 6 Yıl 2019, S 70-78 Cuveynî, eş-Şâmil fî Usûli’d-Dîn, Tahkik: Ali Sami en- Neşşâr, Süheyr Muhammed Muhtâr, İskenderiyye 1969. -Kitâbu’l-İrşâd ilâ Kavâidi’l-Edille fî Ûsûlil’l-Î’tîkâd, Tahkik: Muhammed Yusuf Musâ, Ali Abdulmunîm Abdulhamîd, Mektebetu’l-Hancî, Mısır 1950. Çubukçu, İbrahim Agâh, İslam Felsefesinde Allah’ın Varlığı’nın Delilleri, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1983. Dağ, Mehmet, İmamu’l-Haremeyn el-Cuveynî’nin Âlem ve Allah Görüşü, (Basılmamış Doçentlik Tezi), Ankara 1976. Eş'arî, Ebu’l-Hasan, Makâlâtu’l-İslâmiyyîn ve İhtilâfu’l-Musallîn, İlk Dönem İslam Mezhepleri, Çeviri: Ömer Aydın, Mehmet Dalkılıç, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2005. İbn Fûrek, Ebû Bekr Muhammed b. el-Huseyn, Mucerredu Makâlâti’ş-Şeyh Ebi’l Hasen el-Eş’arî, Neşir: Daniel Gimaret, Dâru’l-Meşrık, Beyrut 1987. Karataş, Cağfer, Bâkıllânî’ye Göre Allah ve Âlem Tasavvuru, Arasta Yayınları, Bursa 2003. Kaya, M. Cüneyt, Varlık ve İmkân, Aristoteles’ten İbn Sînâ’ya İmkânın Tarihi, Klasik Yayınları, İstanbul 2011. Neşşâr, Ali Sami, Neş’etu’l-Fikri’l-Felsefî fi’l-İslam, I-III, Dâru’l-Maarif, Kahire 1990. Râzî, Fahreddin, Muhassal Efkâri’l-Mutekaddimîn ve’l-Muteahhirîn mine’l-Ulemâ ve’l-Hukemâ ve’l-Mutekkellimîn, Tahkik: Taha Adurrauf Sa’d, Mektebetu’l-Kulliyâti’lEzheriyye, Kahire (tarih yok). Şehristânî, Ebû’l Feth Tâcuddin, Nihayetu’l-İkdâm fî İlmi’l Kelâm, edited with a translation from manuscripts in the libraries of Oxford, Paris and Berlin, by Alfred Guillaume, Oxford University Press, London 1934. - el-Milel ve’n-Nihal, I-III, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1992. Wensinck, A. J., The Muslim Creed, Its Genesis an Historical Development, Cambridge University, New York 1965. Wolfson, H. Austryn, Kelam Felsefeleri, Müslüman -Hristiyan-Yahudi Kelamı, Çeviri: Kasım Turhan, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2001. Yücedoğru, Tevfik, Geçmişten Günümüze İlim ve Din Açısından Yaratılış, Emin Yayınları, Bursa 2006.