ÖLÜMLE ÇOK KARŞILAŞAN SERVİSLERDE ÇALIŞAN HEMŞİRELERLE MESLEKLERİ GEREĞİ ÖLÜMLE KARŞILAŞMAYAN KİŞİLERDE ÖLÜM KAYGISI, SÜREKLİ KAYGI VE UMUTSUZLUK DÜZEYLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 7, 9 - 23, 15.08.2019

Diler Aktürk Muzaffer Şahin

Öz

Bu araştırma,
meslekleri gereği çok fazla ölüm vakası ile karşılaşan, yetişkin yoğun bakım ve
onkoloji servislerinde çalışan hemşireler ile meslekleri gereği ölüm vakası ile
karşılaşmayan öğretmen, bankacı ve akademisyenlerin ölüm kaygısı, sürekli kaygı
ve umutsuzluk düzeyleri, ölümle sık karşılaşma veya karşılaşmama durumuna göre
farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymak amacıyla genel tarama modeli
kullanılarak yapılmıştır. Araştırma, 100 yetişkin yoğun bakım  hemşiresi ve 100 onkoloji hemşiresi olmak
üzere toplam 200 hemşire ile  65 bankacı,
70 öğretmen ve 70 akademisyen olmak üzere toplam 405 katılımcı ile yapılmıştır.
Veriler Thorson-Powell Ölüm Kaygısı Ölçeği (TPÖKÖ), Spielberger Sürekli Kaygı
Ölçeği (SSKÖ), Beck Umutsuzluk Ölçeği (BUÖ) ve Kişisel Bilgi Formu (KBF) ile
toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde T-Testi, Mann-Whitney U Testi,
One-Way ANOVA, Kruskal-Wallis H Testi ve Pearson Korelasyon analizi
kullanılmıştır.

 Yapılan istatistiksel analizler sonucunda,
meslekleri gereği ölümle karşılaşmayan akademisyen, bankacı ve öğretmenlerin
ölüm kaygısı puanlarından, meslekleri gereği ölümle sık karşılaşan hemşirelerin
ölüm kaygısı puanlarının anlamlı derecede (p<0.05) düşük olduğu
saptanmıştır. Umutsuzluk puanlarına bakıldığında akademisyen, bankacı ve
öğretmenlerin umutsuzluk puanlarına göre hemşirelerin umutsuzluk puanlarının
anlamlı derecede yüksek olduğu görülmüştür (p<0.01). Sürekli kaygı düzeyi
açısından iki grup arasında ise anlamlı bir fark saptanmamıştır. İki hemşire
grubu karşılaştırıldığında, onkoloji hemşirelerin ölüm kaygısı puanları,
yetişkin yoğun bakım hemşirelerinin ölüm kaygısı puanlarından anlamlı derecede
yüksek bulunmuştur (p<0.05). Sürekli kaygı ve umutsuzluk puanları açısından
ise anlamlı bir fark olmadığı saptanmıştır.

Eğitim değişkeninin
ölüm kaygısı, sürekli kaygı ve umutsuzluk düzeylerine etkisi incelendiğinde;
akademisyen, bankacı ve öğretmen grubunda ölüm kaygısı, sürekli kaygı ve
umutsuzluk düzeyine bir etkisi olmadığı bulunmuştur. Hemşire grubunda eğitim
değişkeninin, sadece ölüm kaygısı üzerinde etkisi olduğu saptanmıştır. Analiz
sonuçlarına göre sağlık meslek lisesi hemşirelik mezunlarının ölüm kaygısı
puanları, ön lisans ve lisans hemşirelik mezunlarının ölüm kaygısı puanlarından
anlamlı derecede yüksek bulunmuştur (p<0.05). Ölüm kaygısı, sürekli kaygı ve
umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişki analizi sonuçlarına göre ise sürekli
kaygı ve umutsuzluk düzeyleri arsında pozitif yönde orta derecede bir ilişki
tespit edilmiştir (r =0,459, p<0,01).

Anahtar Kelimeler

Hemşire, Ölüm Kaygısı, Sürekli Kaygı, Umutsuzluk Düzeyi

Kaynakça

• ARIES, P. (1991). Batılının Ölüm Karşısındaki Tavırları. M.A. Kılıçbay (çev.). 1. Baskı. Ankara: Gece. BAHADIR-YILMAZ, E. & ERGUN, A. (2010). Kalp Yetmezliği Olan Hastaların Algılanan Sosyal Destek ile Umutsuzluk ve Ölüm Kaygısı Düzeyleri Arasındaki İlişki. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 26. 3, 1-10. BAUMAN, Z. (2012). Ölümlülük, Ölümsüzlük ve Diğer Hayat Stratejileri. N. Demirdöven (çev.). 2. Baskı. İstanbul: Ayrıntı. BAYRAKTAR GÖRGEL, E. & ÇAKIROĞLU, F.P. (2007). Menopoz Döneminde Kadın. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi. EHTİYAR, R. & ÜNGÜREN, N. (2008). Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Umutsuzluk ve Kaygı Seviyeleri ile Eğitime Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1. 4, 159-181. EKE, S. (2003). Farklı Mesleklerde Çalışanların Ölüm Kaygılarının Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Psikolojik Danışma ve Rehberlik, İstanbul. ERDOĞDU, M.Y. & ÖZKAN, Ö. (2007). Farklı Dini İnanışlardaki Bireylerin Ölüm Kaygıları ile Ruhsal Belirtiler ve Sosyo-Demografik Değişkenler Arasındaki İlişkiler. İnönü Üniversitesi Tıp Dergisi, 14. 3, 171-179. ERTUFAN, H. (2008). Hekimlik Uygulamalarında Ölümle Sık Karışlaşmanın Ölüm Kaygısı Üzerine Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Ana Bilim Dalı Uygulamalı Psikoloji, İzmir. GÖKA, E. (2009). Ölme: Ölümün ve Geride Kalanların Psikolojisi. 1. Baskı. İstanbul: Timaş. KARACA, F. (2000). Ölüm Psikolojisi. İstanbul: Beyan. KÖSE, G., DURMAZ, O. & ÖZET, F.G. (2011). Yoğun Bakım Ünitelerinde ve Yatan Hasta Katlarında Çalışan Hemşirelerin Ölüme Karşı Düşünce ve Tutumlarının Karşılaştırılması. Acıbadem Hemşirelik Bilimsel Çalışmalar. (http://www.acibademhemsirelik.com/BilimselCalismalar.asp?submenuheader=1&?mID=6&yil=2011 Erişim: 27.12.13). LONETTO, R. & TEMPLER, I. D. (1986). Death Anxiety-Correlates of Death Anxiety. Washington: Hemisphere Publishing Corporation. MEGEP (2014). Milli Eğitim Bakanlığının Mesleki ve Teknik Eğitim: Programlar ve Öğretim Materyalleri http://megep.meb.gov.tr/?page=moduller (05.08.14). MONÇEVA, V. (2008). Bir Yük Olarak Ölenin Bakımı. http://monitor.bg/article?id=155540 (Erişim: 27.01.14). ONUR, B. (2011). Gelişim Psikolojisi Yetişkinlik-Yaşlılık-Ölüm. 9. Baskı. İstanbul: İmge. ÖZ, F. (2004). Sağlık Alanında Temel Kavramlar. Ankara: İmaj. SARIKAYA, Y. (2013). Ölüm Kaygısı Ölçeği Geliştirilmesi: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Osman Paşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, Tokat. TAKA, F. (2010). Hemşirelerde Ölüm Kaygısının Belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı, İstanbul. TANRIDAĞ, R. (1997). Hemşirelerin Ölüm Kaygıları ve Genel Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2. 8, 37-40. THORSON, A. J. & POWELL, F. C. (1996). Undertakers Death Anxıety. Psychological Reports, 78. 1228-1230. YALOM, I. (2011). Varoluşçu Psikoterapi. Z.İ. Babayiğit (çev.). 4. Baskı. İstanbul: Kabalcı.