KAMU HASTANELERİNDE VERİMLİLİK ÖLÇÜMÜ: AKDENİZ BÖLGESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 7, 133 - 144, 15.08.2019

Hatice Esen , Vahit Yiğit

Öz

Bu araştırmanın amacı Akdeniz Bölgesinde Sağlık Bakanlığına bağlı A-B ve
C hizmet rol grubunda yer alan kamu hastanelerinin teknik verimliliğini analiz
etmektir. Araştırma ile verimli olan ve verimli olmayan hastaneler tespit
edilecektir. Verimli olmayan hastaneler için potansiyel iyileştirme
önerilerinde bulunulacaktır. Araştırmada Veri Zarflama Analizi (VZA) yöntemi
kullanılmıştır. VZA analizinde CCR ve BCC modeline göre hastaneler
değerlendirilmiştir. VZA yönteminin değişkenleri dört girdiden (uzman hekim,
hemşire, yatak sayısı, toplam gider) ve dört çıktıdan (muayene sayısı,
ağırlıklı ameliyat sayısı, yatak doluluk oranı, sağlık hizmeti geliri)
oluşmaktadır. Yapılan analiz sonucunda araştırma kapsamındaki hastanelerin
yaklaşık % 63,3’ünün (CCR) verimsiz olduğu tespit edilmiştir. Hastanelerin
verimlilik ortalaması 0.91 (CCR),  0.95
(BCC) ve ölçek verimliliği ise 0.96 olarak tespit edilmiştir.  Hastanelerin verimlilik düzeyleri ile hizmet
rol grupları arasındaki ilişkiye bakıldığında istatistiksel olarak anlamlı
(p≤0,05) fark bulunmuştur. Sonuç olarak Akdeniz Bölgesinde yer alan kamu
hastaneleri kaynaklarını etkin ve verimli kullanmaları için girdilerini
rasyonel yöntemlerle tahsis etmelidirler. Verimsiz hastaneleri ise verimli
olabilmeleri için girdilerini azaltmalılar veya çıktılarda potansiyel
iyileştirmeler yapılmalıdır.  

Anahtar Kelimeler

Hastane, Verimlilik, Performansı, VZA, Teknik Verimlilik

Kaynakça

• Akdağ, R. (2008). “Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı İlerleme Raporu”. Ankara, TC. Sağlık Bakanlığı Yayın No:749. Akdal E, S. (2013). “Sağlık Kurumlarında Performans Yönetimi Ve Veri Zarflama Analizi Tekniği İle Bölgesel Etkinlik Analizi Uygulaması.” Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Arancı, A. 2012. “Veri Zarflama Analizi Yöntemi Ile Kars Devlet Hastanesi Polikliniklerinin Performans Değerlendirmesi.” Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Kars.Enstitüsü (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi),İstanbul,2013. Asandului, L., Roman, M., Fatulescu, P. 2014. “The Efficiency of Healthcare Systems in Europe: A Data Envelopment Analysis Approach.” Procedia Economics and Finance 10(14):261–68. Atabek, S. (2014). “Sağlık İşletmelerinde Akreditasyon.” Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü(Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi),İstanbul,2014. Atmaca, E., Turan, F., Kartal, G. and ES. Çiğdem. (2012). “Ankara İli Özel Hastanelerinin Veri Zarflama Analizi İle Etkinlik Ölçümü.” Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi 16(2):135–53. Bal, V., Bilge, H. (2013) “Eğitim Ve Araştırma Hastanelerinde Veri Zarflama Analizi İle Etkinlik Ölçümü” Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2),1-14 Beylik, U., Pekcan, Y.A. (2008) “Eğitim Araştırma Hastanelerinde Etkinlik Analizleri ve Değerlendirilmesi” Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi,3. Sayı, 119-156 Büchner,VA.,Hinz,V.,Schreyögg, J. (2016). “Health Systems: Changes in Hospital Efficiency and Profitability.” Health Care Management Science 19(2):130–43. Çakmak, M., Öktem, M. K. Ömürgönülşen, U. (2009). “Türk Kamu Hastanelerinde Teknik Verimlilik Sorunu: Veri Zarflama Analizi Tekniği Ile Sağlık Bakanlığı’na Bağlı Kadın Doğum Hastanelerinin Teknik Verimliliklerinin Ölçülmesi.” Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 12(1):1–36. Çalışkan, Z. (2016). “Kamu HastaBi̇rli̇kleri̇ Performansinin Pabón Lasso Modeli̇ İle Anali̇zi̇.” Sosyal Guvenlik Uzmanları Derneği Sosyal Güvence Dergisi 5(10):1–24. Çelik, Yusuf. 2011. Sağlık Ekonomisi. Ankara: Siyasal Kitapevi 2. Baskı. Cooper, W. W., Seiford, L. M.,Zhu, J. 2011. Handbook on Data Envelopment Analysis. edited by W. W. Cooper. Spinger Coşkun, A. (2006). “STK’ların Stratejik Performans Yönetiminde Yeni Bir Yaklaşım: Performans Karnesi.” Sivil Toplum 4(15):103–17. Demirci, A. 2012. “OECD Üyesi Ülkelerin Ekonomik ve Sosyal Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi Yöntemleriyle Belirlenmesi.” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmış Doktora Tezi),Erzurum Flokou,A.,Aletras,V.,Niakas, D. (2017). “A Window-DEA Based Efficiency Evaluation of the Public Hospital Sector in Greece during the 5-Year Economic Crisis.” 1–26. Gök, M. Ş. (2012). “Veri Zarflama Analizi İle Türkiye Hastanelerinin Verimlilik Değerlendirmesi.” Gebze Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmış Doktora Tezi), Gebze, 2012. Gollhofer, R. E. (2015). “Measuring The Impact of Process Improvement Programs on The Performance of Hospitals In Mid-Atlantic Region Using Data Envelopment Analysis.” Capella University, Yayımlanmış Doktora Tezi. Karahan,A., Özgür, E. 2011. Hastanelerde Performans Yönetim Sistemi ve Veri Zarflama Analizi. Nobel Yayın Dağıtım. Kavuncubaşı, Ş., Ersoy, K. (1995). “Hastanelerde Teknik Verimlilik Ölçümü.” Amme İdaresi Dergisi 28(3):77–92. Kayahan, C. (2016). Hastanelerde Finansal Performans Analizi ve Sürdürülebilirliği. 1. Baskı. Nobel Yayın Dağıtım. Linna, M., Häkkinen, U., Magnussen, J.(2006) Comparing Hospital Cost Efficiency Between Norway and Finland”, Health Policy :77,268-278. Marşap, A. (2014). Sağlık İşletmelerinde Kalite Sağlıkta Kaliteşim Sistemi ve Sağlıkta Mükemmellikte Süreklilik. İstanbul: Beta Basım 1.Baskı. Nayar, P., Özcan, Y. A. (2008). “Data Envelopment Analysis Comparison of Hospital Efficiency and Quality.” Journal of Medical Systems 32(3):193–99. Naveh, E., Stern, Z. 2005. “How Quality Improvement Programs Can Affect General Hospital Performance.” International Journal of Health Care Quality Assurance 18(4):249–70. Özcan, Y. A. 2014. Health Care Benchmarking and Performance Evaluation An Assessment Using Data Envelopment Analysis (DEA). USA: Springer International Publishing. Özdemir, G. (2009). “Performans Değerlendirme, Verimlilik Ve Çalışma Hayatına Etkisi.” İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul. Pourmohammadi, K., Hatam, N., Shojaei, P. and P. Bastani. (2018). “A Comprehensive Map of the Evidence on the Performance Evaluation Indicators of Public Hospitals: A Scoping Study and Best Fit Framework Synthesis.” Cost Effectiveness and Resource Allocation 16(64):1–23. Resmi Gazete. 2011. Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 663 KHK. SAS. 2015. Sağlıkta Akreditasyon Standartları. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı. Şahin, İ. 2008. “Sağlık Bakanlığı Genel Hastaneleri ve Sağlık Bakanlığına Devredilen SSK Genel Hastanelerinin Teknik Verimliliklerinin Karşılaştırmalı Analizi.” Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 11(1):1–48. Tengilimoğlu, D., Akbolat, M. Işık, O. (2015). “Sağlık İşletmeleri Yönetimi”. Nobel Yayın Dağıtım. Tengilimoğlu, D., Toygar, Ş. A. (2013). “Hastane Performansının Ölçümünde PATH Yöntemi.” Sosyal Güvenlik Dergisi 3(1):50–78. Uçkun, N., Şahin, Ü. (2016). “Kamu Hastaneleri Birlikleri Verimlilik Değerlendirmesinde Verimlilik Karnesi Uygulaması.” International Journal of Social Science and Education Research 2(1):370–83. Vaz, F.S., Ferreira, A.M., Kulkarni, M.S., Motghare, D. D.Pereira-Antao, I. (2008). “A Study of Drug Expenditure at a Tertiary Care Hospital: An ABC-VED Analysis.” Journal of Health Management 10 (1):119–27. Wheelock, DC.Wilson, PW. (1995). “Evaluating the Efficiency of Commercial Banks: Does Our View of What Banks Do Matter?” Federal Reserve Bank of St. Louis Review 77 (4):39–52. Yiğit, V., Yiğit, A. (2016). Üniversite Hastanelerinin Finansal Sürdürülebilirliği-Financial Sustainability of University Hospitals. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 253-273. Yiğit, V. (2016). “Hastanelerde Teknik Verimlilik Analizi : Kamu Hastane Birliklerinde Bir Uygulama.” SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 7(2):9–16.