MEHMET ALİ PAŞA ZAMANI MISIR’DA ASKERİ EĞİTİM SİSTEMİNİN MODERNLEŞMESİ DİNAMİKLERİ VE SONUÇLARI (1805-1849)

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 7, 290 - 301, 15.08.2019

Emre Karakaya

Öz

Mehmet Ali Paşa’nın Mısır’da başlatmış olduğu batılılaşma
ve modernleşme süreci incelenmeye değer birçok konu hakkında önemli bilgiler
vermektedir. Mehmet Ali Paşa Mısır’ın modernleşme sürecinin hem başlatıcısı hem
de Mısır’a modernleşme fikrini aşılayan kişidir. Mehmet Ali Paşa, Fransızların
1798-1801 işgalinden sonra Mısır’a vali olarak atanmış ve Mısır modernleşmesini
başlatmıştır. Mısır modernleşme süreci Osmanlı’da olduğu gibi yukardan aşağıya
doğru bir anlayış ile şekillenmiştir. Mehmet Ali Paşa, Modernleşmenin
dinamiklerini çok iyi bir şekilde analiz etmiş ve vakit kaybetmeden icraata
girişmiştir. Bu icraatları değişik alanlarda olmuş en başta ise askeri alanda
kendini göstermiştir. Askeri alanda yapılan modernleşme ve batılılaşma
hareketleri diğer alanları da etkilediğinden Mısır’da Mehmet Ali Paşa zamanı
yapılan yenilikler, ıslahatlar, günümüzde dahi etkisini göstermektedir. Askeri
modernleşmenin dinamiklerinin başında Askeri eğitim sisteminin modernleşme
süreci gelmektedir. Rus, Japon ve Osmanlı modernleşmelerinde olduğu gibi ilk
modernleşme denemelerinin yapıldığı alan eğitim sistemi olmuştur. Eğitilmeden
yapılacak ıslahatların bir yararı olmayacağı ve bu ıslahatların akim kalacağı
tahmin edileceğinden askeri eğitim sistemi modernleştirilmeye çalışılmıştır. Eğitim
sisteminin modernleşmesi bundan sonra da birçok alanda değişimin önünü açmış ve
bu süreç zaman zaman aksamış olsa dahi Mısır’da genel anlamda modernleşme
süreci devamlılığını sağlayabilmiştir. Çalışmamızda askeri eğitim sistemi
modernleşirken bu modernleşmenin dinamikleri ve sonuçları üzerinde durulacak ve
genel anlamda Mehmet Ali Paşa zamanı askeri eğitim sistemi üzerinde
durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Modernleşme, Askeri Eğitim, Mehmet Ali Paşa, Osmanlı Devleti

Kaynakça

• Altundağ, Şinasi (2013), ”Mehmet Ali Paşa”, İslam Ansiklopedisi, c.7, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi Ashkenazi, J,(2009), Reflection On Educational Transitions In Egypt, Lebanon and Turkey, İnternational Handbook of Comparative Education, s,889-905 Dunn, J.(1997). Egypt’s Nineteeenth-Century Armaments Industry. The Journal of Military History, s.2 c. 61 Ergün, M (2015), Mehmet Ali Paşa Zamanında Mısır’da Eğitimin Batılılaşması, KEFAD, C.16, S.3. Aralık s.3 Güler, Zeynep (2004) Süveyş’in Batısında Arap Milliyetçiliği, Mısır Ve Nasırcılık, İstanbul: Yeni Hayat Kütüphanesi Güner, Mustafa (2016), Modern Eğitim Sisteminin Doğuşu ve Gelişimi, C.1,Ankara: Pegem Yayınları J. Heywood-Dunne (1938), An Introduction to the History of Modern Education in Egypt, London: Luzac and Co. Karal, Enver Ziya (1982), Osmanlı Tarihi, c. V, Ankara: TIK Basımevi Khaled Fahmy (2010), Çev, Deniz Zarakolu, Paşanın Adamları Kavalalı Mehmed Ali Paşa, Ordu ve Modern Mısır, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları Kocaoğlu, M (1995), . "Kavalalı Mehmet Ali Paşa İsyanı (1831-1841)". Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM 6,s. 195-210 Kutluoğlu, Muhammed Hanefi,” Kavalalı Mehmed Paşa”,maddesi, T. D. V. İ. A., islamansiklopedisi.org.tr/kavalali-mehmed-ali-pasa, E.T: 06.05,2019 M. El-Nagar AbdelHady, Eva Krugly-Smolska (2011), Modernization of Education in Egypt: The Liberal Movement Towards Dewey’s Ideas, Canadian and International Education, Cilt, 40 Ortaylı, İlber (2009), İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul: Timaş Yayınları Özkoç, Özge (2015), Mısır’ın Uzun 19.Yüzyılı, Modernleşme, Merkezileşme ve Özerklik, İstanbul: Ayrıntı Yayınları Özkoç, Özge (2018), Mısır Modernleşmesinin Tarihsel Kökenleri: Mehmet Ali Paşa Dönemi Üzerine Bir İnceleme, MSY dergi, Sayı 30. Proguler, Y.L. (2004). Schooled to order: Education and the making of modern Egypt. İçinde: Kincheloe, J.L. (ed.). The miseducation of the West: how schools and the media distort our understanding of the Islamic world, Preager Publ. S.127-152 Samur, Sebahattin (2007), Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın (1770-1849) Sosyal Politikaları; Mısır ve Diğer Osmanlı Eyaletlerindeki Etkisi, Bilimname XIII, Sayı 2, s.132 Sinouê, Gilbert (1999), Çev ,Ali Cevat Akkoyunlu, Kavalalı Mehmed Ali Paşa Son Firavun,İstanbul: Doğan Kitapçılık Uçarol, Rıfat (1982), Siyasi Tarih, İstanbul: Harp Akademileri Basımevi Ünal, Tahsin (2007), Türk Siyasi Tarihi, 1700-1953, Ankara: Berkan Yayınları