BİTCOİN FİYATLARI İLE ÇİN VE RUSYA’NIN SEÇİLMİŞ FİNANSAL GÖSTERGELERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN EKONOMETRİK AÇIDAN İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 10, 165 - 187, 22.12.2019

Javid Azimov Ufuk Alkan

Öz

2008 küresel finans krizi ile birlikte finansal yatırım araçlarına ve ödeme yöntemlerine olan taleplerde de yeni trendler ortaya çıkmıştır. Geleneksel para birimlerine alternatif olarak kripto para birimleri hem yatırım, hem de ödeme yöntemi olarak finansal piyasalarda yer almaya başlamıştır. Bu para birimlerinden ilki ve en yaygını olan Bitcoin’in farklı ülkelerin para birimleri ile ilişkisi ve bu aracın fiyatını etkileyen faktörler daha önce yapılmış bilimsel çalışmalarda değişik yöntemlerle incelenmiştir. Mevcut çalışmada küresel piyasaları ve dünya ekonomisini güçlü etkileme potansiyeline sahip iki ülke olan Çin ve Rusya’nın seçilmiş finansal göstergeleri ile Bitcoin’in dolar cinsinden fiyatı arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu amaçla Eylül 2013-Eylül 2018 dönemini kapsayan bu ülkelere ait aylık frekanslı veriler zaman serileri oluşturularak ekonometrik açıdan analiz edilmiştir. Bu seriler, ABD doları ve Çin yuanı döviz kuru, ABD doları Rus rublesi döviz kuru, Rusya ve Çin’in uluslararası rezervleri ve son olarak da Bitcoin’in ABD doları cinsinden kuru olarak sıralanabilir.
Analiz için ilk aşamada serilerin durağanlığı araştırılmış, daha sonra aralarında uzun dönemli bir ilişki olup olmadığını belirlemek amacıyla eşbütünleşme testi yapılmıştır. Serilerin hepsi ilk farklarında durağanlaştığı için Johansen Eşbütünleşme testi uygulanmış, daha sonra vektör hata düzeltme modeli uygulanarak analize devam edilmiştir. Değişkenler arasında eşbütünleşik ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bitcoin, Dolar/Ruble

Kaynakça

• An Roinn Airgeadais Department of Finance (2018). Virtual Currencies and Blockchain Technology. Dublin, (Erişim: 30/10/2019), https://assets.gov.ie/6284/070219124115-a1199ab02f0c4a8ba5589a7f40985a63.pdf. Anton, B & Chen, M (2014). Bitcoin: Technical Background and Data Analysis. FEDS Working Paper, No. 2014-104. Antonopoulos, A. (2014). Mastering Bitcoin. USA: O’Reilly. Atik, B., Köse, Y., Yılmaz, B. & Sağlam, F. (2015). Kriptopara: Bitcoin ve Döviz Kurları Üzerine Etkileri. Bartın Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(11), 247-261. Auer, R & Claessens, S. (2018). Regulating Cryptocurrencies: Assessing Marketreactions. BIS Quarterly Review, (Erişim: 20/09/2019), https://www.bis.org/publ/qtrpdf/r_qt1809f.pdf. Badev, A. I. & Chen, M. (2014). Bitcoin: Technical Background and Data Analysis. FEDS Working Paper, No:2014-104. Bjerg, O. (2016). How is Bitcoin Money?. Theory, Culture & Society, 33(1), 53-72. Burghelea, C. (2008). Global Financial Integration, Inflation, And Market Economies. Economics, Management, and Financial Markets, 3(4), 153-160. Çarkacıoğlu, A. (2016). Kripto-Para Bitcoin. Sermaye Piyasası Kurulu Araştırma Raporu, (Erişim: 16/07/2019), https://www.spk.gov.tr/SiteApps/Yayin/YayinGoster/1130. Coin ATM Radar (2019), (Erişim: 17/10/2019), https://coinatmradar.com/. Coinmarket (2019-a). All Cryptocurrencies. (Erişim: 14/10/2019), https://coinmarketcap.com/all/views/all/. Coinmarket (2019-b). Top 100 Cryptocurrency Exchanges by Trade Volume. (Erişim: 14/10/2019), https://coinmarketcap.com/rankings/exchanges/reported/. Consumer Dummies (2016). Bitcoin for Dummies, John Wiley and Sons. Dickey, D.A. & Fuller, W.A. (1981). Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series With a Unit Root. Econometrica, 49(4), 1057-1072. Dizkırıcı, A. S. & Gökgöz, A. (2018). Kripto Para Birimleri ve Türkiye’de Bitcoin Muhasebesi. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 4(2), 92-105. Dyhrberg, A. H. (2016). Bitcoin, Gold and the Dollar – A GARCH Volatility Analysis. Finance Research Letters 16, 85-92. FATF (2015). Guidance For A Risk-Based Approach Virtual Currencies. (Erişim: (30/10/2019), http://www.fatf-gafi.org/media/fatf/documents/reports/Guidance-RBA-Virtual-Currencies.pdf. Frâncu, L.G. (2011). Efectele Birocraţiei Asupra Economiei. Editura ASE, București Gandal, N. & Halaburda, H. (2014). Competition in the Cryptocurrency Market. Bank of Canada Working Paper 2014-33, (Erişim: 20/06/2018), https://www.bankofcanada.ca/wpcontent/uploads/2014/08/wp2014-33.pdf. Giudici, P & Hashish, I. A. (2018). What Determines Bitcoin Exchange Prices? A Network VAR Approach, Finance Research Letters, 29, 309-318. Gujarati, D.N.& Porter D.C. (2012). Temel Ekonometri, (Çev: Şenesen, Ü & Şenesen, G. G.), İstanbul: Literatür Yayınları. Gültekin, Y. (2017). Turizm Endüstrisinde Alternatif Bir Ödeme Aracı Olarak Kripto Para Birimleri: Bitcoin. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(2), 96-113. Hall, M. (2013). Bitcoin: Change You Can Believe In?. News+Trends? PC Magazine? Digital Edition. Hepkorucu, A. & Genç, S. (2017). Finansal Varlık Olarak Bitcoin’in İncelenmesi ve Birim Kök Yapısı Üzerine Bir Uygulama. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 47-58. Hileman, G. ve Rauchs, M. (2017). Global Cryptocurrency Benchmarking Study. University of Cambridge, United Kingdom. Khalilov, M. C. K., Gündebahar, M. & Kurtulmuşlar, İ. (2017). Bitcoin ile Dünya ve Türkiye’deki Dijital Para Çalışmaları Üzerine Bir İnceleme. 19. Akademik Bilişim Konferansı, Aksaray Üniversitesi. Koçoğlu, Ş., Çevik, Y. & Tanrıöven, C. (2016). Bitcoin Piyasalarının Etkinliği, Likiditesi ve Oynaklığı. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(2), 77-97. Lemieux, P. (2013). Who Is Satoshi Nakamoto?. Regulation, Fall 36, 14-15. Lietaer, B. & Dunne, J. (2013). Rethinking Money: How New Currencies Turn Scarcity into Prosperity. Berrett-Kohler Publishers, Inc., San Francisco.
• Mai, F., Shan, Z., Bai, Q., Wang, X., & Chiang, R. (2018). How Does Social Media Impact Bitcoin Value? A Test of The Silent Majority Hypothesis. Journal of Management Information Systems, 35(1), 19-52. Nakamoto, S. (2008), Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System, (Erişim: 31/10/2019), https://bitcoin.org/bitcoin.pdf. Nelson, A. (2018). Cryptocurrency Regulation in 2018: Where the World Stands Right Now. Bitcoin Magazine, (Erişim: 15/08/2019), https://bitcoinmagazine.com/articles/cryptocurrency-regulation-2018-where-world-stands-right-now. Philips, P.C.B. & Perron, P. (1988). Testing for a Unit Root in Time Series Regression. Biometrika, 75(2), 335-346. Pirinççi, A. E. (2018). Yeni Dünya Düzeninde Sanal Para Bitcoin’in Değerlendirilmesi. International Journal of Economics Politics Humanities and Social Sciences, 1(1), 45-52. Plassaras, N. (2013). Regulating Digital Currencies: Bringing Bitcoin Within The Reach of IMF. Chicago Journal of International Law, 14(1), 377-407. Prasad, E. (2014). The Dollar Trap: How the U.S. Dollar Tightened Its Grip on Global Finance. New Jersey: Princeton University Press. Segendorf, B. (2014). What is Bitcoin?. Sveriges Riksbank Economic Review 2014:2, (Erişim: 20/09/2019), http://archive.riksbank.se/Documents/Rapporter/POV/2014/2014_2/rap_pov_artikel_4_1400918_eng.pdf. Shiller, R. J. (2018). The Old Allure of New Money. Project Syndicate, 21 May. Tarı, R. (2015). Ekonometri. 11. Baskı, Kocaeli: Umuttepe Yayınları. Taş, O.& Kiani, F. (2018). Blok Zinciri Teknolojisine Yapılan Saldırılar Üzerine bir İnceleme, Bilişim Teknolojileri Dergisi, 11(4), 369-382. The Economist (2013). The Bitcoin Bubble. Erişim: 01/10/2019), https://www.economist.com/leaders/2013/11/29/the-bitcoin-bubble. Ülger, Ö. (2018). The Role of Money Laundering And Tax Fraud Bitcoin As a Virtual Currency. Politico Economic Evaluation of Current Issues Cambridge International Academics, 36-48. Yağcı, M. (2018). Yükselen Finansal Teknolojilerin Ekonomi Politiği: Fintek ve Bitcoin Örnekleri. İktisat ve Toplum Dergisi, 88, 17-24.