DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLARIN TÜRKİYE’NİN İHRACAT ÜRÜN ÇEŞİTLİLİĞİ ÜZERİNE ETKİSİ: GRANGER NEDENSELLİK ANALİZİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 12, 129 - 142, 03.01.2020

Gürkan Cunda Selim Adem Hatırlı

Öz

Gelişmekte olan ülkeler, ihracat ürün sepetlerinin dar olması ve ihracat gelirlerinin düşük olması sebebiyle makroekonomik dengelerini sağlamakta güçlük çekmektedir. Bu sorunu aşmak ve ihracat ürün çeşitlendirmesini arttırmak için gelişmekte olan ülkeler doğrudan yabancı yatırımları kendilerine çekmeyi hedeflemektedirler. Çünkü, Doğrudan yabancı yatırımlar; gerekli sermaye birikimi, bilgi ve yönetimsel beceri, teknolojik altyapısı gibi üretim için gerekli faktörlerin ev sahibi ülkelere girmesini sağlamaktadır. Bu nedenle çalışmanın amacı Türkiye örnekleminde doğrudan yabancı yatırımların ülkenin ihracat ürün çeşitliğine olan etkisine tespiti amaçlanmıştır. Çalışma data kısıtı nedeniyle 1970-2010 yıllarına kapsamaktadır. Analiz bölümünde VAR analizi ve Granger nedensellik analizi kullanılmıştır. Her iki analiz sonucunda da doğrudan yabancı yatırımların ihracat ürün sepetini etkilemediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğrudan Yabancı Yatırımlar, İhracat Ürün Çeşitlendirmesi, Var Analizi, Granger Nedensellik Analizi

Kaynakça

• Apergis, N., M. Can, G. Gozgor ve C. K. M. LAU, “Effects of Export Concentration on CO2 Emissions in Developed Countries: An Empirical Analysis”,Environmental Science and Pollution Research, Cilt 25, Sayı 14, s.14106-14116, 2018. Batmaz, N. ve Tunca, H. (2007). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Bölgesel Belirleyicileri Üzerine Bir Eş Bütünleşme Analizi (1992-2003), Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, Cilt 1, 199-224. DePineres, S. A. G. ve Ferrantino, M. (1997). Export Diversification and Structural Dynamics in the Growth Process: The Case of Chile, Journalof Development Economics, Cilt 52, Sayı 2, 375-391. Doğan, B. ve Can, M. (2015). İthalat ve İhracat Ürün Çeşitlendirme İlişkisi: Türkiye Örnekleminde Nedensellik Analizi, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 3, 191-199. Doğruel, A. S. ve Tekce, M. (2011). Trade Liberalization and Export Diversification in Selected MENA Countries, Topics in Middle Eastern African Economies, Cilt.13, 1-24. Gozgor, G. ve Can, M. (2017). Effects of Export Product Diversification on Quality Upgrading: An Empirical Study, The Journal of International Trade and Development, DOI: 10.1080/09638199.2017.1370006. Günaydın, İ. (2004). Vergi – Harcama Tartışması: Türkiye Örneği, Doğuş ÜniversitesiDergisi, Cilt 5, Sayı 2, 163-181. Iwamoto, M. ve Nabeshima, K. (2012). Can FDI promote Export Diversification and Sophistication of Host Countries? Dynamic Panel System GMM Analysis, IDE Discussion Paper, Sayı 347. Hazine ve Maliye Balanlığı, https://www.hmb.gov.tr/kamu finansmaniistatistikleri (10.11.2018) Ignautis, J. H. ve R. M.James, “Exploring New Markets: Direct Investment, Contractual Relations and Multinational Enterprise”, International Economy Review, Cilt 37, s. 8, 1996. Kumar, V. vd. (1995). Aggregate and Disaggregate Sector Forecasting Using Consumer Confidence Measures, International Journal of Forecasting Elsevier, Cilt 11, sayı 3, 361-377. Seyidoğlu, H.,”Uluslararası İktisat - Teori, Politika ve Uygulama”, İstanbul, s. 577- 667,1994. Narin, G.,“Türkiye’ye Gelen Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Özellikleri ve Türkiye Ekonomisi Üzerindeki Olası Etkileri”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2007. Shapiro, A.C., “Multinational Financial Management”,3. Edition, Allyn and Bason, Inc, U.S.A., s. 526-529,1989. Ticaret Bakanlığı (2017) https://ticaret.gov.tr/data/5b921e6113b87613646656b4/faaliyet_raporu.pdf, Son Erişim (12.06.2018). Ticaret Bakanlığı (2017), Temel İstatistikler, http:// www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist, Son Erişim (20.09.2019) TCMB, Merkez Bankası İstatistikleri, www.tcmb.gov.tr, Son Erişim (15.08.2018) TCMB, Merkez Bankası Ödemeler Dengesi İstatistikleri www.tcmb.gov.tr (20.09.2018) TÜİK, İstatistikler,http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=kategorist, (26.11.2018). Yokoyana, K. ve Alemu, A. M. (2009). The Impacts of Vertical and Horizontal Export Diversification on Growth: An Empirical Study on Factors Explaining the Gapbetween Sub-Saharan Africa and East Asia’s Performances, Ritsumeikan International