MODERN IRAK ŞİİRİNDE YENİLİKÇİ BİR ŞAİR OLARAK BULEND EL-HAYDARİ̂ (1926-1996)

Yıl 2020, Cilt 7, Sayı 1, 130 - 149, 05.02.2020

Fuat DAŞ

Öz

Bulend el-Haydarî, modern Irak şiirinde yenilikçi hareketin en önemli aktörlerinden biridir. O, “serbest şiir” hareketini başlatan Iraklı şairler grubunda yerini almış ve şiirlerinde son yarım yüzyılda Arap halklarının yaşadığı sıkıntıları dile getiren toplumsal vicdanın adeta güçlü bir sesi olmuştur. Haydarî, şiir deneyimine romantizm akımına dâhil olarak başlamış olsa da yalnızlık, ölüm, yabancılaşma, bunaltı gibi varoluşsal temalar da işlemiştir. Ancak o, modern Arap şiirinde toplumsal gerçekçi şiir akımının en önemli öncülerinden biri olarak sesini duyurmuştur. Özellikle de mevcut siyasi yapıların halklara yaptığı zulümler, insanların yaşadığı yoksulluk vb. sosyal sıkıntılar onun sesiyle yükselmiştir. En önemlisi de şairin işlediği kent temidir. O, kenti insan öğüten değirmene benzetmiştir. Kentler genelde onun şiirlerinde isimsiz olup bütün Arap kentlerini temsil etmiştir. Haydarî, şiirlerinde yaşadığı toplumun bir yansıması olan karamsar bir üslup takınmıştır. Sözlük köşelerinde kalmış kelimelerden uzak basit ama derin anlamlar ifade eden sözcükler tercih etmiştir. Şiirlerinde ahenge önem vermiş, serbest yazmasına rağmen yer yer kafiye düzenine gitmiştir. Çalışmamızda; Haydarî’nin şiirlerinde işlediği sürgün, kent, ölüm, yalnızlık gibi temalardan bahsedilmiş, şiir deneyiminin geçirdiği edebi evrelere değinilmiş, şiir kültürü, izlediği üslup ve dil hakkında bilgiler verilmiştir. Bizi böyle bir çalışma yapmaya iten en önemli faktör; hem Bulend el-Haydarî’nin modern Irak şiirinin en önemli şairlerinden biri olması hem de ülkemizde şairle ilgili müstakil bir çalışmanın olmamasıdır.

Anahtar Kelimeler

Arap Edebiyatı, Irak Şiiri, Bulend el-Haydari

Kaynakça

• Abdülkerim, N. (2018, Ağustos 31). eş-Şâʿiru’l-İnsân Bulend el-Haydarî. 05 Kasım 2019 tarihinde https://www.alnaked-aliraqi.net/article/55908.php adresinden erişildi.
• Ali, İ. C. (2010). Musteviyâtu’l-Uslubiyye fî Şiʿr Bulend el-Haydari. Mısır: Dâru’l-İlm ve’l-İman li’n-Neşr ve’t-tevzî.
• Asfour, J. M. (1984). An Anthology Of Modern Arabıc Poetry (1945-1987). Byy.
• Aziz, İ. (2017). Uslûb fî Şiʿr Bulend el-Haydarî “Dirâse Tahlil’n-Naḳdi’l-Cedîde”. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mevlana Malik İbrahim İslam Devlet Üniversitesi, Endonezya.
• Cafer, M. (1999). el-İğtirab fi’ş-Şiri’l-Irakiyyi’l-Muasır. Dimaşk: İttihadu’l-Kitabi’l-Arab.
• Cihad, A. C. (2015). el-Binâ’u’d-Dırâmî fî Şiʿr Bulend el-Haydarî. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ezher Üniversitesi, Gazze.
• el-‘Atvani, K. S. (Yty). et-Temerrud fi Şi’ri’l-İğtirab İnde Bulend Haydari. 14 Kasım 2019 tarihinde https://www.iasj.net/iasj?func=fulltext&aId=46786 adresinden erişildi.
• el-Haydarî, B. (1992). el-Eʿmâlu’l-Kâmile li’ş-Şâʿir Bulend el-Haydarî. Kahire: Dâru’s-Saʿâdi’s-Sabâh.
• Er, R. (2012). Çağdaş Arap Edebiyatı Seçkisi. Ankara: Vadi Yayınları.
• Hasan, B. O. (2017). Modernizimin Öncülerinin Şiirlerinde Somut Tasvir, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Bingöl Üniversitesi, Bingöl.
• Kenâne, A. N. (2012). el-Menfa’u’ş-Şiʿru’l-Irâkî: Antûluciyâ Tarihiyye li’ş-Şuʿarâi’l-Irâkiyîn fî’l-Menfâ. Beyrut: Dâru’r-Rihâbi’l-Hadîse.
• Merve, K. (2014 Ağustos 12) Irak: Şuʿarâ’ ve Fennânûn. 1 Aralık 2019 tarihinde https://www.almodon.com/opinion/5ddd0b36-b838-4f7d-8a91-a02a10b23228 adresinden erişildi.
• Sekkâf, M. (2009 Haziran 28). Şa’iriyyetu Bulend Haydari “el-Vaktu’l-Ḍâ’iʿ”.9 Kasım 2019 tarihinde http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=176425&r=0 adresinden erişildi.