İBÂZÎ BİLGİN EBÛ UBEYDE MÜSLİM B. EBÎ KERÎME

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 4, 1 - 24, 01.04.2017

Orhan Ateş

Öz

Ebu Ubeyde ra , İbâdîyye fırkasının İmam Câbir b. Zeyd’den ra sonra ikinci imamıdır. Fırkanın görüşlerinin Basra dışına taşınmasında ve İbâdî imamlıkların kurulmasında önemli rol üstlenmiştir. Abdullah b. İbâd’ın siyasi dehası ile İmam Câbir b. Zeyd’in ilmi onda cem olmuştur. Ebu Ubeyde ülkemizde yeterince tanınmamaktadır. Oysa Ebu Ubeyde Müslim b. Ebî Kerîme’yi tanımadan İslam tarihini ve İbâdîyye fırkasını doğru anlamak mümkün değildir. Ebu Ubeyde İslam tarihinin bunalımlı bir döneminde yaşadı; tüm zorluklarına rağmen diğer Ehl-i Hak ve’l-İstikâme imamları gibi Hakk’ı ayakta tutmaya çalıştı, zalimlerin önünde asla eğilmedi. Sonuçta hayatı zorluklarla geçti. Ebu Ubeyde hakkında tarafımızdan yönetilen bir master tezi dışında Türkçe kaynak yoktur. Bu çalışmada daha çok Arapça kaynaklara başvurulmuştur. Bu makale Ebu Ubeyde Müslim b. Ebî Kerîme’nin hayatı, ilmi ve fırka içerisindeki yeri ile sınırlıdır

Anahtar Kelimeler

İbâdîyye, Ebu Ubeyde Müslim b. Ebî Kerîme , Hameletü’l-ilm Zekât Risalesi

Kaynakça

• Ateş, Orhan, “İmam Cabir b. Zeyd ve İbâdiyye İçerisindeki Yeri” Eurasian Journal of Researches in Social and Economics ( Asead ) Ocak 2017, s. 58-83.
• Ateş, Orhan, “et- Ta’rifu bi Kitâbi Nebzet,t’t-Taassubi el-Mezhebî”, بصعتلا ذبن باتكب یرعتلا فرعتلا يلخلا يتفملا ةحامسل يبھذملا, Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya يللخلا يتفملا ةحامسل يبھذملا, Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Şubat, 2017. s. 12-40.
• Bağdâdî, Kitâbu Usûli’d-Dîn, İstanbul, 1346/1928
• Bedevî, İbrahim Abdulaziz, “ Devru’l-Medreseti’l- İbâdiyye fi’l-Fıkhı’l-İslamî, Mekanetü’l- İbâdiyye fî Hadârati’l-İslamiyye, Haz. Muhammmed Salih Nâsır, Daru’l-Nâsır 2016.
• Bihâz, İbrahim Bekîr, ed-Devletü’l-İslamiyye, Cezayir 1985.
• Ca’birî, Ferhat b. Ali, Ebû Hamza eş-Şarî Hayatun Min Ecli’l-Hakk, Saltanat-ı Omân, trz, Ca’birî, Ferhat b. Ali, el-Bud’ül Hadârî li’l- Akideti’l- İbâdiyye, Omân 1408/1987
• Ca’bir, î Ferhat b. Ali, Nefehâtun mine’s-Siyer, Matbaatu’n- Nehda, Omân 1421/2001.
• Câbir b. Zeyd el-Ezdî, Resail el- İmam Câbir b. Zeyd el-Ezdî, (thk. Ca’birî Şeyh Ferhan b. Ali), Saltanat-ı Omânn 2013.
• Ceytâlî, Ebû Tâhir İsmail b. Musa, Kavâidu’l- İslâm, Ğardaye, Cezayir 1976.
• Ceytâlî, Ebû Tahir İsmail B. Musa, Kanâtiru’l- Hayrat, Omân 1983.
• Çeçen, Anıl, “İnsan Haklarının Düşünsel Boyutları”, http://www.todaie.edu.tr/resimler/ekler/e78ca68a4ac9bd0_ek.pdf?dergi=Insan%20Haklari%2 Yilligi 18.04.2017.
• Demircan, Adnan, “Tarih Üzerine Bazı Düşünceler”, Milel Ve Nihal İnanç, Kültür Ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi cilt 4 sayı 3 Eylül – Aralık 2007.
• Dercînî, Tabakâtu’l Meşâyih bi’l Mağrib, (Tahkik İbrahim Tallay), Muscat 1974, cilt II.
• Ebû Ammâr, Abdulkâfi, Kitâbu’l Mucez ( thk., Tâlibî, Ammâr, Ârâu’l-Hâvârîc), I- II, Kahire 1978. Bu kitap Talibî tarafından yazılan Ârâu’l-Hâvârîc adlı eserin sonuna eklenmiştir.
• Ebu Ganim el – Horasânî, el Müdevvetü’l-Kübrâ, c. II, Maskat 1984
• Kalhâtî, Ebû Saîd b. Said El- Ezdî, El-Keşf Ve’l-Beyan, (Thk. Seyyide İsmail Kâşif), Omân, /1980.
• ElBusaidî, Rivayetu'l-Hadis inde'l-İbâdîyye, a.g. Web sitesi ay. (8.9.2003).
• Elburâşidî, Yusuf, Hameletü’l-İlm ve İla Mağrib ve Devruhum fi Da’veti’l-İslâm, byy. Ertürk, Yahya, Ebû Ubeyde Müslim b. Ebî Kerîme ve Kuzey Afrika İbâzîliğinde Hameletü'l- İlm'in Etkisi, (Danışman Hoca Orhan ATEŞ), Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Eş’arî, Ebû’l Hasen Ali b. İsmâîl, Makalâtu’l-İslâmiyye, Kahire 1905 el-Halîlî, Ahmed b. Hamad, “ el-Haku’d-Dâmi’, s. 25-43 Mekanetü’l-İbâdiyye fî Hadârati’l
• İslamiyye, Haz. Muhammmed Salih Nâsır, Daru’l-Nâsır 2016. el-Halîlî, Ahmed b. Hamad, İstibdât, Saltanat-ı Omân 2013. el-Halîlî, Ahmed b. Hamad, Nebzu, (trc. Orhan Ateş, Türkçe Adı Mezhep Taassubu) Diyarbakır 2016
• Itfeyyiş, Ebû İshâk İbrahim, “ el-Fark beyne’l-İbâdiyye ve’l-Havâric” Mekanetü’l-İbâdiyye fî Hadârati’l-İslamiyye, Haz. Muhammmed Salih Nâsır, Daru’l-Nâsır 2016
• İsfehanî, Hilyetü-l Evliya ve Tabakâtü’l- Asfiya, c. III İsferâinî, Bekir Ebî Muzaffer, et-Tabsır fi’d-Dîn, Beyrut 1935
• İsmail bin Musa, Kanatiru’l-Hayrat, Saltanat-ı Omân, 1983
• Ivâz, Halifât, Muhammed, “el-İmamâni Câbir b. Zeyd ve Ebû Ubeyde Müslim Müessisâ el- İbâdiyye”, s. 273-275, Mekanetü’l-İbâdiyye fî Hadârati’l-İslamiyye, Haz. Muhammmed Salih Nâsır, Daru’l-Nâsır 2016.
• Ivâz, Halifat, Neş’etu’l-Hareketü’l İbâdîyye, London 2007.
• Kara Seyfullah, Tarihin İnşası Sorunu, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi III (2003)
• Kozan, Ali, “Tarih Yazımında Tarafsızlık Problemi: İlk Dönem Siyer-İslam Tarihi Yazıcılığı Örneği” sbard.org/pdf/sbard/012/Ali%20Kozan%20son%2079-93.
• Muammer, Ali Yahya, el İbâdîyye fi Mevkibi’t Tarih, Kahire 1964
• Muammer, Ali yahyâ, el-İbâdîyye fi Mevkibi’t-Târih, el-Halkatu’l-Ûlâ, Saltanat-ı Omân 1989
• Nietzsche, Friedrich, Tarih Üzerine, çev. Nejat Bozkurt, Say Yayınları, İstanbul, 1996
• Râşidî, Mubarek b. Abdullah, İmam Ebu Ubeyde Müslim b. Ebî Kerîme ve Fıkhı, Saltanat- Omân 1992
• Saîd, Yusuf b. Bekîr el-Hâc, Tarihu’l-İbâdiyye fî Mağribi’l-İslâmî, Gardaye 2016.
• Sâlimî, Nureddin, Ebû Muhammed Abdullah B. Hamid, Meşâriku’l-Envâri’l-Ukul, Beyrut Sâlih Bâ, Ömer b. el-Hâc,, “Hel-İbâdîyye Havaric” Mekanetü’l-İbâdiyye fî Hadârati’l- İslamiyye, Haz. Muhammmed Salih Nâsır, Daru’l-Nâsır 2016, s. 239-255
• Siyâbî Abdullah b. Râşid, Kıraatu fî Risâleti’z-Zekât, Salatanat-ı Omân 2017.
• Şehristânî, el Milel ve’n-Nihal, (tercime Mustafa Öz), İstanbul 2005
• Şemmâhî, Ebu’l- Abbâs Ahmet b. Ebî Osman Said b. Abdu’l-Vâhid, Kitâbu’s-Siyer, Libya Tâlip, Mehdî Hâşim, Hareketü’l-İbâdiyye fi’l-Meşriki’l-Arabî, London 2009, s. 62-69
• Tazegün, Yusuf, “Kur’an’da Sosyal İnsanın Özellikleri”, Misbah, Sonbahar 2012, Yıl: 1, Sayı: 2
• Tosh, Iohn, Tarihin Peşinde, İstanbul 1997
• Zekvanî, İsa b. Süleymân b. İsa, Ebu Ubeyd Müslim b. Ebî Kerîme, Saltanat-ı Omân 2016