A LEXICOGRAPHER AND ETYMOLOGIST ON THE MEDITERRANEAN CULTURE: HALIKARNAS BALIKCISI THE FISHERMAN OF HALICARNASSUS

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 12, 125 - 142, 01.12.2017

Mehmet Turgut Berbercan

Öz

The Fisherman of Halicarnassus Halikarnas Balikcisi recorded some notes in his works on the various words stil in use and belonging to Turkish language or relating to words borrowed from another language in Turkish. In these notes, proper names person and place names of today’s Anatolian Turkish or forgotten words of ancient Anatolia, meanings and etymologies of certain words and some expressions having cultural connotations in concern with cultural history in the world and traces of ancient Anatolia today were presented on a large scale integration. The notes of The Fisherman comprises determinations and explanations as means of way of thinking and precision of a lexicographer and etymologist. In addition to this, interesting thoughts and opinions were propounded about the connections of Turkish with ancient world languages. In this paper, the books which summarised intellectual basis and maxim of the writing life of The Fishersman of Halicarnassus such as “Merhaba Anadolu Hello Anatolia ”, “Düşün Yazıları Thought Notes ” and the book his well-loved one and being a compilation of his thoughts “Hey Koca Yurt Hey Great Country ” are examined in detail, and so determinations on the miscellaneous names and expressions, analyses relating to language, especially on the meaning and etymology; historical, mythological and cultural explanations directly about the language are compendiously enumerated and collectively particular points are etuded from the perspective of philology

Anahtar Kelimeler

Lexicographer, Etymologist, Turkish language, The Fisherman of Halicarnassus

AKDENİZ KÜLTÜRÜ ÜZERİNE BİR SÖZLÜKÇÜ VE ETİMOLOG: HALİKARNAS BALIKÇISI

Öz

Halikarnas Balıkçısı’nın Türk diline ait ya da Türkçeye başka bir dilden geçmiş ve halen kullanılmakta olan, günümüz Anadolu Türkçesinde geçen yahut eskiden kullanılmış ancak bugün unutulmuş bulunan çeşitli özel isimlerin kişi ve yer isimlerinin veya kültürel değeri bulunan bazı kelimelerin ve deyişlerin anlamları ile kökenleri, dünyadaki kültürel geçmişi ve çok eski Anadolu’dan gelen izleri üzerine kaydettiği pek çok not eserlerinde bulunmaktadır. Bu notlarda, bir sözlükçü ya da etimolog düşünüşü ve hassasiyetiyle yapılmış yorumlar ve açıklamalar yer almaktadır; hatta Türkçenin eski dünya dilleriyle ilgisi üzerine vurgulanan, ileri sürülen dikkat çekici düşünceler bulunmaktadır. Makalede, Halikarnas Balıkçısı’nın yazı hayatının fikrî temelini ve şiarını özetleyen başta “Merhaba Anadolu” ve “Düşün Yazıları” ile bütün söyleyeceklerini onda toplamaya çalıştığı ve özel bir sevgi ile yazdığı “Hey Koca Yurt” isimli önde gelen düşünce kitaplarından yararlanılarak çeşitli isim ve deyişler üzerine görüşleri; dil, anlam ve köken tespitleri; dille doğrudan ilgili bulunan bazı tarihî, mitolojik ve kültürel açıklamaları özlü bir halde sıralanmış ve vurguladığı bazı hususlar, filolojik bir bakışla sınıflandırılarak toplu olarak incelenmiştir

Anahtar Kelimeler

Sözlükçü, Etimolog, Türk dili, Halikarnas Balıkçısı

Kaynakça

• AKTAŞ, Ö. (2013). Türk Denizcilik Tarihi ile İlgili Romanlarda Turgut Reis İmajı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 157-167.
• ALBACHTEN, Ö. B. (2012). Mavi Yolculuk (Blue Voyage): A Journey of Self-Discovery during the Early Writing, Special Issue: Travelling in Anatolia,the Ottoman Empire, and the Republic of Turkey, 16/4, 427-439.
• ATALAY, B. (2006). Kaşgarlı Mahmud Divanü Lugati’t-Türk (I-IV). Ankara: TDK Yayınları.
• ERCİLASUN, A. B., & Akkoyunlu Z. (2014). Divanu Lugati’t-Türk (Giriş-Metin-Çeviri- Notlar- Dizin).Ankara: TDK Yayınları.
• ERGÜL, S. T. (2014). Dil, Siyaset ve Edebi Eleştiri Bağlamında Mavi Anadolu Hareketi. Tarih Okulu Dergisi, 7/XIX, 1-22.
• GÖKOVALI, Ş. (1977). Halikarnas Balıkçısı. Hey Koca Yurt içinde. İstanbul: Hürriyet Yayınları, 303-304.
• HALİKARNAS BALIKÇISI (1977). Hey Koca Yurt. 2. bs. İstanbul: Hürriyet Yayınları.
• HALİKARNAS BALIKÇISI (1985). Düşün Yazıları. 3. bs. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• HALİKARNAS BALIKÇISI (1997). Merhaba Anadolu. 6. bs. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• KARATAŞ, E. (2014). Halikarnas Balıkçısı’nın Turgut Reis Adlı Eserinin Tarihî Roman Kavramı Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11/26, 11-26.
• ÖZTÜRK, F. (2014). Halikarnas Balıkçısı’nda Doğa, Estetik ve Akdeniz Uygarlığı’nın Kaynağı: Arşipel. Mediterranean Journal of Humanities, IV/2, 207-213.
• SİVRİ, M. & KUŞÇA S. (2013). Halikarnas Balıkçısı’nın Eserlerinde Mitlerin İzleri ve Karşılaştırmalı
• Mitolojiye Katkısı. Milli Folklor, 25/97, 39-52.
• TEZCAN, M. (1991). Bir Yaygın Eğitim Kurumu Olarak Çankırı Yârân Örgütü. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 24, 335-352.
• TOPARLI, R. & Vural, H. & R. Karaatlı (2007). Kıpçak Türkçesi Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
• TUNA, O. N. (1997). Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi ve Türk Dilinin Yaşı Meselesi. Ankara: TDK Yayınları.
• YAZICI, N. (2011). Halikarnas Balıkçısı’nın Yazınsal Eserlerinde Türk Kimliğine İlişkin Söylemler. Türk Bilig, 22, 163-170.