SÖMÜRGECİLİĞE VE SALGIN HASTALIĞA 40 GÜN MOLA MI? YOKSA SİSTEMİN İSTİKRARINA BİR KATKI MI?: USUL-İ KARANTİNA

Yıl 2020, Sayı: 5 - COVID-19 ÖZEL SAYISI 2, 238 - 250, 31.05.2020

Ercüment Topuz

Öz

Çalışma, etki, tepki ve terkib üzerine kurulu tarihi tecrübenin en yoğun yüzyılında (XIX. yy) insanın, tabiatla ve hemcinsleriyle olan mücadelesine odaklanmıştır. Sömürgecilik olarak sürdürülen bu savaş, sadece büyük kazançlara kapı aralamış ancak aralanan kapıdan içeriye davetsiz misafir şeklinde tarif edebileceğimiz salgın hastalıklarda girmiştir. Sömürgecilik ve salgın hastalık ilişkisinden doğan kayıpları asgariye indirgemek maksadına matuf çözüm arayışları da daha korkusuz bir dünya inşa etmek yerine daha fazla kâr düzenin ihdasına yönelik bir çabaya ortam hazırlamıştır. Bu ortamın ön karakollarını ise karantina usulü oluşturmuştur.
Karantina daireleri, insanları, tehdit eden salgın hastalıklardan muhafaza etmek amacından ziyade üretenleri ve tüketenleri koruma kaygısıyla şehirlerin ve ülkelerin bağlantı noktalarına konumlandırılmıştır. Dönemin sömürge imparatorluğu olan İngiltere’nin, politik tavır ve davranışlarını iktisadi kaygılar üzerinden kurumsallaştırması bu tespitin önemli ip uçlarındandır.
Araştırmada, sömürge ve salgın hastalık arasındaki ilişkiyi ve bu süreçte karantina usulünün misyonu incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın ip uçları, konuyla alakalı kaleme alınmış ikincil kaynaklar üzerinden takip edilerek arşivden elde edilen birçok belge ile birleştirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sömürgecilik, Salgın Hastalık

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Arşiv Kaynakları T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı (Osmanlı Arşivi)
• Kitap, Makele ve Tezler
• AYAR, M. (2005). Osmanlı Devleti’nde Kolera Salgını: İstanbul Örneği (1892-1895), Marmara Universitesi, Turkiyat Araştırmaları Enstitusu (Basılmış Doktora Tezi), İstanbul.
• BOLLET, A. J. (2004). Plagues-Poxes: The İmpact of Human History on Epidemic Disease, New York: Demos Medical Publishing.
• ARNOLD, D.(1986). “Cholera and Colonialism in British India”, Past & Present, No. 113 (Nov., 1986), pp. 118-151
• GALİB ATA (1326), Sıhhat-ı i’tina: Koleraya karşı, Şehbal. s.66-67 HAMLİN, C. (2009). Cholera- The Biography, New York: Oxford Universty Press.
• HARDY, Anne(1993), Cholera, Quarantine and The English Preventive System, (1850-1895), Medical History, V.37. pp.250-269.
• HAYS, J. N. (2005). Epidemics and Pandemics (Their Impacts on Human History). California: ABC-CLIO,
• KUDLİCK, C. J. (1996). Cholera in Post-revolutionary Paris : A Cultural History Studies On the History of Society and Culture, Berkeley · Los Angeles · London: University of California Press
• MARX, K.- ENGELS, F. (2003). Komünist Manifesto, Çev: Nail Satlıgan, İstanbul: Yordam Kitabevi.
• SARIYILDIZ, G.(2001). “Karantina”, TDV. İslam Ansikolopedisi, C. 24. s.463-465. İstanbul: TDV. Yayınları.
• SULEYMAN NUMAN, (1326). Kolera. Konstantin: Matbaa-i Ebu Ziya.
• ŞEHSUVAROĞLU, B. N.-DEMİRHAN, A. E. - GUREŞSEVER, G. C. (1984). Turk Tıp Tarihi, Bursa: (?)
• THOMAS, A. J. (2010). The Lambeth Cholera Outbreak of 1848-1849 (The Setting, Causes, Course and Aftermath of an Epidemic in London). London: McFarland Company.
• TOPUZ, E.(2018), “XIX. Yüzyılda Antep (Ayıntab) Örneği Üzerinden İllet-i Kolera ile Mücadele”, Tarihten Günümüze Ayıntab-Gaziantep. Gaziantep: Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• ZACHER, M. W.- KEEFE. T.J. (2008), The Politics of Global Health Governance –United by Contagion. New York: Palgrave Macmillan.