BAĞIMSIZLIK ÖNCESİ AZERBAYCAN ANAYASAL GELİŞMELER TARİHİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR BAKIŞ

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 8, 1 - 19, 30.08.2020

Mehmet Merdan Hekimoğlu

Öz

Bu çalışmanın amacı, son bağımsızlık öncesi Azerbaycan anayasal gelişmeler tarihini karşılaştırmalı bir bakış açısıyla incelemektir. Bu kapsamda Azerbaycan’ın geçen yüzyılın başlarında tecrübe edilen kısa süreli ilk bağımsızlığından sosyalist cumhuriyet dönemine geçişi ve S.S.C.B.’nin dağılmasıyla tam bağımsızlığına yeniden kavuşmasına kadar ki anayasal gelişme süreci incelenmiştir. Bu anayasa tarihi araştırmasında, Osmanlı – Türk anayasa gelişmeleri de Azerbaycan’daki mezkûr gelişme sürecine koşut olarak kısaca ele alındıktan sonra anayasacılık düşüncesi bakımından her iki devletin anayasal gelişmeleri karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Değerlendirmede içinde bulunulan siyasal düzenin anayasal gelişmelerdeki rolü, demokratik rejim veya totaliter diktatörlük rejimine geçişle birlikte anayasal gelişim sürecinde yaşanan değişim incelenmiştir. Sonuç olarak, anayasal gelişmeler ile siyasi rejim arasında bir bağlılaşım ilişkisinin bulunduğu, siyasal rejimin demokratik veya anti - demokratik özelliklerde olmasının anayasal devlet düzeni oluşturma sürecini etkilediği, Sosyalist Cumhuriyet Döneminde totaliter bir diktatörlük düzeninin bütün aygıtlarıyla etkin olduğu, ancak geçmiş anayasal kurum ve kuralların alt - yapıda oluşturduğu yönetim geleneğinin günümüze kadar etkisini sürdürdüğü ve bu durumun 1995 tarihli Azerbaycan Anayasasının yapım sürecine ve içeriğine önemli katkıda bulunduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, anayasalar, Türkiye, siyasal düzen

Kaynakça

• Referans1 Abbasov, A. (2017). Azerbaycan’da Anayasal Gelişim. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi.
• Referans2 Aliyev, C. (2010). Azerbaycan Anayasal Yargı Sisteminde “Şikâyet” Denetim Usulü: Anayasa Şikâyeti. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Referans3 Arslan, Z. (2018). Anayasaya Giriş: Temel Kavramlar. Anayasa Hukuku. (Ed. Z. Arslan). Erzurum: Açıköğretim Fakültesi Yayını: 4-24.
• Referans 4 Fenz, H. (2000). Vom Völkerfrühling bis zur Oktoberrevolution 1917: Die Rolle der aserbaidschanischen Elite bei der Schaffung einer nationalen Identität. Münster: LIT Verlag.
• Referans 5 Geukjian, O. (2016). Ethnicity, Nationalism and Conflict in the South Caucasus: Nagorno-Karabakh and the Legacy of Soviet Nationalities Policy. New York: Routledge.
• Referans 6 Gözler, K. (2019). Türk Anayasa Hukuku Dersleri. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Referans 7 Hasanova, S. (2019). Azerbaycan’da Anayasa Yapım Süreci. İzmir Barosu Dergisi 2, 127-159.
• Referans 8 Hesmer, K. – H. (2008). Flaggen und Wappen der Welt. (Ed. M. Herkt, P. Niebuhr-Timpe). München: Wissenmedia Verlag.
• Referans 9 Hille, C. (2010). State Building and Conflict Resolution in the Caucasus Eurasian Studies Library. Leiden-Boston: Brill.
• Referans 10 İba, Ş. ve A. Kılıç (2019). Anayasa Yargısı Dersleri. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Referans11 Mehmetoğlu, E. (2010). Azerbaycan Anayasasında Yürütme Erki. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Referans12 Morgenthaler, G., C. Heuser (2009). “Die Verfassung der Republik Aserbaidschan – Entwicklungslinien und Perspektiven”. Zeitschrift für ausländisches öffentliches Recht und Völkerrecht 69, 365-396.
• Referans13 Mustafayev, B. (2013). “Resulzade Hükümeti Dönemi ve Yaşanan Terör Olayları (1918-1920)”. Avrasya İncelemeleri Dergisi II, 2, 205-231.
• Referans14 Özbudun, E. (2018). Anayasa Hukuku. (Ed. E. Özbudun, B. Yücel). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık öğretim Fakültesi Yayını No: 1658.
• Referans15 Paşayeva, G., İ. Bağirova, K. Makilialiyev, F. Mehdiyev (2013). “SSCB`de Yarı-Özerkliğin Hukuki Durumu: Dağlık Karabağ Özerk Bölgesi Örneği”. Uluslararası Suçlar ve Tarih 14, 69-104.
• Referans16 Sweet, A. S. (2014). “Constitutions and judicial powers”. Comparative Politics, Third Editon. (Ed. D. Caramani). New York: Oxford University Press.
• Referans17 Thatcher, B. D. (2011). Adamant Aggressors: How to Recognize and Deal with Them, United Staates of America: Xlibris Corporation.
• Referans18 Wilson, G. H. (2013). Ilham: Portrait of a President. Bloomington: AuthorHouse.
• Referans19 Yakar, Ü. (2018). “1920-1930 Yıllarında Azerbaycan’ın Milli ve Manevi Değerlerine Karşı Sovyet Rusya Tarafından Yürütülen Asimilasyon Siyaseti”. Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi/International Journal of Historical Researches, Yıl/Vol. 3, Sayı/No. 1 Bahar/Spring, 306-325.
• Referans20 Yılmaz, Ö. (2011). Azerbaycan Cumhuriyeti Siyasi Gelişmeler (1991-2010), Orta Asya Güney Kafkasya siyasi gelişmeler: 1991-2010. (Ed. N. İyikan). İstanbul: Hiperlink Eğit. İlet.Yay.San.Tic.ve Ltd. Şti.
• Referans21 Zardabli, I. B. (2014). The History of Azerbaijan: from ancient times to the present day. London: Published by Rossendale Books.