SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA ALGILANAN ÖRGÜTSEL DESTEK VE PSİKOLOJİK İYİ OLUŞUN İŞTEN AYRILMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 8, 79 - 98, 30.08.2020

Muhammet Çankaya

Öz

Örgütler, durağan şekilde yönetilmeyip değişen çevresel koşullara göre yeni uygulamalara gitmektedirler. Günümüz örgütlerinin en önemli kaynağı olarak nitelendirilen çalışanlar ise aynı zamanda birer psiko-sosyal varlıklardır. Örgütlerin çevresel koşullara uyum sağlama adına devreye aldığı bazı uygulamalar, çalışanlar arasında zaman zaman farklı şekillerde algılanabilmektedir. Kimi çalışan, bir uygulamayı kendisine yapılan bir destek olarak algılarken kimisi de bunu tehdit olarak algılayabilmektedir. Örgütlerin çalışanlarına bireysel kariyer ve kişisel gelişim gibi konularda katkı sağlaması ve onları sahiplenmesi yönündeki çalışan inancı olarak nitelendirilen algılanan örgütsel destek, çalışanlarda bazı olumlu psikolojik gelişimlere de katkı sağlamaktadır. Bu durum ise çalışanların psikolojik iyi oluş düzeylerini olumlu yönde geliştirmekte ve böylelikle örgütü tarafından desteklendiğine inanan çalışan işten ayrılma eğilimine yönelmemektedir. Bu varsayımdan hareketle yola çıkılan bu çalışma; Trabzon il merkezindeki kamu sağlık kuruluşlarında görev yapan ve araştırmaya gönüllü olarak katılan 412 çalışan ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmadaki nihai amaç; çalışanların algılanan örgütsel destek ve psikolojik iyi oluş düzeylerinin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisini incelemektir. Bu amaçla öncelikle değişkenler arasında ilişki olup olmadığı incelenmiş ve analiz sonucunda değişkenler arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Çalışma sonucunda; çalışanların algılanan örgütsel destek ve psikolojik iyi oluş düzeylerinin işten ayrılma niyetleri üzerinde negatif yönde anlamlı etkilerinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Algılanan Örgütsel Destek, Psikolojik İyi Oluş, İşten Ayrılma Niyeti, Sağlık Çalışanları, Sağlık Kuruluşları

Kaynakça

• ACARAY A. (2018), Örgütsel Muhalefetin Kişisel Değerler ve Psikolojik İyi Oluş İle İlişkinin İncelenmesi, BMIJ, 6(3): 171-189.
• AKBOLAT, M., Işık, O., Kahraman, G. (2014). Sağlık Çalışanlarının Sinik Davranışlar Gösterme Eğilimi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2): 84-95.
• AKDOĞAN, A., & Polatcı, S. (2013). Psikolojik Sermayenin Performans Üzerindeki Etkisinde İş Aile Yayılımı ve Psikolojik İyi Oluşun Etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1): 273-293.
• ANAFARTA, N. (2015). Algılanan Örgütsel Destek ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisi: İş Tatmininin Aracılık Rolü. İşletme İktisadi Enstitüsü Yönetim Dergisi, 26(79): 112-130.
• ARSLAN, D. T., & Esatoğlu, A. E. (2017). Hastane İdari Personelinin Örgütsel Güven ve Örgütsel Bağlılık Düzeylerinin İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi. 9(2): 315-352.
• AY, G. (2018). Duygusal Sermayenin İşten Ayrılma Niyeti ve Özdeşleşme Üzerine Etkisinde Psikolojik Dayanıklılığın Aracılık Etkisi. Doktora Tezi. Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Gaziantep.
• BRADBURN, N. M. (1969). The Structure of Psychological Well-Being. Chicago: Adline Pub. Co.
• BÜTE, M. (2011). Nepotizmin İş Stresi, İş Tatmini, Olumsuz Söz Söyleme ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkileri: Aile İşletmeleri Üzerinde Bir Araştırma, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1): 177-194.
• ÇANKAYA, M. (2017). Hastane Çalışanlarının Performansa Dayalı Ek Ödeme Sistemine İlişkin Görüşleri Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde Bir Araştırma. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 4(4): 271-282.
• ÇANKAYA, M. (2020), Hastane Çalışanlarındaki İş Stresinin İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi, BMIJ, 8(1): 121-143.
• ÇİFTÇİ, G. E., & Çankaya, M. (2019). İşkoliklik ve Benlik Saygısı Arasındaki İlişkide Örgütsel Desteğin Aracılık Rolü: Sağlık Sektöründe Bir Araştırma. Akademik İncelemeler Dergisi, 14(11): 499-536.
• ÇOKLUK, Ö. (2010). Lojistik Regresyon Analizi: Kavram ve Uygulama. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3): 1357-1407.
• DAI, Y. D., Zhuang, W. L., & Huan, T. C. (2019). Engage or Quit? The Moderating Role of Abusive Supervision Between Resilience, Intention to Leave and Work Engagement. Tourism Management, 70: 69-77.
• DEMİRCİ, İ., & Şar, A. H. (2017). Kendini Bilme ve Psikolojik İyi Oluş Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Itobiad: İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(5): 2710-2728.
• DIENER, E., Wirtz, D., Biswas-Diener, R., Tov, W., Kim-Prieto, C., Choi, D. W., & Oishi, S. (2009). New measures of well-being. In Assessing well-being (pp. 247-266). Springer, Dordrecht.
• DURMUŞ, V., & Şahin, B. (2015). Hastanelerde Algılanan Örgütsel Destek ile Örgütsel Öğrenme Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. TAF Preventive Medicine Bulletin. 14(6): 438-447.
• DÜŞÜKCAN, M., Demirel, E. T., & Sezgin, E. E. (2019). Örgütsel Destek Üzerinden Psikolojik Sözleşmeyi Güçlendirmek. 1. Baskı, Eğitim Yayınevi, Konya.
• EISENBERGER, R., Cummings, J., Armeli, S. & Lynch, P. (1997). Perceived Organizational Support, Discretionary Treatment, Job Satisfaction. Journal of Applied Psychology, 82(5): 812-820.
• EISENBERGER, R., Huntington R., Hutchison S. & Sowa, D. (1986). Perceived Organizational Support. Journal of Applied Psychology, 71(3): 500–507.
• ERİGÜÇ, G., & Kavuncubaşı, Ş. (1996). Hemşirelerde İşten Ayrılma Eğilimine Nedensellik Yaklaşımı. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 3(2): 32-42.
• ERİŞ, H., Küçüközkan, Y., & Arslan, B. (2017). Organisational Commitment Level of Subcontracted Labourers Working at Public Hospitals: Case of Sanliurfa. Management Issues in Healthcare System, 3: 22-35.
• ERKOÇ, İ. Ç. (2015). Algılanan Örgütsel Destek ve İş Performansı Arasındaki İlişkide Öz Yeterlilik Faktörünün Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• GİRAY, M. D., & Şahin, D. N. (2014). Liderlik Stillerinin Duygusal Bağlılık ve İşten Ayrılma Niyetiyle İlişkilerinde Örgütsel Destek Algısının Aracılık Rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 29(73): 1-14.
• GÜLTEKİN, Z. (2019). İş Güvencesizliğinin Psikolojik İyi Oluşa ve Performansa Etkisinde Meslekî Bağlılığın Aracılık Rolü. Doktora Tezi. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• GÜNAY, A., & Çelik, R. (2019). Kariyer Stresinin Psikolojik İyi Oluş ve İyimserlik Değişkenleriyle Yordanması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(33): 205-217.
• İSLAMOĞLU, A. H., & Alnıaçık, Ü. (2013). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Beta Yayınevi.
• KARABAY, M. E. (2015). Sağlık Personelinin İş Stresi, İş-Aile Çatışması ve İş-Aile-Hayat Tatminlerine Yönelik Algılarının İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkilerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 13(26): 113–134.
• KARACA, E. G. (2019). Hastane Eczacılarında Psikolojik Yıldırmaya (Mobbing’e) Maruziyetin, Örgüt Bağlılığı ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkileri: İzmir İli Kamu ve Üniversite Hastaneleri Örneği. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• KARACAOĞLU, K., & Köktaş, G. (2016). Psikolojik Dayanıklılık ve Psikolojik İyi Olma İlişkisinde İyimserliğin Aracı Rolü: Hastane Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. İş ve İnsan Dergisi, 3(2): 119-127.
• KEYES, C. L. M., Shmotkin, D., & Ryff, C. D. (2002). Optimizing Well-Being: The Empirical Encoun¬ter of Two Traditions. Journal of Personality and Social Psychology, 82(6): 1007-1022.
• KURT, H., Çalık, A., & Gümül, F. (2018). Sağlık Kurumlarında Algılanan Örgütsel Desteğin Personel Motivasyonu Üzerindeki Etkisi. Vankulu Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1: 175-190.
• KÜÇÜKSİLLE, E. (2010). Çoklu Doğrusal Regresyon Modeli. İçinde Ş. Kalaycı (Editör) SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 259-266. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• KÜÇÜKUSTA, D. (2007). Konaklama İşletmelerinde İş ve Yaşam Dengesinin çalışma Yaşamı Kalitesi Üzerindeki Etkisi. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• LOI, R., Hang‐Yue, N., & Foley, S. (2006). Linking Employees' Justice Perceptions to Organizational Commitment and Intention to Leave: The Mediating Role of Perceived Organizational Support. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 79(1): 101-120.
• ÖNGEL, G. (2018). Sağlık Çalışanlarının Yaşamış Oldukları İş-Aile Yaşamı Çatışmasının Örgütsel Bağlılık, İş Doyumu ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi. Doktora Tezi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• ÖZDEVECİOĞLU, M. (2003). Algılanan Örgütsel Destek İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,18(2): 109-126.
• RIGGLE, R. J., Edmondson, D. R., & Hansen, J. D. (2009). A Meta-Analysis of The Relationship Between Perceived Organizational Support and Job Outcomes: 20 Years of Research. Journal of business research, 62(10): 1027-1030.
• RUSBELT, C. A., Farrell, D., Rogers, Maınous (1988). Impact of Exchange Variables on Exit, Voice, Loyalty and Neglect: An Integrative Model of Responses to Decline Job Satisfaction. Academy of Management Journal, 31(3): 599-627.
• RYFF, C. D. (1989). Happiness Is Everything, or Is It? Explorations on The Meaning of Psychological Well-Being. Journal of Personality and Social Psychology, 57(6): 1069-1081.
• SEYHAN, F. (2020). Sağlık Çalışanlarının Yaşadığı Örgütsel Çatışma, Örgütsel Stres, İş Yaşam Kalitesi, İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Ankara.
• SOH, T. M. T., Arsad, N. M., Osman, K. (2010). The Relationship of 21st Century Skills on Students’ Attitude and Perception Towards Physics. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 7: 546-554.
• TAKAWIRA, N., Coetzee, M., & Schreuder, D. (2014). Job Embeddedness, Work Engagement and Turnover Intention of Staff in A Higher Education Institution: An Exploratory Study. SA Journal of Human Resource Management, 12(1): 1-10.
• TAŞ, Y., Akbolat, M., Amarat, M., & Yıldırım, Y. (2019). Psikolojik İyi Olmanın İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde İş Stresinin Aracı Rolü. 3. Uluslararası 13. Ulusal Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi (ss.960-969). Sakarya.
• TEKİNGÜNDÜZ, S., Top, M., Seçkin, M. (2015). İş Tatmini, Performans, İş Stresi ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Hastane Örneği. Verimlilik Dergisi, 4: 39–64.
• TELEF, B. B. (2013). Psikolojik İyi Oluş Ölçeği: Türkçeye Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3): 374-384.
• TETT, R. P., & Meyer, J. P. (1993). Job Satisfaction, Organizational Commitment, Turnover Intention, and Turnover: Path Analyses Based on Meta-Analytic Findings. Personnel Psychology, 46(2): 259-293.
• TURUNÇ, Ö., & Çelik, M. (2010). Çalışanların Algıladıkları Örgütsel Destek ve İş Stresinin Örgütsel Özdeşleşme ve İş Performansına Etkisi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2): 183-206.
• WAYNE, S. J., Shore, L. M., & Liden, R. C. (1997). Perceived Organizational Support and Leader-Member Exchange: A Social Exchange Perspective. Academy of Management Journal, 40(1): 82-111.
• YALÇIN, B., Çelik, R., & Uysal, Ş. A. (2019). Investıgatıon of Factors Determınıng The Effectıveness of Subjectıve Well-Beıng in The Workplace and Optımısm. International Journal of Health Management and Tourism, 4(3): 211-227.
• YANG, J. T. (2008). Effect of Newcomer Socialisation on Organisational Commitment, Job Satisfaction, and Turnover Intention in The Hotel Industry. The Service Industries Journal, 28(4): 429-443.
• YAŞİN, T. (2016). Kişilik Özellikleri ve Psikolojik Sermayenin Psikolojik İyi Oluş, Akış Deneyimi, İş Tatmini ve Çalışan Performansına Etkileri. Doktora Tezi. Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• YILDIZ BAĞDOĞAN, S. (2018). Algılanan Örgütsel Destek, Psikolojik İyi Oluş ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkilerin Değerlendirilmesi. İş, Güç: Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi 20(3): 1-20.