KATOLİK KİLİSESİ’NİN HERETİK HAREKETLERLE MÜCADELESİNDE ENGİZİSYON MAHKEMELERİNİN VE DOMİNİKEN TARİKATI’NIN ROLÜ

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 10, 68 - 84, 29.10.2020

Saliha Esen

Öz

Hıristiyanlık, tarihinin ilk dönemlerinden itibaren kendi içinde çok sayıda bölünme yaşamış, böylece farklı mezhepler ortaya çıkmıştır. Bütün bu ayrılıklar çok şiddetli çatışmaları ve savaşları beraberinde getirmiştir. Bu mezhepler içerinde Katolik Kilisesi kendisini Hıristiyanlığın ana damarı olarak görmüş ve kendi öğretisine karşı olan tüm kişi ve akımları sapkın olarak nitelemiştir. Bu nedenle de onlarla mücadele etmeyi ve onları yok etmeyi kutsal bir görev olarak üstlenmiştir. Bu mücadele sürecinde tüm insanlığın dikkatlerini çeken dönem, Ortaçağ’da kurulan Engizisyon mahkemeleri ve bu mahkemelerin yaptığı baskı ve zulümler olmuştur. Engizisyon mahkemelerinde yapılan sorgulamalar, verilen cezalar pek çok eserin konuları arasında yer almıştır. Çalışmamızda amacımız Ortaçağ Hıristiyanlığının karanlık bir dönemi olarak görülen Engizisyon Mahkemeleri hakkında bilgi vererek bu mahkemelerde sorgulayıcı olarak görev yapmış ve bu mahkemelerle anılmış olan Dominiken Tarikatı’nın faaliyetlerini ortaya koymaktır. Engizisyon mahkemelerinin kuruluş nedenleri, kuruluş süreci ve Dominiken Tarikatı mensuplarının bu mahkemeler açısından önemi ve yaptıkları görevler çalışmamızın temel konusunu oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler

Engizisyon, Engizisyon Mahkemeleri, Dominiken Tarikatı, Heretik, Ortaçağ Hıristiyanlığı

Kaynakça

• ADAM, B. (2002). Yahudilik ve Hıristiyanlık Açısından Diğer Dinler, İstanbul: Pınar Yayınları, 2002.
• ALBAYRAK, K. (2005). “İznik Konsili Öncesinde Ve Sonrasında Heretik Hıristiyan Akımları”, Uluslararası İznik Sempozyumu (5-7 Eylül 2005), s.103-137.
• BAİGENT, M. , LEİGH, R. L. (1999). The Inquisition, London: Viking.
• BAİNTON, R. H. (1962). The Medieval Church, Princeton: D. Van Nostrand.
• BLOTZER, J. (1913). “İnquisition”, The Catholic Encyclopedia, Edited by Herbermann, Charles George, New York: The Encyclopedia Press, INC, Vol:8, p. 26-38.
• BERGER, D. (1975). “Christian Heresy and Jewish Polemic in the Twelfth and Thirteenth Centuries”, The Harvard Theological Review, Vol. 68, Cambridge University Press on behalf of the Harvard Divinity School, pp. 287-303.
• CANNON, W. R. (1983). History of Christianity in The Middle Ages: from the fall of Rome to the fall of Constantinople, Michigan: Baker Book House.
• DEMİRCİ, K. (1995). “Engizisyon”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 11, S. 238-241.
• ERBAŞ, A. (2004). Hıristiyanlık’ta Reform ve Protestanlık Tarihi, İstanbul: İnsan Yayınları, Birinci Baskı.
• EROĞLU. A.H. (2004). “Farklı İnancı Tehdit Olarak Algılamanın Sonucu: Engizisyon Terörü”, Dinî Araştırmalar, cilt: VII, sayı: 20, s. 93-100.
• ESEN, S. (2015). Dominiken Tarikatı ve Katolik Kilisesi’ndeki Yeri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri (Dinler Tarihi ) Anabilim Dalı Basılmamış Doktora Tezi.
• ESGİN, M. (1998). Hıristiyanlık’ta Engizisyon Mahkemeleri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi.
• ESGİN, M. (2012). “Engizisyonun günümüze hatırlattıkları,” Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 1,sayı: 1, s. 91-99.
• FİNUCANE, R. C. (1986). “Inquisition”, The Encyclopedia of Religions, Ed. Micea Eliade, New York.
• GÜNDÜZ, Ş. (2004). “Başkaldırı Geleneği Ve Heterodoksi”, Bilimname VI, 2004 /3, 75-85.
• HIRİSTİYANLIK TARİHİ. (2004). Çev. Sibel Sel, Levent Kınran, İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları.
• HİNNEBUSH, W. A. (1985). The Dominicans, A Short History, İreland: Dominican Publications.
• IŞIK, H. (2019). “Katharlar: Balkan Kökenli, Avrupa Ortaçağında Katoliklerce Yakılarak Öldürülen Heretik Hıristiyan Dinî Hareket Üzerine Bir İnceleme”, Mevzu- Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:.2, s. 279-321.
• LAMBERT, M. (1998). The Cathars, Australia: Blackwell Publishing.
• LAWRENCE, C.H. (1994). The Friars, The Impact of The Early Mendicant Movement On Western Society, London and New York: Longman Group Limeted.
• LEA, H.C. (1906). A history of the Inquisition of the Middle Ages, Vol I, New York: The Macmillan Company.
• LİMBORCH, P.V. (1731). The History of The İnquisition, Translated into English by Samuel Chandler, London.
• McGONİGLE, T.C. , ZAGANO, P. (2006). Dominican Tradition, Collegeville, Minnesota: Liturjical Press.
• POLAT, K. (2014). Katolik Hıristiyanlık’ta Aforoz, Ankara: Berikan Yayınevi.
• TESTAS, G. , TESTAS, J. (2003). Engizisyon: Ortaçağ Hıristiyan Dünyasında Dinsel Şiddet, İstanbul: İnsan Yayınları.
• WOOD, C. (1938). İspanya’da Engizisyon, Çev. Ömer Rıza Doğrul, , İstanbul: Koşkun Basımevi.
• ZİYA PAŞA. (2011). Ortaçağın Karanlık Çehresi: Engizisyon Mahkemeleri, ekler ve çeviri yazı Cahit Külekçi, İstanbul: İlk Harf Yayınevi.
• https://www.newadvent. org/cathen/08026a.htm, Erişim:04.09.2020.