EKONOMİDE YENİ TREND: PAYLAŞIM EKONOMİSİ VE TÜKETİCİLERİN BAKIŞ AÇISI

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 16 - 37, 30.04.2021

Osman Çevik , Esra Uyar

Öz

Mülkiyet hakkı elde edilmeksizin bireylerin istedikleri mal veya hizmetlere istedikleri zaman erişebilmeleri temeline dayanan paylaşım ekonomisi, ev paylaşımı, araba paylaşımı, ofis paylaşımı, bilgi paylaşımı ve daha birçok alanda paylaşımı içeren ve mülkiyet temelli ekonominin tersi bir yaklaşımı savunan bir ekonomik aktivite olarak teknolojinin de ilerlemesiyle gün geçtikçe daha geniş bir tüketici kitlesinin ilgisini çeker hale gelmektedir. Buradan hareketle yapılan bu çalışmada da paylaşım ekonomisine bireylerin katılım durumunu ve bakış açılarını belirlemek amaçlanmıştır. Bu amacı gerçekleştirmek üzere Kütahya il merkezinde yaşayan ve kolayda örnekleme yöntemi ile seçilen 354 kişiye yüz yüze uygulanan anketlerden elde edilen veriler frekans ve yüzde analizi, faktör analizi, t testi, tek yönlü varyans analizi ve regresyon analizi yardımıyla değerlendirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, konuya ilişkin ifadelere katılımın yüksek olduğu, özellikle ‘tutum’ ve ‘sürdürülebilirlik’ boyutlarına yönelik ifadelere daha yüksek katılımın olduğu görülmüştür. Ancak ‘tutum’ boyutuna katılımın yüksek olmasına rağmen bunu davranışa geçirmeye yönelik ifadelere katılımın daha düşük düzeyde kaldığı belirlenmiştir. Yapılan regresyon analizi sonucunda, paylaşım ekonomisine ‘tutum’ değişkeni üzerinde ‘davranışsal niyet’, ‘zevk/eğlence’, ‘ekonomik fayda’ ve ‘çevresel fayda beklentisi’ faktörlerinin pozitif yönde etkisinin olduğu, ancak ‘imaj algısı’nın herhangi bir etkisinin bulunmadığı, paylaşım ekonomisine ‘davranışsal niyet’ değişkeni üzerinde ise ‘tutum’, ‘zevk/eğlence’, ‘ekonomik fayda’ ve ‘imaj’ faktörlerinin pozitif yönde etkisinin olduğu ancak ‘çevresel fayda’ değişkeninin bir etkisinin bulunmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Ortak Tüketim, Paylaşım Ekonomisi, İşbirlikçi Tüketim

NEW TREND IN ECONOMY: SHARING ECONOMY AND CONSUMERS' PERSPECTIVE

Öz

Anahtar Kelimeler

Sharing Economics, Common Consumption, Collaborative Consumption

Kaynakça

• AKGÜL, A. ve Çevik, O. (2003). İstatistiksel Analiz Teknikleri –SPSS’te İşletme Yönetimi Uygulamaları.,Ankara: Emek Ofset.
• AYAZLAR, R. A. (2018). Paylaşım Ekonomisi ve Turizm Endüstrisine Yansımaları. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17 (3), 1186-1202.
• BARDHI, F. & Eckhardt, G. M. (2012). Access-Based Consumption: The Case of Car Sharing. Journal of Consumer Research, 39, 881-898.
• BELK, R. (2010). Sharing. Journal of Consumer Research, 36, 715-734.
• BELK, R. (2014). You Are What You Can Access: Sharing and Collaborative Consumption Online. Journal of Business Research, 67, 1595-1600.
• BOTSMAN, R. & Rogers, R. (2010). What’s Mine İs Yours: The Rise of Collaborative Consumption. Newyork: Harper Collins.
• BRUNO, B. &Faggini, M. (2017). Sharing Economy: For an Economic Taxonomy. International Journal of Economics and Finance, 9 (6), 174-178.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2009). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum. Ankara: PegemYayınları.
• EUROBAROMETER (2018). The Use of the Collaborative Economy. European Union.
• FRENKEN, K. & Schor, C. (2017). Putting the Sharing Economy into Perspective. Environmental Innovation and Societal Transitions, 23, 3-10.
• GÖRÖG, G. (2018). The Definitions of Sharing Economy: A Systematic Literature Review. Management, 13 (2), 175-189.
• HAMARI, J., Scöklint, M. &Ukkonen, A. (2016). The Sharing Economy: Why People Participate in Collaborative Consumption. Journal of the Association for Information Science and Technology, 67 (9), 2047-2059.
• HOTREC (2015). Towards A Sustainable And Responsible ‘Sharing’ Economy in Tourist Accommodation. Belgium: HotrecPolıcy Paper.
• KACAR, A.İ. ve Yakın, V. (2018). Paylaşım Ekonomisi ve Değer Yaratmak: Kanvas İş Modeli Örneği. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 53 (3), 724-739.
• KAYGISIZ, E. G. ve Demirtaş, I. (2016). Paylaşım Ekonomisi: Dünya ve Türkiye Örneklerinin Karşılaştırılması. Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ICOMEP Özel Sayı, 568-581.
• KİŞİ, N. (2018). Paylaşım Ekonomisinin Ulaşım Sektörüne Yansımaları: Uber Örneği. Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (10), 57-68.
• MARTIN, C. J. (2016). The Sharing Economy: A Pathway to Sustainability or a Nightmarish form of Neoliberal Capitalism. Ecological Economics, 121, 149-159.
• NAKIP, M. (2013). Pazarlama Araştırmalarına Giriş (SPSS Uygulamalı). Seçkin Yayıncılık.
• ÖZDAMAR, K. (2001). SPSS ile Biyoistatistik (4. b.). Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• PRICE, L. L. & Belk, R. (2016). Consumer Ownership and Sharing: Introduction to the Issue. Journal of the Association for Consumer Research, 1 (2), 193-197.
• SELLENS-Torret. J. (2019). Dijital Ekonomide Strateji ve Davranışlar. Orlando: Beatrice.
• SELLONI, D. (2017). CoDesign For Public-Interest Services. Research for Development Series. Berlin: Springer International Publishing.
• ŞENCAN, H. (2002). Bilimsel Yazım. İstanbul Üniversitesi İşletme Fak. Yayınları.
• WALLSTEN, S. (2015). The Competitive Effects of the Sharing Economy: How is Uber Changing Taxis? Washington: Technology Policy Instutute.
• WITTEL, A. (2011). Qualities of Sharing and Their Transformations in the Digital Age. International Review of Information Ethics, 15, 3-8.
• YILDIZ, D. ve Uzunsakal, E. (2018). Alan Araştırmalarında Güvenilirlik Testlerinin Karşılaştırılması ve Tarımsal Veriler Üzerine Bir Uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 14-28.