HASTANELERDE İDARİ HİZMET ÇALIŞANLARININ SİBERKONDRİYA DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ: BURSA İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 3, 494 - 513, 31.07.2021

Buse Fidan Türkön , Aynur Toraman

Öz

Siberkondriya, bireylerin internet ortamında sağlık ile ilgili aramalar yaparak edindikleri bilgilerle sağlık kaygısını artırabilen, kişilere yanlış teşhis, tedavi vb. yollardan fiziksel, psikolojik ve maddi zararlar veren bir davranış türüdür. Bu çalışmada, hastane idari hizmet çalışanlarının internetten sağlık bilgisi arama düzeyleri ve bu düzeylerle ilişkili faktörlerin araştırılması amaçlanmıştır. Çalışmada Batıgün vd. tarafından geçerlilik ve güvenilirlik çalışması yapılan 27 maddelik Siberkondri Ölçeği kullanılmıştır. Ölçeğin güvenilirlik katsayısı Cronbach Alfa, 0,90 olarak hesaplanmıştır. Araştırmanın örneklemini Bursa’da araştırmaya katılmayı kabul eden hastanelerin idari çalışanları oluşturmaktadır. 291 kişiden 145’i çalışmaya gönüllü katılım göstermiştir. Katılımcıların %33,8’i erkek, %66,2’si kadın olup, %40’ı 31-40 yaş, %36,6’sı 21-30 yaş grubunda yer almaktadır. Eğitim durumlarının dağılımı, %46,9’u lisans, %24,1’i ön lisans, %20,7’si lise olacak şekildedir. Bireylerin %47,6’sı 4 ve üzeri saat, %42,8’i 2-3 saat günlük internet kullandığını belirtmiştir. İnternette %71,7 oranında hastalık ve %23,4 oranında tedavi sebepli aramaların yapıldığı tespit edilmiştir. Çalışanların %20’si “internet doktorlar kadar bilgilidir” ifadesine katılırken bu ifadeye katılmayanların oranı %80’dir. Ayrıca internetin doktorlar kadar bilgili olduğunu düşünen katılımcıların günlük internet kullanım sürelerinin ağırlıklı olarak 4 saat ve üzeri olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen verilerden gerçekleştirilen analiz sonuçlarına göre erkeklerin kadınlara göre daha fazla hipokondriye eğilimlerinin olduğu tespit edilmiştir. İnternetin doktorlar kadar bilgili olduğunu düşünen katılımcıların siberkondri, kompülsiyon/hipokondri, kaygıyı azaltan faktörler ve işlevsel olmayan internet kullanımı boyutunun puan ortalamaları, bu yargıya katılmayan çalışanlara göre daha yüksek çıkmıştır. İnternette gerçekleştirilen aramalar çoğunlukla hastalık ile ilgiliyken, 51-60 yaş grubunun tedavi konusunda daha sık arama yaptığı sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma sonunda siberkondrinin yönetilebilmesi için literatürde yer alan çeşitli öneriler derlenerek sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Siberkondri, idari çalışan, hastane, sağlık yönetimi

Kaynakça

• AlGhamdi, K. M., & Moussa, N. A. (2012). Internet use by the public to search for health-related information. International Journal of Medical Informatics, 81(6), 363–373. https://doi.org/10.1016/j.ijmedinf.2011.12.004
• Barke, A. (2016). The Cyberchondria Severity Scale (CSS): German Validation and Development of a Short Form. International Journal of Behavioral Medicine, 595–605. https://doi.org/10.1007/s12529-016-9549-8
• Başoğlu, M. A. (2018). Edirne İl Merkezinde 15-49 Yaş Grubu Kadınlarda Siberkondrinin Sürekli Kaygı Ve Psikolojik İyi Oluş İle İlişkisinin İncelenmesi. Trakya Üniversitesi.
• Batıgün, A. D., Gör, N., Kömürcü, B., & Ertürk, İ. Ş. (2018). Siberkondriya Ölçeği (SİBKÖ): Geliştirme, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. 31(2), 1–14. https://doi.org/10.5350/DAJPN2018310203
• Baumgartner, S. E., & Hartmann, T. (2011). The Role of Health Anxiety in Online Health Information Search 1. Cyberpyschology, Behavior, And Social Networking, 14(10), 613–617. https://doi.org/10.1089/cyber.2010.0425
• Deniz, S. (2020). Bireylerin E-Sağlık Okuryazarlığı ve Siberkondri Düzeylerinin İncelenmesi. İnsan&İnsan, 7(24), 84–96.
• Hocaoğlu, Ç. (2015). Farklı Bir Hipokondriyazis: Bir Vaka Sunumu. Journal of Mood Disorders, 5(1), 36. https://doi.org/10.5455/jmood.20141119012438
• Ivanova, E. (2013). Internet Addiction and Cyberchondria - Their Relationship With Well-Being. Journal of Education Culture and Society, 4(1), 57–70. https://doi.org/10.15503/jecs20131.57.70
• Loos, A. (2013). Cyberchondria: Too Much Information for the Health Anxious Patient? Journal of Consumer Health on the Internet, 17(4), 439–445. https://doi.org/10.1080/15398285.2013.833452
• Mathes, B. M., Norr, A. M., Allan, N. P., Albanese, B. J., & Schmidt, N. B. (2018). Cyberchondria: Overlap with health anxiety and unique relations with impairment, quality of life, and service utilization. Psychiatry Research, 261(December 2017), 204–211. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2018.01.002
• Salkovskis, P. M., & Warwick, H. M. C. (1986). Morbid Preoccupations, Health Anxiety and Reassurance: a Cognitive-Behavioural Approach to Hypochondriasis. Behaviour Research and Therapy, 24(5), 597–602. https://doi.org/10.1016/0005-7967(86)90041-0
• Selvi, Y., Turan, S. G., Sayin, A. A., Boysan, M., & Kandeger, A. (2018). The Cyberchondria Severity Scale ( CSS ): Validity and Reliability Study of the Turkish Version. 20(4), 241–246.
• Starcevic, V. (2017). Cyberchondria: Challenges of Problematic Online Searches for Health-Related Information. Psychotherapy and Psychosomatics, 86(3), 129–133. https://doi.org/10.1159/000465525
• Starcevic, V., & Berle, D. (2013). Cyberchondria: Towards a Better Understanding of Excessive Health-Related Internet Use. Expert Review of Neurotherapeutics, 13(2), 205–213. https://doi.org/10.1586/ern.12.162
• Taylor, H. (1999). Explosive Growth Of A New Breed Of “Cyberchondriacs”. The Harris Poll, February.
• Turkiewicz, K. L. (2012). The Impact Of Cyberchondria On Doctor-Patient Communication (May). The University of Wisconsin-Milwaukee.
• Uzun, S. U., & Zencir, M. (2018). Reliability and Validity Study of the Turkish Version of Cyberchondria Severity Scale. Current Psychology, 20(4), 241–246. https://doi.org/10.1007/s12144-018-0001-x
• White, W. R., & Horvitz, E. (2009). Cyberchondria: Studies of the Escalation of Medical Concerns in Web Search. ACM Transactions on Information Systems, 27(4), 23–37. https://doi.org/10.1145/1629096.1629101