Öz
Çekirdeksiz kuru üzümün 2015-2019 arası yıllık dünya rekoltesi ortalama 1.2–1.3 milyon ton civarındadır. Türkiye rekoltenin % 25’ine tekabül eden ortalama 300– 400 bin tonluk kuru üzüm üretimi ile dünyanın en büyük kuru üzüm üreticisi konumundadır. Türkiye’de üretilen çekirdeksiz kuru üzümün yaklaşık % 90’ı ihraç edilmekte, %10’u yurt içinde tüketilmektedir. Türkiye’nin dünya kuru üzüm ihracatı içindeki payı %30- 40 arasında değişmektedir. İhracatının büyük bir bölümü AB ülkelerine yapan Türkiye, çekirdeksiz kuru üzüm ticaretinden yıllık ortalama 400–500 milyon dolar döviz geliri elde etmektedir.
Türkiye’nin kuru üzüm ihracatında yıldan yıla değişimler gerçekleşme birlikte ihracat trendinin genel olarak artan bir seyre sahip olduğu görülmektedir. Bu çalışmada, 1995-2019 dönemi zaman serisi verileri kullanılarak Tam Düzeltilmiş En Küçük Kareler Yöntemi (FMOLS), Dinamik En Küçük Kareler Yöntemi (DOLS) ve Kanonik Koentegrasyon Regresyonu (CCR) testleri ile Türkiye’nin kuru üzüm ihracatının ekonometrik analizi amaçlanmıştır. Bu amaçla Türkiye ve Dünyada kuru üzüm üretim miktarı, reel döviz kuru, önde gelen kuru üzüm ithalatçısı ülkelerin ithalat ve tüketim rakamları, kuru üzüm ihracatında Türkiye’nin rakibi konumundaki ülkelerin kuru üzüm ihracatları bağımsız değişkenler olarak modele dâhil edilmiştir.
Araştırma sonucunda Türkiye’nin yaş üzüm üretim miktarındaki %1’lik artışın Türkiye kuru üzüm ihracat gelirini %0,55 artırdığı ve kuru üzüm ihracatında Türkiye’nin en önemli rakibi konumundaki ABD’nin kuru üzüm ihracat gelirindeki %1’lik artışın Türkiye’nin kuru üzüm ihracat gelirini %0,40 azalttığı bulgusuna ulaşılmıştır. Ayrıca dünya ithalat değerindeki artışın Türkiye’nin kuru üzüm ihracat geliri üzerine pozitif etki yaptığı belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kuru Üzüm Dinamik En Küçük Kareler Yöntemi Tam Düzeltilmiş En Küçük Kareler Yöntemi Kanonik Koentegrasyon Regresyonu
Kaynakça
- Akay, Ü. ve Soltekin, O. (2018). “Dünya Kurutmalık Üzüm Üretimi ve Ticareti”, Bahçe, 47(Özel Sayı 1), 1-9.
- Berke, B. (2012, Temmuz Aralık). Döviz Kuru ve IMKB100 Endeksi İlişkisi: Yeni Bir Test. Maliye Dergisi, 243-257.
- Dickey, D., & Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators of autoregressive time series with a unit root. journal of The American Statistical Association(74), 427-431.
- Dickey, D., & Fuller, W. A. (1981). Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Econometrica(49), 1057-1072.
- FAO. (2020). Food and Agriculture Organization of the United State (Faostat). http://www.fao.org/faostat/en/#data/TM
- Gujarati, D. (2011). Temel Ekonometri. (Ü. Şenesen, & G. G. Şenesen, Çev.) Literatür Yayıncılık
- INC, I. N. a. D. F. C. (2020). Dried Grapes Statistical Yearbook 2019/2020. Retrieved from https://www.nutfruit.org/industry/technical-resources?category=statistical-yearbooks
- Karlı, B., Mevlüt, G. ve Kadakoğlu, B. (2019). Türkiye’nin Çekirdeksiz Kuru Üzüm İhracat Potansiyeli. Ziraat Fakültesi Dergisi, 14(2), 201-211.
- Koyuncu, T. (2019). “Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Enerji Tüketimi, Göç ve Karbondioksit Salınımı İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Analizi.” Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 191.
- OIV, F. (2016). FAO-OIV Focus Table and Dried Grapes. Volume I7042. FAO, 64.
- OIV. (2019). 2019 Statistical Report on World Vitiviniculture. International Organisation of Vine and Wine Intergovernmental Organisation. http://oiv. int/public/medias/6782/oiv-2019-statistical-report-on-world-vitiviniculture. pdf. Accessed on 4 Nov 2020.
- Park, J. (1992). Canonical Cointegrating Regressions. Econometrica(60), 119-143.
- TEPGE, T. T. v. O. B. (2019). Tarım Ürünleri Piyasaları-Üzüm. Retrieved from Ankara: https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/PDF%20Tar%C4%B1m%20%C3%9Cr%C3%BCnleri%20Piyasalar%C4%B1/2019-Ocak%20Tar%C4%B1m%20%C3%9Cr%C3%BCnleri%20Raporu/2019-Ocak%20%C3%9Cz%C3%BCm.pdf
- Ticaret Bakanlığı, E. S. v. K. G. M. (2019). 2018 Yılı Kuru Üzüm Raporu. T.C. Ticaret Bakanlığı Yayını, Ankara.
- UNcomtrade. (2019). Raisins Exporting Countries. Retrieved from https://comtrade.un.org/data/
- USDA, U. S. D. o. A. (2020). Raisin Annual Turkey/Ankara. Retrieved from United States Department of Agriculture: https://apps.fas.usda.gov/newgainapi/api/Report/DownloadReportByFileName?fileName=Raisin%20Annual_Ankara_Turkey_08-01-2020
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Temmuz 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 8 Sayı: 3 |
