KÜRESEL SAĞLIK KRİZİNİN EKONOMİYE ETKİLERİ VE MALİ ÖNLEMLER: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 3, 379 - 408, 31.07.2021

Nihal Kalaycı Oflaz

Öz

Covid-19 Pandemisi, 2019 yılının sonundan bu yana küresel ekonomiyi olumsuz etkilemeye ve devletler üzerindeki yükü artırmaya devam etmektedir. Bu çalışmada, hükümetlerin açıkladıkları destek paketleri ile maliye politikası tepkilerinin izlenmesi hedeflenmektedir. Bu amaçla pandemi sürecinde ilan edilen destek paketlerine ilişkin bilgilerden yararlanarak, alınan mali tedbirler uluslararası düzeyde karşılaştırılmıştır. Aynı zamanda Pandemi sürecinde Türkiye’de mali harcamaların boyutu, maliye politikası hedefleri ve kullanılan maliye politikası araçlarının nelerden oluştuğu analiz edilmiştir. Hem Dünya genelinde hem de Türkiye’de alınan mali tedbirlerin analiz edildiği bu çalışmada nitel bir araştırma yürütülmüştür. Çalışmada, pandeminin neden olduğu ekonomik kayıplar ile mücadelede devlet müdahalesinin zaruri olduğu, tüm dünya da olduğu gibi ülkemizde de pandemi sürecinde ilan edilen mali paketler, vergi ertelemeleri ve desteklerin harcamaları artırarak genel devlet dengesine olumsuz etki ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Pandemi ile mücadelede devlet desteği sürecin sonuna kadar devam etmeli, borç yönetimi ve finansman ihtiyacı için yeni gelir olanakları sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Küresel Ekonomi, maliye politikası, Covid-19

Kaynakça

• Atlas Dergisi (2020), Covid 19 Salgını Kronolojisi, https://www.atlasdergisi.com/gundem/covid-19-salgini-kronolojisi.html, 17.11.2020.
• Barroy, H., Wang, D., Pescetto, C. & Kutzin, J. (2020). How to budget for COVID-19 response? A rapid scan of budgetary mechanisms in highly affected countries, https://cdn.who.int/media/docs/default-source/infographics-pdf/health-financing/how-to-budget-for-covid-19-english.pdf?sfvrsn=b653f4ac_2&download=true, (26.05.2021).
• Bayar, A.A., Günçavdı, Ö. V & Levent, H. (2020). COVID-19 Salgınının Türkiye’de Gelir Dağılımına Etkisi Ve Mevcut Politika Seçenekleri, İstanbul Politik Araştırmalar Enstitüsü Politika Raporu, https://d4b693e1-c592-4336-bc6a-36c134d6fb5e.filesusr.com/ugd/c80586_60d5c23e00664d9dbb95b3c43f2a52d7.pdf. (30.01.2021).
• Chen, C. Shi, Y., Zhang, P. & Ding, C. (2021). A Cross-Country Comparison of Fiscal Policy Responses to the COVID-19 Global Pandemic, Journal of Comparative Policy Analysis: Research and Practice, 23:2, 262-273, DOI: 10.1080/13876988.2021.1878885.
• Casado, M. G., Glennon, B., Lane, J., McQuown, D., Rich, D., & Weinberg, B. A. (2020). The Effect of Fiscal Stimulus: Evidence from COVID-19. National Bureau of Economic Research, DOI: 10.3386/w27576.
• Cinel, E. A. (2020). Covid-19’un Küresel Makroekonomik Etkileri ve Beklentiler. Politik Ekonomik Kuram, 4(1), 124-140. DOI: https://doi.org/10.30586/pek.748538.
• Çalışkan, A., & Erul, R. D. (2021). Koronavirüs Krizinden Çıkışta Türkiye’de Alınan Ekonomik Önlemler ve Kamu Politikalarının Önemi. Vergi Raporu, https://www.vergiraporu.com.tr/upImage/org/RANADAYIOGLUb7b7e4.PDF. (21.05.2021).
• Demir, O. & Esen, A. (2021). Covid 19’un Yıkıcı Ekonomik Etkileri ve Türkiye Ekonomisinde Dönüşüm İhtiyacı. JOEEP: Journal of Emerging Economies and Policy, 6 (1), 88-105. https://dergipark.org.tr/en/pub/joeep/issue/60112/815324.
• Demiralp, S. (2020). Economic costs increase as the full lockdown is delayed, Yetkin Report, https://yetkinreport.com/en/2020/04/16/economic-costs-increase-as-the-full-lockdown-is-delayed/, (11.02.2021).
• Duran, M. S., & Acar, M. (2020). Bir Virüsün Dünyaya Ettikleri: Covid-19 Pandemisinin Makroekonomik Etkileri. International Journal of Social and Economic Sciences, 10(1), 54-67. http://ijses.org/index.php/ijses/article/view/262/256.
• Eroğlu, E., & Maraş (2019), G. Mali Alan ve Mali Sürdürülebilirlik İlişkisinin Düşük ve Yüksek Gelirli Gelişmekte Olan Ülkeler Açısından Değerlendirilmesi. Maliye Dergisi, Ocak-Haziran 2019; 176:172-200.
• Euronews, Sağlık Bakanı Koca: Türkiye'de ilk koronavirüs (Covid-19) vakası tespit edildi. (11.03.2020). https://tr.euronews.com/2020/03/10/sagl-k-bakan-koca-koronavirus-covid-19-salg-n-ile-ilgili-ac-klama-yap-yor (01.05.2021).
• EY (2020). Hükümetlerin Büyük Sınavı:19 Ülkede COVID-19 Destek Paketleri, Ankara. https://www.ey.com/tr_tr/covid-19/yayinlar-ve-raporlar/19-ulkede-covid-19-destek-paketleri. (12.05.2021).
• Fernandes, N. (2020). Economic Effects of Coronavirus Outbreak (COVID-19) on the World Economy (March 22, 2020). IESE Business School Working Paper No. WP-1240-E, DOI: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3557504.
• Güngör Göksu (2020). Covid-19: Küresel Pandeminin Ekonomik ve Mali Etkileri, İçinde “Küresel Salgına Yönelik Alınan Mali Önlemlerin Bütçe ve Borçlanma Üzerine Etkileri”, Ed. Harun Kılıçaslan, Gazi Kitabevi, 1. Baskı, Ankara.
• Göze Kaya, D . (2020). Koronavirüs Pandemisinin Küresel Ekonomideki İzleri: Kamu Finansal Dengesi, Ticaret Hacmi, Enflasyon, İşsizlik ve Ekonomik Büyüme. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 221-237. http://www.dergipark.org.tr/tr/pub/asead/issue/54658/738539.
• Hürtgen, P. (2021). Fiscal space in the COVID-19 pandemic. Applied Economics, 1-16. DOI: 10.1080/00036846.2021.1904121.
• ILO (2021). ILO Monitor: COVID-19 and the world of work. Seventh edition Updated estimates and analysis, (25.01.2021). https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/documents/briefingnote/wcms_767028.pdf. (03.06.2021).
• IMF (2020a), World Economic Outlook Reports, April 2020. https://www.imf.org/external/datamapper/datasets/WEO.
• IMF (2020b). World Economic Outlook, October 2020. https://www.imf.org/en/Publications/WEO/Issues/2020/09/30/world-economic-outlook-october-2020.
• IMF (2020c), Policy Responses to COVID-19, https://www.imf.org/en/Topics/imf-and-covid19/Policy-Responses-to-COVID-19#A.
• IMF (2021a), World Economic Outlook Reports, April 2020. https://www.imf.org/en/Publications/SPROLLs/world-economic-outlook-databases#sort=%40imfdate%20descending.
• IMF (2021b). Fiscal Monitor: A Fair Shot. Washington, April. https://www.imf.org/en/Publications/FM/Issues/2021/03/29/fiscal-monitor-april-2021#Full%20Report.
• IMF (2021c) Database of Country Fiscal Measures in Response to the COVID-19 Pandemic; and IMF staff estimates. March 17, 2021.
• KPMG (2020).Turkey Government and institution measures in response to COVID-19. https://home.kpmg/xx/en/home/insights/2020/04/turkey-government-and-institution-measures-in-response-to-covid.html, 28.11.2020.
• Li S-K & Liang X (2021). Determinants of the Fiscal Support of Governments in Response to the COVID-19 Pandemic. Front. Public Health, 8:637557. DOI: 10.3389/fpubh.2020.637557.
• McKibbin, W. J. & Fernando, R.(2020), The Global Macroeconomic Impacts of COVID-19: Seven Scenarios (March 2, 2020). CAMA Working Paper No. 19/2020, DOI: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3547729.
• McKee, M.& Stuckler, D. (2020). If the world fails to protect the economy COVID-19 will damage health not just now but also in the future. Nat Med 26, 640–642. DOI: https://doi.org/10.1038/s41591-020-0863-y.
• Mevzuat Sirküleri. (2019). Kısa Çalışma Ödeneği Başvuru Süresi Uzatıldı, 28.06.2019/121-1, https://www.turmob.org.tr/ebulten/mevzuatsirkuleri/2019/121-2019.pdf, (29.05.2021).
• Nicola, M., Alsafi, Z., Sohrabi, C., Kerwan, A., Al-Jabir, A., Iosifidis, C. & Agha, R. (2020). The socio-economic implications of the coronavirus pandemic (COVID-19): A review. International journal of surgery (London, England), 78, 185. DOI: 10.1016/j.ijsu.2020.04.018
• OECD (2020a), Tax and Fiscal Policy in Response to the Coronavirus Crisis: Strengthening Confidence and Resilience. https://read.oecd-ilibrary.org/view/?ref=128_128575-o6raktc0aa&title=Tax-and-Fiscal-Policy-in-Response-to-the-Coronavirus-Crisis. 19.01.2021.
• OECD (2021a), OECD Economic Outlook, Interim Report, Strengthening the recovery: The need for speed, March 2021, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/34bfd999-en. (20.04.2021).
• OECD (2021b), Tackling Coronavirus (Covid‑19): Contributing to a global effort, https://www.oecd.org/coronavirus/country-policy-tracker/, (01.05.2021).
• Orta Vadeli Program (2021-2023), Yeni Ekonomi Programı, https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2020/10/Yeni-Ekonomi-Program%C4%B1-2021-2023-2.pdf.
• Özcan, Y. (2020). Covid-19 Salgınının Vergi Gelirlerine Etkisi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (37) Özel Ek, 342-354. http://hdl.handle.net/11467/4267.
• Padhan, R., & Prabheesh, K. P. (2021). The economics of COVID-19 pandemic: A survey. Economic analysis and policy, 70, 220–237. DOI:https://doi.org/10.1016/j.eap.2021.02.012.
• Park, S. & Maher, C.S. (2020). Government Financial Management and the Coronavirus Pandemic: A Comparative Look at South Korea and the United States, The American Review of Public Administration, Vol 50, 6-7, p.590-597, DOI: https://doi.org/10.1177/0275074020941720
• Sağlık Bakanlığı, COVID-19 Bilgilendirme Platformu, https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66935/genel-koronavirus-tablosu.html, 26.05.2021.
• Sosyal Güvenlik Kurumu (2018-2021), Aylık İstatistik Bilgileri, http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/aylik_istatistik_bilgileri, (30.05.2021).
• Soylu, Ö. B. (2020). Türkiye Ekonomisinde Covid-19’un Sektörel Etkileri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(6), 169-185. https://dergipark.org.tr/en/pub/asead/issue/55211/750273.
• Sönmüş, A & Aydın, K . (2021). Türkiye’de ve G-20 Ülkelerinde Covid-19 Sürecinde Devletlerin Politikaları. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi , 6 (1) , 90-95. https://dergipark.org.tr/en/pub/farabi/issue/61241/906227.
• Nagle, P. & Sugawara, N. (2021). What the pandemic means for government debt, in five charts,https://blogs.worldbank.org/opendata/what-pandemic-means-government-debt-five-charts, 26.05.2021.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı, Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2021), https://www.sbb.gov.tr/kamu-kesimi-genel-dengesi/, (28.05.2021).
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, (2018-2021), https://www.sbb.gov.tr/temel-ekonomik-gostergeler/#1594716589132-d3a64e97-2238. (28.05.2021).
• The UNCTAD (2020). Handbook of Statistics, United Nations Publications, ISBN: 978-92-1-112997-7, https://unctad.org/system/files/official-document/tdstat45_en.pdf, (25.05.2021).
• Türkiye İstatistik Kurumu, İstihdam ve İşsizlik, Enflasyon ve Fiyat İstatistikleri, https://www.tuik.gov.tr/, (20.05.2021).
• Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü İşsizlik Sigortası Fonu Bülteni Mart 2021. https://media.iskur.gov.tr/45001/03_mart-2021-bulten.pdf, (29.05.2021).
• Yorulmaz, M , Aydoğdu, A & Kıraç, R . (2021). Covid-19’a Karşı Alınan Ekonomik Önlemlerin Büyülüklerinin Değerlendirilmesi: Amerika, Almanya, İngiltere, İtalya ve Türkiye Örneği. International Anatolia Academic Online Journal Health Sciences, 7 (1), 161-175. https://dergipark.org.tr/en/pub/iaaojh/issue/57725/814133.
• WHO (2020). A world in disorder: Global Preparedness Monitoring Board annual report. Geneva: World Health Organization. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO. (28.05.2021).
• WHO (2021), WHO Coronavirus Disease (COVID-19) Dashboard, https://covid19.who.int/table, 17.05.2021. World Bank (2020a). Global Economic Prospects, June 2020. Washington, DC: World Bank. Doi:10.1596/978-1-4648-1553-9.
• World Bank (2020b). Turkey Economic Monitor, August 2020. https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/34318/Turkey-Economic-Monitor-Adjusting-the-Sails.pdf?sequence=6&isAllowed=y. 20.05.2021.
• World Bank. (2021). Turkey Economic Monitor, April 2021 : Navigating the Waves. World Bank, Washington, DC. World Bank. https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/35497 License: CC BY 3.0 IGO. 23/04/2021 tarih ve 31463 sayılı Resmi Gazete.