AFGANİSTAN’DA TALİBAN’IN İKTİDARA GELMESİ İLE YAŞANAN İÇ VE DIŞ GÖÇ KRİZİ

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 4, 381 - 403, 31.10.2021

Zabihullah Dashti

Öz

Yıllardır devam eden şiddet, siyasi istikrarsızlık, ekonomik bunalımlar, iklim değişikliğinden kaynaklanan kuraklık ve kıtlık nedeniyle Afganistan dünyada en çok göç üreten ülke konumundadır. BM raporlarına göre, dünya genelinde altı milyondan fazla Afgan mülteci yaşamaktadır. En kalabalık Afgan mültecilerine ev sahipliği yapan ülkeler sırasıyla Pakistan, İran ve Türkiye’dir. ABD ve NATO birliklerinin 22 Temmuz 2021’de Afganistan'dan çekme kararı ve müteakip Kabil hükümetinin kısa süre içinde Taliban tarafından devralınması, Taliban yönetimi altında gelecekten korkan Afganlar arasında derin endişeleri tetiklemiştir. Ayrıca Taliban’ın iktidara gelmesi ile dış yardımlara bağımlı olan Afganistan’a yapılan yardımların kesilmesi ekonomik krizin derinleşmesine neden olmuştur. Bu durum ülkede var olan yoksulluğun şiddetlenmesine ve buna bağlı olarak iç ve dış göçün hızlanmasına yol açmıştır. Bu çalışma, Taliban’ın iktidara gelmesi ile yaşanan iç ve dış göç krizin nedenlerini, komşu ve bölge ülkelerin Afgan göçüne yönelik yaklaşımlarını incelemek için ele alınmıştır. Kabil hükümetinin düşmesi ile komşu ülkeler dahil, Türkiye ve Avrupa yeni Afgan göçünü kabul etmeyeceklerini açıklayarak sınırdaki güvenlik önlemleri artırmışlardır.

Anahtar Kelimeler

Afganistan, ABD, NATO, Taliban, Göç.

Kaynakça

• Alagöz, B., Demirkıran, Y.(2020). “Düzensiz Göç, Güvenlik ve Politika: İran ve Türkiye Örnekleri”, Ortadoğu Etütleri, 12 (1), 206-237.
• AMGDB Web Sayfası, “Afganistan 2020 yıl Göç Raporu”, https://morr.gov.af/dr, (Erişim Tarihi: 13.09.2021).
• Anadolu Ajansı Farsça, “Altı Avrupa ülkesinin Afgan mültecilerle ilgili yeni kararı”, https://www.aa.com.tr/fa, (Erişim Tarihi: 14.09.2021).
• Anadolu Ajansı Farsça, “Taliban geçici hükümetinin Dışişleri Bakanı Vekili Muttaki, Türkiye ile iyi ilişkiler kurmak istediklerini belirtti”, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/taliban-gecici-hukumetinin-disisleri-bakani-vekili-muttaki-turkiye-ile-iyi-iliskiler-kurmak-istediklerini-belirtti/2364783, (Erişim Tarihi: 14.09.2021)
• Anadolu Ajansı Farsça, “Taliban sözcüsü: Önümüzdeki günlerde barışçıl bir güç transferi”, istiyoruz https://www.aa.com.tr/fa, (Erişim Tarihi: 16.09.2021).
• BBC Farsça, “Biden, ABD'nin Afganistan'dan asker çekme kararını savundu”.https://www.bbc.com/persian/afghanistan-57772180, (Erişim Tarihi: 15.09.2021).
• BBC Türkçe, “Taliban'ın Afganistan'da kurduğu geçici hükümet ABD'yi kaygılandırdı”, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-58487763, (Erişim Tarihi: 16.09.2021).
• Birleşmiş Milletler, “Afganistan'ın sağlık sisteminin çökmesini önlemek için 45 milyon dolar yardım sağlıyor”, https://www.etilaatroz.com/131610/un-is-providing-45-million-to-help-prevent-afghanistan-health-system-from-collapsing/,(Erişim Tarihi: 17.09.2021).
• DW, “Almanya'ya nakledilen yedi Afgan güvenlik gözetiminde”, https://www.dw.com/fa-af/,(Erişim Tarihi: 17.09.2021).
• DW, “Pakistan, Afganların göç etmesini önlemek için Chaman sınır kapısını geçici olarak Kapattı etti” , https://www.dw.com/fa-af, (Erişim Tarihi: 18.09.2021).
• Etilaatroz, “Bir Taliban yetkilisi: Ağır cezalar ve infazlar devam ediyor”, https://www.etilaatroz.com/131657/taliban-official-says-strict-punishment-executions-will-return/,(Erişim Tarihi: 17.09.2021).
• Etilaatroz,“BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyeleri: Afganistan'da kapsayıcı bir hükümet kurun”, https://www.etilaatroz.com/131649/establish-an-inclusive-government-in-afghanistan/, (Erişim Tarihi: 20.09.2021).
• EURONEWS, “Avrupa Komisyonu: Üye devletler acil tehlikede olan Afganları kabul etmeli”, https://per.euronews.com/2021/08/19/eu-commissioner-ylva-johansson-afghans-who-are-in-immediate-danger-women, (Erişim Tarihi: 20.09.2021).
• Göksedef, Ece, (2021). “Taliban: Afganistan'da 20 yıl sonra yeniden kontrolü sağlayan örgüt nasıl kuruldu, bugünlere nasıl geldi?”, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-57913781,(Erişim Tarihi: 21.09.2021).
• IOM, “A Third of Afghans Have Migrated or Been Displaced Since 2012”, https://www.iom.int/news/third-afghans-have-migrated-or-been-displaced-2012-iom, (Erişim Tarihi: 22.09.2021).
• İOM, “24 Million USD Urgently Needed for Acute Humanitarian Needs in Afghanistan”, https://www.iom.int/news/usd-24-million-urgently-needed-acute-humanitarian-needs-afghanistan, (Erişim Tarihi: 23.09.2021).
• Karaca, Kayhan, (2021). “Avrupa Birliği'nde Afgan göçmen paniği”, https://www.dw.com/tr/avrupa-birli%C4%9Finde-afgan-g%C3%B6%C3%A7men-pani%C4%9Fi/a-58908364, (Erişim Tarihi: 23.09.2021).
• KucuK, Bahtiyar, “ Hangi ülkede kaç Afgan mülteci var? Türkiye'de kaç Afgan göçmen yakalandı?”, https://tr.euronews.com/2021/08/21/hangi-ulkede-kac-afgan-multeci-var-turkiye-de-yakalanan-duzensiz-gocmenlerin-say-s-ne, (Erişim Tarihi: 22.09.2021).
• Lamb, Christina, “18 Hamid Karzai speaks out for Afghan women as Taliban loom outside”, https://www.thetimes.co.uk/article/hamid-karzai-speaks-out-for-afghan-women-as-taliban-loom-outside-8df5qclhg, (Erişim Tarihi: 24.09.2021).
• Lucia, Elisa L. (2015). “Migration and conflict in Afghanistan”, http://www.gsdrc.org/wp-content/uploads/2016/02/HDQ12432.pdf, (Erişim Tarihi: 25.09.2021).
• Misbahzada, Said. Muhammad Baqir. (2009). Tarihi Muhtasari Saiyasi Afganistan. Maşhad: Marandiz Yayınları.
• OCHA, “Afghanistan: Spring Disaster Contingency Plan (Mar-Jun 2021)”, https://reliefweb.int/report/afghanistan/afghanistan-spring-disaster-contingency-plan-mar-jun-2021, (Erişim Tarihi: 25.09.2021).
• OCHA, “Will the Taliban’s takeover lead to a new refugee crisis from Afghanistan?”, https://reliefweb.int/report/afghanistan/will-taliban-s-takeover-lead-new-refugee-crisis-afghanistan, (Erişim Tarihi: 26.09.2021).
• The Visual Journalism Team, “Afghanistan: How many refugees are there and where will they”, go?https://www.bbc.com/news/world-asia-58283177, (Erişim Tarihi: 24.09.2021).
• TRTHABER, “Cumhurbaşkanı Erdoğan: Afganistan’daki gelişmelerle ilgili yoğun diplomasi yürütüyoruz”, https://www.trthaber.com/haber/gundem/cumhurbaskani-erdogan-afganistandaki-gelismelerle-ilgili-yogun-diplomasi-yurutuyoruz-603651.html, (Erişim Tarihi: 26.09.2021).
• Türkiye Dışişleri Bakanlığı Web Sayfası, “Birleşik Krallık Basınında Afgan Sığınmacılar İçin Üçüncü Ülkelerde Kurulacak İltica Merkezleri Planları Bağlamında Ülkemize İlişkin Atıf Yapılması”,https://www.mfa.gov.tr/no_-284_-birlesik-krallik-basininda-afgan-siginmacilar-icin-ulkemize-iliskin-atif-yapilmasi-hk.tr.mfa, (Erişim Tarihi: 24.09.2021).
• UNHCR, “Afghanistan”, https://reporting.unhcr.org/afghanistan, (Erişim Tarihi: 26.09.2021).
• UNHCR,“Şiddet Artarken Afgan Mülteciler İran’a Ulaşıyor”, https://www.unhcr.org/tr/30095-afghan-refugees-reach-iran-as-violence-escalates.html, (Erişim Tarihi: 25.09.2021).
• WFP, “Afganistan”, https://www.wfp.org/countries/afghanistan, (Erişim Tarihi: 26.09.2021).