HADİSLERDE UMRENİN YERİ VE ÖNEMİ

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 190 - 206, 30.04.2022

Hamit Kılıç , Selim Yılmaz

Öz

Bu çalışmada,“el-Haccü’l-asğar” olarak ifade edilen umre ibadetiyle ilgili temel hadis kitaplarındaki rivayetler derlenerek umrenin sünnetteki yeri ve önemi tespit edilmeye çalışılmıştır. Müslümanların namaz kılmak için dünyanın her tarafından yöneldikleri Kâbe’ye senenin bütün günlerinde ibadet maksadıyla sık sık ziyaretler düzenlenmesi, hatta bazı Müslümanların bu ibadetin vacip olduğunu savunmaları ibadetin sağlıklı bir şekilde ortaya konmasını gerekli kılmaktadır. Dolayısıyla umre ziyaretiyle ilgili temel hadis kaynaklarında yer alan rivayetleri derlemek ve ilgili ibadetin doğru şeklini ortaya koymak önem arz etmektedir.
Hadis kaynaklarında Hz. Peygamber’in umrelerinin sayısı, mîkâtları, zamanı, uygulanışı ve fazileti gibi hususlarda muhtelif lafızlarla rivayetler mevcuttur. Dolayısıyla Hz. Peygamber’in umreleri hususundaki rivayetleri temel hadis kaynakları taranarak, Hz. Peygamber’in (s.a.s.) umreleri ile ilgili rivayetler tahrîc edilecektir. Aynı konudaki rivayetler bütüncül bir değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Konu ile ilgili âlimlerin görüşleri tespit edilmeye çalışılacaktır.
Umrenin hükmü ve temel nüsüklerinde (kurallarında) farklı yaklaşımlar ortaya çıkmış, hüccet olmaya elverişli olmayan rivayetlerin kullanılması sebebiyle umreyle ilgili bazı hususlarda ihtilaflar söz konusu olmuştur. En bariz ihtilafın umrenin hükmü hakkında meydana geldiğini söylemek mümkündür. Söz konusu ibadetin hükmü bazı mezhepler tarafından vacip bazıları tarafından da sünnet olarak değerlendirilmiştir. Ancak umre için ihrama girme zaman ve mekânları hakkında önemli bir ihtilaf tespit edilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Umre, Tavaf, İhram, Mîkât

Kaynakça

• Abdülmun’ım, Mahmud Abdurrahman. Mu’cemü’l-mustalahât ve’l-elfâz el-fıkhiyye. 3 Cilt. Kahire: Dârü’l-fazîle, t.y.
• Aynî, Bedruddin Ebû Muhammed Mahmud b. Ahmed. Umdetü’l-kârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Tashih: Abdullah Mahmud Muhammed Ömer. 25 Cilt. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1421/2001.
• Azîmâbâdî, Ebu’t-Tayyib Muhammed Şemsülhak. Avnü’l-Ma’bûd şerhu Süneni Ebî Dâvûd. thk. Abdurrahmân Muhammed Osman. 13 Cilt. Medine: el-Mektebetü’s-selefiyye, 1388/1968.
• Bâşenfer, Saîd b. Abdülkadir. el-Muğnî fî fıkhi’l-hac ve’l-umre. Beyrut: Dâr İbn Hazm, 1423/2003.
• Berrû, Tevfik. Tarihu’l-Arab el-kadîm. Dımaşk: Dârü’l-fikr, 1417/1996.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. Sahîhu’l-Buhârî, Kahire: Dârü’l-hadîs, 1432/2011.
• Cevâd, Ali. el-Mufassal fî tarihi’l-Arab kable’l-İslâm. 10 Cilt. Neşr. Bağdat Üniversitesi, 1413/1993.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş’as el-Ezdî es-Sicistânî. Sünenü Ebû Dâvûd. thk. Şuayb el-Arnaût-Muhammed Kâmil Karabellî. 7 Cilt. Beyrut: Darü’r-risâle el-âlemiyye, 1430/2009.
• el-Feyyûmî, Muhammed İbrahim. Tarihu’l-fikri’d-dînî’l-câhilî. Kahire: Dârü’l-fikri’l-Arabî, 1415/1994.
• el-Hâkim, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah en-Neysâbûrî. el-Müstedrek ala’s-Sahîhayn. thk. Mustafa Abdülkadir Atâ. 4 Cilt. Beyrut: Dârul-kütübi’l-ilmiyye, 1422/2002.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tahir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: ed-Dârü’t-tunusiyye, 1404/1984.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. Fethu’l-Bârî bi şerhi Sahîhi’l-Buhârî. thk. Abdülaziz b. Abdullah b. Bâz, tarkim: Muhammed Abdülbakî, tahrîc-tashîh: Muhibbüddin el-Hatib. 13 Cilt. Ravdatü’l-Fustat: el-Mektebetü’s-selefiyye, 1390/1970.
• İbn Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed. el-Müsned. Şerh ve fihrist: Ahmed Muhammed Şakir. 20 Cilt. Kahire: Dârü’l-hadîs, 1416/1995.
• İbn Huzeyme, EbûBekir Muhammed b. İshâk es-Sülemî en-Nîsâbûrî. Sahîh İbn Huzeyme. thk. Muhammed Mustafa el-A’zamî. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1400/1980.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmâil b. Ömer. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. Sâmî b. Muhammed es-Selâme. 8 Cilt. Riyad: Dâr Taybe, 1418-1420/1997-1999.
• İbn Kudâme, Müvaffekuddin Abdullah el-Makdisî. el-Kâfî fî fıkhi’l-İmâm Ahmed b. Hanbel. thk. Muhammed Fâris-Mes’ad Abdülhamid es-Se’denî. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-kütüb el-ilmiyye, 1414/1994.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen. thk. Şuayb el-Arnaût vd. 5 Cilt. Dımaşk: Dârü’r-risâle el-âlemiyye, 1420/2009.
• İbn Reslân, Ebü’l-Abbas Şihabüddin Ahmed b. Huseyn b. Ali el-Makdisî er-Remlî eş-Şâfiî. Şerhu Sünen’i Ebû Dâvûd. Thk. Halid er-Ribât- Yâsir Kemal-Ahmed Süleyman. 20 Cilt. el-Feyyûm: Dârü’l-felâh, 1437/2016.
• Mâlik b. Enes. el-Muvatta’. thk. Muhammed Fuâd Abdülbakî. 2 Cilt. Beyrut: Dârü ihyâi’t-türâs el-Arabî, 1406/1985.
• Müslim, Ebü’l-Huseyn b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Neysâbûrî. Sahîhu Müslim. Neşr: Yâsir Hasan-İzzüddin Dallî-Imâd Tayyâr. Dımaşk: Müessesetü’r-risâle, 1440/1019.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb. Kitabü’l-müctebâ (es-Sünenü’s-suğrâ). thk. Merkezü’l-buhûs ve takniyeti’l-ma’lûmât. 9 Cilt. Kahire: Dârü’t-ta’sîl, 1433/2012.
• es-Süheylî, Ebü’l-Kâsım Abdurrahman b. Abdullah b. Ahmed b. Ebü’l-Kâsım el-Has’amî. er-Ravzü’l-ünüf, ta’lîk: Mehdî b. Mansur b. Seyyid eş-Şûrî. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-kütüb el-ilmiyye, t.y.
• eş-Şerîf, Ahmed İbrahim. Mekke ve’l-Medînefi’l-cahiliyyeti ve ahdi’r-Resûl. Dârü’l-fikri’l-arabî, t.y.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali. Neylü’l-evtâr min esrâri münteka’l-ahbâr. thk. Muhammed Subhî b. Hasan Hallâk. 16 Cilt. Riyad: Dâr İbnü’l-Cevzî, 1427/2006.
• Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân an te’vil-i âyi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Kahire: Dâru Hecer, 1422/2001.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. İsa b. Serve. el-Câmiu’s-sahîh (Sünenü’t-Tirmizî). thk. Ahmed Muhammed Şâkir- Muhammed Fuâd Abdülbakî- İbrahim Atva Avad. 5 Cilt. Mısır: Şirketü Mustafa el-Bâbî, 1382-1397/1962-1977.