GÜRCİSTAN HABAD (LUBAVİÇ) YAHUDİLİĞİ

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 3, 414 - 430, 31.07.2022

Mehtap Eşki , Saliha Esen

Öz

Habad Yahudiliği 18. yüzyılda Doğu Avrupa’da İsrael ben Eliezer tarafından kurulan Hasidizm içerisinden çıkmış, Rabbi ShenurZalman önderliğinde kurulmuş, mistik yönü ağır basan bir dini harekettir. Günümüzde ABD’de merkezi bulunan bu hareketin mensupları, teknoloji ve internet kullanımı ve moda endüstrisine karşı mesafeli duruşlarıyla kendilerine has yaşayış biçimlerini ve dindarlık anlayışlarını ısrarla sürdürmeye çalışan Hasidizm’den farklı olarak, genellikle Avrupa tarzında kıyafetleri günlük hayatlarında kullanmaktadırlar. Yayılmacı politikalarının vazgeçilmezi olan teknoloji ise tüm Dünya’da onlarca merkezi bulunan Habad Yahudilerinin en büyük bağlantı ağını oluşturmaktadır. Yahudiliğin üstün ırk inancını korumakla birlikte mistisizmi odak noktasında tutan bu akım için dua ve tefekkür merkezi bir yer tutar. Habad Yahudiliğinin Mistik Felsefesine göre, Dünyanın dünyevi yönlerinin, Dünyanın tanrısallık yönleri ile birleşmesi mümkündür. Bu sebeple İsrailoğullarından gelen herkesi, farklı mezhepten veya tanrı tanımaz bir insan olsa bile kucaklamak ve birlik olmak gerektiğine inanırlar. Bu sebeplerle Dünyanın dört bir yanında merkezler kuran Habad hareketi Gürcistan’da da iki tane merkeze sahip olmuştur. Çalışmamızda Gürcistan’daki Habad hareketi hakkında bilgi vererek, geleneksel çizgi ile modern zaman arasında kendilerine has olan yaşamlarını nasıl sürdürdükleriyle ilgili tespitlerimizi ortaya koyacağız.

Anahtar Kelimeler

Hasidizm, Gürcistan, Habad Yahudiliği, Habad hareketi.

Kaynakça

• Araz, Ö.F. (2021). “Tarihten Günümüze Hasidik Yahudiler ve Kendilerine Özgü Dindarlık Anlayışları”, Dergi Abant, 90/1, Bolu, s.124-150.
• Ben-Amos, D.,Mintz, J.R. (ed). (1996). BaalShemTov'a Övgü (Shivhei Ha-Besht): Hasidizmin Kurucusu Hakkındaki En Eski Efsaneler Koleksiyonu. Northvale, NJ: JasonAronson Yayıncılar.
• Besalel. Y. (2002). “Mikve”Yahudilik Ansiklopedisi,cilt II, İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş.
• Demirci. K. (2005). “Doğu Avrupa Yahudiliği: Hasidizm”, Din Eğitimi Araştırmalar Dergisi.
• Elior, R.(1993).TheParadoxicalAscenttoGod – TheKabbalisticTheosophy of HabadHasidism, İbraniceden Çev. Jeffrey M. Green, Albany: StateUniversity of New York Press.
• Ettinger, S. (1991). TheHasidicmovement-realityandideals.In G. D. Hundert (Ed.), Essentialpapers on Hasidism: Originstopresent (pp. 226-243), New York: New York UniversityPress.
• Ettinger, S. (1997). Theinternalstruggle in East EuropeanJewry. In H. H. Ben Sasson (Ed.), A history of theJewishpeople (pp. 755-780). Cambridge, Massachutes: Harvard University Press.
• Farzaliyev,S.(2008).“Rasprostranenie İudaizma na Kavkaze: İstoriçeskiy Oçerk”, Moskova.
• Friedman, M. (1994). Habad as a Fundementalism: FromLocalParticularismTo Universal JewishMission, Ed. Martin E. Martyand R. ScottAppleby, Chicago andLondon: TheUniversity of Chicago Press.
• Gartner, L.P. (2001). History of TheJewsIn Modern Times, New York: Oxford Un. Press.
• Gültekin-Arslan,H. (6-8 Mayıs 2013). “Mistik Bir Hareket Olarak Hasidizm’in Doğuşu Üzerine”, Türkiye Lisanüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı– IV,Bursa.
• Idel, M. (1995). HasidismBetweenEcstacyand Magic, New York: StateUniv. of New York Press.
• Marcelle.S.F. (16 Aralık 2005). “Is it a Home or a House of Workship?”, New York Times, (https://www.nytimes.com/2005/12/16/nyregion/nyregionspecial2/is-it-a-home-or-a-house-of-worship.html).
• Metli, E. (2006). Hasidizm’in Yahudi ve Öteki Anlayış,Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Mintz, J. R.(1992). Hasidic People A Place in the New World, London: Harvard University Press.
• Mikdash-Shamailov, L. (2002). Dağ Yahudileri: Kafkasya'da gelenek ve günlük yaşam, Kudüs.
• Newman, L. (1963). The Hasidic Anthology, Talesand Teachings of the Hasidim, New York.
• Patai, R. (1977). TheJewishMind, New York: Charles Scriner’s Sons.
• Polat, K. (18-19 Şubat 2012). “ Azerbaycan’da Yahudilik ve Dağ Yahudileri”, Bütün Yönleri İle Yahudilik (Uluslararası Sempozyum).
• Rabinowicz, H. M. (1970). Theworld of Hasidism. London: Vallentine, Mitchell, &Co.Rabinowicz, Dr.H.(1982). Hasidismand The State of Israel, USA: Associated University Press.
• Rosenthal, H.D.(1904) ,Yahudi Ansiklopedisi, New York ve Londra.
• Rubinstein, A. (t. y.). “Hasidism”. InEncyclopaediaJudaica (Vol. 8, pp. 393-397), Jerusalem: Keter Publishing House.
• Russo. M. (17 Eylül 2008). “Ateş Altında bir toplum: Gürcistan Yahudileri”, https://www.salom.com.tr/arsiv/haber/69562/ates-hattinda-bir-toplum-gurcistan-yahudileri, (12.12.2021).
• Silver, D. J.,& Martin, B. (1974). A history of Judaism, New York: Basic Books.
• Scholem, G. (1995). MajorTrends in JewishMysticism,SchookenBooks, New York .
• Weiss,J.(1997). “HasidicWay of Habad”; Studies in East EuropeanJewishMysticismandHasidism, Edit. David Goldstein,London:TheLittman Library of JewishCivilization.
• Petrovskiy-Ştern, İ. (2003). Yevrey v RusskoyArmii 1827-1914, SSCB.
• Wodzinski, M.(2018). Historical Atlas of Hasidism, New Jersey: Princeton University Press.
• Wigoder, G.,Skolnik, F.; Himelstein, S.(2002). The New Encyclopedia of Judaism, New York.
• https://www.salom.com.tr/arsiv/haber/69562/ates-hattinda-bir-toplum-gurcistan-yahudileri (30.06.2022).
• http://www.apologeticspress.org/articles/1972, (03.02.2022).
• http://www.georgianjews.org/stat.php?id=267&lang=en, (10.08.2021).
• http://www.humanrights.ge/index.php?a=main&pid=18648&lang=eng, (01.02.2022).
• https://fjc-fsu.org/department/informal-education/childrens-clubs/,(08.03.2022).
• https://fjc-fsu.org/department/religious-services/cemeteries-jewish-burial/,(08.03.2022).
• https://news.google.com/newspapers?nid=266&dat=20070323&id=UAgsAAAAIBAJ&pg=5379,7656059, (04.07.2022).
• https://stringfixer.com/tr/Chuppah, (28.05.2022).
• https://tr.eferrit.com/chabad-lubavitch-yahudiligi-101/(11.07.2021).
• https://web.archive.org/web/20171201035657/https://www.jta.org/2017/11/20/news-opinion/united-states/uganda-is-100th-outp ost-for-chabad,(02.03.2022).
• https://www.chabad.org/, ( 02.03.2022 ).
• https://www.chabad.org/jewish-centers/search?q=gürcistan,(02.05.2021).
• https://www.chabad.org/library/article_cdo/aid/481263/jewish/The-Chupah-Marriage-Canopy.htm (01.05.2022).
• https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/eliezer-israel-ben (03.04.2022).
• https://www.everyculture.com/Russia-Eurasia-China/Georgian-Jews.html, (10.01.2022).
• https://www.oravner.ge/index.html (08.03.2022).
• https://www.salom.com.tr/arsiv/haber69562,ates_hattinda_bir_toplum_gurcistan_yahudileri.html (12.12.2021).
• https://www.salom.com.tr/arsiv/haber-99831-yahudilikte_dini__akimlar_.html,(11.02.2021).