KUR’ÂN-I KERÎM VE MÛSİKÎ EĞİTİMİNDE UYGULANAN METOTLAR: TALİM VE MEŞK USÛLÜ

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 149 - 162, 31.01.2023

Esra Yılmaz

Öz

Kur’ân-ı Kerîm nesir olarak yazılmış olsa da tecvid kaideleriyle okunduğunda bir mûsikî icrasını anımsatır şekilde duyulmaktadır. Bu duyuma bağlı olarak yüzyıllardır Kur’ân-ı Kerîm ve mûsikî ilminin eğitim ve öğretim şekli uygulamalı olarak yapılmaktadır. Her iki disiplinin eğitim metotları uygulamalı olmasına rağmen bu disiplinlerin eğitim modelini ifade ederken farklı kavramlar kullanılarak ifade edilmektedir. Kur’ân-ı Kerîm eğitim uygulaması olarak “talim” kavramı kullanılırken mûsikî eğitim uygulaması olarak “meşk” kavramı tercih edilmektedir. Tarihte zaman zaman birbiri yerine de kullanılan bu kavramlar zamanla ilgili ilmî disiplinin eğitim modeline bağlı olarak kullanılmıştır. Çalışmamızda Kur’ân-ı Kerîm ilminin eğitim ve öğretim metodu olan “talim” ve mûsikî ilminin eğitim ve öğretim metodu olan “meşk” kavramlarının tarihî seyri, uygulama metodu, benzerliği ve farkı olduğu yönler ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân-ı Kerîm, mûsikî, talim, meşk, eğitim.

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2000). Osmanlılarda Müzik. Uluslararası Kuruluşunun 700. Yıldönümünde Bütün Yönleriyle Osmanlı Devleti Kongresi (s. 91-96), Konya: Selçuk Üniversitesi Basımevi.
• Alemdar, Y. (2007). İstanbul’da Kur’ân Okulları. Ankara: TDV Yayınları.
• Altınköprü, H. (2018). Geleneksel Türk Makam Müziğinde Makam Geçkileri. EKOD, 1-11.
• Arslan, F. (2017). İslam Medeniyetinde Mûsikî. İstanbul: Beyan Yayınları.
• Bakırcı, F. (2021). Okutucu Yönüyle Fem-i Muhsin. A. Gökdemir içinde, Türkiye’de Kur’ân ve Kırâat Eğitimi. Ankara: İlâhiyât Yayınları.
• Bardakçı, M. (2017). Safiye Aylâ ve Türk Mûsikîsi’nin Cumhuriyet Dönemi Serüveni. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Bayraktutan, O. (2017). Kur’ân-ı Kerim Derslerinin Toplu/Koro Halinde Okutulmasının Avantajları ve Dezavantajları. Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
• Behar, C. (1990). Ali Ufkî ve Mezmurlar. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Behar, C. (1992). Zaman, Mekan ve Müzik. İstanbul: Afa Yayınları.
• Behar, C. (2015). Mûsikî’den Müziğe Osmanlı/Türk Müziği: Gelenek ve Modernlik. İstanbul: Yapı Kredi Yayınlar.
• Cihan, A. (2014). Osmanlı’da Eğitim. İstanbul: Akademik Kitaplar Yayınları.
• Coşkun, F. (2011). Meşk Geleneğinin Günümüzdeki Konumlanışı. EÜ Devlet Türk Mûsikîsi Konservatuarı Dergisi, 83-85.
• Çağıl, N. (2005). Kur’ân’ın Belâgat ve Fonetik Yapısı. Ankara, : İlâhiyât Yayınları.
• Çelebi, E. (1986). Seyahatnâme. (N. A. Tevfik Temelkuran, Çev.) İstanbul: Üçdal Yayınları.
• Çelikel, B. (2006). Gazâlî’nin Eğitim Görüşü. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Çetin, A. (1986). Kur’ân Öğretim Tarihi ve Öğretim Kurumları. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 95-101.
• Çoraklı, İ. (2012). Kur’ân-ı Kerim'i Güzel Okuma Sanatı Tecvid. İstanbul: Şadırvan Yayınları.
• Ekmen, G. (2000). Enderûn’da Mûsikî. Uluslararası Kuruluşunun 700. Yıldönümünde Bütün Yönleriyle Osmanlı Devleti Kongresi (s. 86-89). içinde Konya: Selçuk Üniversitesi Basımevi.
• Ez-Zernûcî, İ. B. (1980). Tâlîm’ül-Müteallim. (V. Yavuz, Çev.) İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Faruki, L. (1987). Cantillation of the Qur’an. Texas: Texas Üniversitesi Yayınları.
• Fonton, C. (1987). 18. Yüzyılda Türk Müziği. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Gazimihal, M. R. (1961). Mûsikî Sözlüğü. İstanbul.
• Gelişli, Y. (2002). Osmanlı İlköğretim Kurumlarından Sıbyan Mektepleri (Kuruluşu, Gelişimi ve Dönüşümü) . Türkler (s. 35-43). içinde Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Gökdemir, A. (2021). İlahiyat Fakültelerindeki Kur’ân Okuma ve Tecvid Dersleri İçin Bzı Teklifler. A. Gökdemir içinde, Türkiye’de Kur’ân ve Kırâat Eğitimi . Ankara: İlahiyat.
• Gökhan Yalçın, A. İ. (2019). Osmanlı Dönemi Mesleki Müzik Eğitiminde İki Solfej Kitabı: Solfej ve Talim-i Kirâat-i Musiki. Türkiyat Mecmuası, 645-662.
• Günyol, V. (1987). Mektep. İslam Ansiklopedisi. içinde İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Hamidullah, M. (2000). Aziz Kur’ân. (A. H.-M. Kanık, Çev.) İstanbul: Beyan Yayınları.
• Hızlı, M. (2008). Osmanlılarda İlköğretimin Tarihi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 85-105.
• Karaçam, İ. (2015). Kur’ân-ı Kerim’in Faziletleri ve Okunma Kāideleri. İstanbul: İFAV Yayınları.
• Kaya, R. (2018). Kur’ân-ı Kerîm’de Öğrenci ve Eğitimci Olarak Hz. Muhammed. Afyon Kocatepe Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 20-56.
• Kazıcı, Z. (2004). Osmanlı’da Eğitim ve Öğretim. İstanbul: Bilge Yayıncılık.
• Koyuncu, R. (2020). İdeal Kur’ân Öğretimi: Sorunlar ve Çözüm Önerilerine ilişkin Bir İnceleme. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 291-324.
• Kur’ân Yolu Türkçe Meal ve Tefsir (Cilt 4). (2014). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Kutluer, İ. (2000). İlim. TDVİA (s. 109-114). içinde İstanbul.
• Öncel, M. (2015). Türk Mûsikîsindeki Notasyonun Tarihsel Seyri. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 207-222.
• Özalp, M. N. (2000). Türk Mûsikîsi Ansiklopedisi (Cilt II). İstanbul: MEB Yayınları.
• Özcan, N. (2004). Meşk. TDV İslam Ansiklopedisi, 374-375.
• Özden, E. (2019). Osmanlı Devleti’nin Konservatuvarı Dârülelhan. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Öztuna, Y. (2000). Türk Mûsikîsi Kavram ve Terimleri Ansiklopedisi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Selçuk, M. N. (1947). Ses Mûsikîmiz. Türk Mûsikîsi Dergisi, 3-17.
• Sevinç, M. (2017). İmam Hatip Liselerinde Dinî Mûsikî Eğitiminin Tarihsel Süreci ve Öğretim Programlarının Karşılaştırılması. Journal of Faculty of Thelology of Bozok University, 153-184.
• Sezikli, U. (2007). Abdülkadir Meraği ve Câmiu’l-Elhân. İstanbul: MÜSBE Basılmamış Doktora Tezi.
• Tanrıkorur, C. (2003). Osmanlı Dönemi Türk Mûsikîsi. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Tetik, N. (1990). Başlangıçtan IX. Hicri Asra Kadar Kıraat İlminin Ta’limi. İstanbul: İşaret Yayınları.
• Toksöz, H. (2018). Kindî’nin Düşünce Sisteminde Müzikal Seslerle Âlemdeki Düzen Arasındaki İlişki. Diyanet İlmî Dergi, 85-108.
• Tuğral, R. (2011). Ta’lim. İzmir: Tibyan Yayıncılık.
• Uygun, N. (2001). Kur’ân ve Mûsikî . Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları II. içinde İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1977). Osmanlılar Zamanında Saraylarda Mûsikî Hayatı. Belleten, 41, 79.
• Yazır, E. H. (1942). Hak Dini Kur’ân Dili. İstanbul: Eser Kitabevi.
• Yıldırım, M. E. (2017). Hz. Peygamber’in Eğitim Metotlarından Talim Kavramı Üzerine Bir Değerlendirme. Siyer Araştırmaları Dergisi.
• Yılmaz, E. (2022). Hali Bedî Yönetken’in Gınânın Usûlü Tedrîsi Eserinin İncelenmesi. İstanbul: Dört Mevsim Yayınları.
• Yılmaz, E. (2022). Kur’ân-ı Kerîm Kırâatinde Müzikal Tavırlar. Ankara: İlâhiyat Yayınları.
• Yılmaz, N. (2012). Kur’ân Öğretiminde Temel İlkeler ve Yöntem-Teknikler.
• Yüksel, Y. (2016). İmam Hatip Liselerinde Kur’ân Eğitimi Üzerine Bir Araştırma (Tekirdağ Örneği) . Namık Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi , 9-29.
• Zati, M. (1929). Kütübhânei Mûsikîden Talim Kırâatı Mûsikî. İstanbul: Cemal Azmi Matbaası.