2023 CUMHURBAŞKANLIĞI VE PARLAMENTO SEÇİMLERİ: MUHALİF SEÇMENİN MUHALEFETLE İMTİHANI

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 4, 106 - 136, 18.10.2023

Muhammet Derviş Mete

Öz

Cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinde Millet İttifakı adı altında birleşen muhalefete karşı Erdoğan, Cumhuriyetin 100. yıldönümünde ve belki de Cumhuriyet tarihinin en önemli seçimlerinden zaferle ayrılmayı bilmiştir. Birbirine benzemeyen altı siyasi partinin tek bir çatı altında ve ortak bir amaç uğruna bir araya gelmesi, Türk demokrasi tarihi adına bir zenginlik olsa da bu çaba, tarihinin en yorgun, kırılgan ve güçsüz olduğu dönemde dahi iktidarı devirebilmeleri için yeterli olmamıştır. Kurulan ittifaklar, oluşturulan Altılı Masa koalisyonu, aday belirleme süreci, ekonomik kriz ve seçim arifesinde gerçekleşen yıkıcı deprem, seçim gündemini oluşturan ana meselelerdir. Muhalefet, başta ortak aday belirleme konusu olmak üzere, seçim süreci boyunca bir dizi hata yapmaktan kaçınamamış ve bunun neticesinde gittikçe otoriterleşme eğilimi gösteren ve yoksulluk, yolsuzluk ve yasaklarla mücadele hedefinden önemli ölçüde sapma gösteren mevcut iktidarın hem Cumhurbaşkanlığı hem de parlamento seçimlerini kazanmasına engel olamamıştır. Bu makalede, şartlar neredeyse AKP’nin iktidara gelmesinden önceki dönemle aynı olmasına rağmen, muhalefetin seçimleri kaybetmesinde rol oynayan başat faktörlere odaklanmayı amaçlıyoruz.

Anahtar Kelimeler

2023 Cumhurbaşkanlığı ve Parlamento Seçimleri, Cumhur İttifakı, Millet İttifakı, Altılı Masa, Muhalefet Sorunu

Teşekkür

Bu çalışmanın kaleme alındığı aşamada, dikkate değer görüşlerini esirgemeyen ve halihazırda Edinburgh Üniversitesi’nde doktora çalışmalarını yürüten değerli dostum Yurdusev Yakup Akan’a ve Glasgow Üniversitesi’nde doktora yapan ve makalenin yayım aşamasına gelmesinde emeğini sakınmayan kıymetli eşim Sümeyye Nur Mete’ye destekleri için teşekkürü borç bilirim

2023 Presidential and Parliamentary Elections in Turkey: Challenging the Allegiance of Dissidents to the Opposition

Öz

Despite facing formidable opposition, which had united as the Nation Alliance, Erdoğan emerged victorious in the 2023 Presidential and parliamentary elections, marking a historic win on the Republic's 100th anniversary and one of the most significant events in its history. Despite the coming together of six dissimilar political parties under a single umbrella and towards a shared objective, which could be regarded as an enrichment of our democracy, this concerted endeavor has proved inadequate in toppling the incumbent government, even amidst the most fatigued, vulnerable, and enfeebled phase in its history. The formed alliances, the establishment of the Table of Six Coalition, the candidate selection process, the economic crisis, and the destructive earthquake on the eve of the election campaign process are the main issues shaping the electoral agenda. The opposition, throughout the election process, has been unable to avoid a series of mistakes, particularly regarding the selection of a joint candidate, resulting in the incumbent government, which has shown an increasingly authoritarian tendency and deviated significantly from its goals of combating poverty, corruption, and restrictions, ultimately winning both the Presidential and parliamentary elections. In this article, our aim is to focus on the predominant factors that contributed to the opposition's electoral defeat, despite the conditions being almost the same as the period before AKP came to power.

Anahtar Kelimeler

2023 Presidential and Parliamentary Elections, the Table of Six, People’s Alliance, Nation Alliance, The Opposition Problem

Kaynakça

• Anayasa Mahkemesi, E. 2007/45. K. 2007/54, 01.05.2007, Resmî Gazete, 27.06.2007, No. 26565.
• Anayasa Mahkemesi, E. 2008/1, K. 2008/2, 30.07.2008, Resmî Gazete, 24/10/2008, No. 27034.
• ArtıGerçek (2023), “Karamollaoğlu’ndan Erdoğan’a: Kimler Kimlerle Beraber?”, https://artigercek.com/politika/karamollaoglundan-erdogana-kimler-kimlerle-beraber-243751h (Erişim Tarihi: 17.07.2023).
• AYDIN, A. (2013), “2002-2010 Dönemi Türk Dış Politikasındaki Eksen Kayması Algısının Liberal Teori Açısından Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1): 235-257.
• Aydınlık (2023), “Ali Babacan: Avrupa Bize Aferin Diyecek!”, https://www.aydinlik.com.tr/haber/ali-babacan-avrupa-bize-aferin-diyecek-364678 (Erişim Tarihi: 11.07.2023).
• Babalatv (2023), “Mevzular Açık Mikrofon Tanıtım 115. Bölüm: Kemal Kılıçdaroğlu”, https://www.youtube.com/watch?v=Q8rjsfTxbdI&ab_channel=BaBaLaTV (Erişim Tarihi: 03.08.2023).
• BBC (2023), “Altılı Masa ‘Millet İttifakı’na Dönüştü, Cumhurbaşkanı Adayı İçin 13 Şubat’ta Yapılacak Toplantı İşaret Edildi”, https://www.bbc.com/turkce/articles/clkxen2mzj8o (Erişim Tarihi: 11.06.2023).
• BORRUD, G. ve Dorian J. (2010), “Constitutional Reform”, https://www.dw.com/en/european-union-welcomes-turkeys-constitutional-reform-victory/a-5999622 (Erişim Tarihi: 11.07.2023).
• BOYUNSUZ, Ş. (2016), “The AKP’s Proposal for a “Turkish Type of Presidentialism” in Comparative Context,” Turkish Studies, 17(1): 68-90.
• ÇALIŞKAN, K. (2018), “Toward a New Political Regime in Turkey: From Competitive toward Full Authoritarianism”, New Perspectives on Turkey, 58(1): 5-33.
• ÇİÇEK, Y. (2023), “‘Ne Domuz Bağı, Ne Kandil Dağı!’ Tezgâhına Bak”, https://www.turkgun.com/ne-domuz-bagi-ne-kandil-dagi-tezgahina-bak (Erişim Tarihi: 21.07.2023).
• DE MUNTER, A. (2017), “Turkey: The Venice Commission’s Opinion on the amendments to the Turkish Constitution to be submitted to a national referendum on 16 April 2017, Highlights”, https://carloscoelho.eu/ed/files/turkey-information-note-venice-commission-s-opinion.pdf (Erişim Tarihi: 17.05.2023).
• Diken (2023), “Oğuzhan Uğur, Muharrem İnce’yi Uyarmış”, https://www.diken.com.tr/oguzhan-ugur-muharrem-inceyi-uyarmis/ (Erişim Tarihi: 24.07.2023).
• DOĞAN, E. (2020), “Türkiye’de Asker-Siyaset İlişkisi; 28 Şubat 1997 ve 27 Nisan 2007 Süreçleri”, Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı.
• DURAN, B. (2023), “Listelere Tepkiler ve Seçimin Olası İki Sürprizi”, https://www.setav.org/listelere-tepkiler-ve-secimin-olasi-iki-surprizi/ (Erişim Tarihi: 05.08.2023).
• Dünya (2023), “Ankara’da Sıcak Saatler: Akşener Masaya Geri Döndü”, https://www.dunya.com/gundem/ankarada-sicak-saatler-aksener-masaya-geri-dondu-haberi-687466 (Erişim Tarihi: 14.06.2023).
• ERHAN, Ç. Ve Embel, E. (2015), “Türk Dış Politikasında Karar Vericileri Yönlendiren Yapısal Faktörler”, bilig, 72(1): 145-170.
• ESEN, B. ve Gümüşçü, Ş. (2023), “How Erdoğan’s Populism Won Again, Journal of Democracy”, 34(3): 21-32. Euronews (2023), “Hangi Anket Firması 2023 Seçim Sonuçlarını En Doğru Tahmin Etti?”, https://tr.euronews.com/2023/05/14/hangi-anket-firmasi-2023-secim-sonuclarini-en-dogru-tahmin-etti, (Erişim Tarihi: 17.07.2023).
• Evrensel (2023), “TRT Haber, Erdoğan’a 32 Saat 43 Dakika, Kılıçdaroğlu’na İse Yalnızca 32 Dakika Ayırdı”, https://www.evrensel.net/haber/490292/trt-haber-erdogana-32-saat-43-dakika-kilicdarogluna-ise-yalnizca-32-dakika-ayirdi, (Erişim Tarihi: 03.08.2023).
• Financial Times (2020), “Turkey Being Run Like ‘İsland State’, Says Former Deputy PM”, https://www.ft.com/content/7f62ddd2-66c0-11ea-800d-da70cff6e4d3 (Erişim Tarihi: 17.07.2023).
• Freedom House (2023), “Freedom in the World 2023: Turkey”, https://freedomhouse.org/country/turkey/freedom-world/2023, (Erişim Tarihi: 14.08.2023).
• Gazeteduvar (2023), “Kılıçdaroğlu: Koltuğundan Kalkmıyorsa Altına Etmiştir”, https://www.youtube.com/watch?v=JWheUWhrdR0&ab_channel=GazeteDuvar (Erişim Tarihi: 14.07.2023).
• GÖNENÇ, L. (2008), “Presidential Elements in Government: Turkey,” European Constitutional Law Review, 4(3): 488-523.
• Günboyu (2023), “Yıllar Sonra Abdullah Gül’ün Neden Cumhurbaşkanı Yapıldığı Ortaya Çıktı”, https://www.gunboyugazetesi.com.tr/yillar-sonra-abdullah-gulun-neden-cumhurbaskani-yapildigi-ortaya-cikti-89490h.htm (Erişim Tarihi: 29.07.2023).
• Halktv (2023), “Erdoğan’ın Karşısında Kutu Kola Aday Olsa..”, https://halktv.com.tr/siyaset/erdoganin-karsisinda-kutu-kola-aday-olsa-745941h (Erişim Tarihi: 17.07.2023).
• Halktv (2022), “Kılıçdaroğlu: Demirtaş ve Kavala’nın Serbest Bırakılmasını İstiyorsanız Bize Katılacaksınız”, https://halktv.com.tr/gundem/kilicdaroglu-demirtas-ve-kavalanin-serbest-birakilmasini-istiyorsaniz-bize-678447h (Erişim Tarihi: 21.07.2023).
• LEVITSKY, S. And Way, L. A. (2010), Competitive Authoritarianism: Hybrid Regimes After the Cold War (Cambridge: Cambridge University Press).
• Medyascope (2023), “Kılıçdaroğlu ve Özdağ’dan Yedi Maddelik Protokol”, https://medyascope.tv/2023/05/24/kilicdaroglu-ve-ozdagdan-yedi-maddelik-protokol/ (Erişim Tarihi: 12.07.2023).
• METE, M. D. (2021), “Constitutional Crises and Referendums in Turkey”, Yasama Dergisi 44(2): 61-100.
• METE, M. D. (2022), “Turkey’s Experience of Legal Transplantation And Turkish-Style Presidential System”, Selçuk Law Review 30(3): 1159-1173.
• Milliyet (2023a), “Ya Tarih Yazacağız Ya Tarih Olacağız”, https://www.milliyet.com.tr/gundem/ya-tarih-yazacagiz-ya-tarih-olacagiz-6912189, (Erişim Tarihi: 14.06.2023).
• Milliyet (2023b), “Muharrem İnce, Cumhurbaşkanlığı Adaylığından Çekildiğini Duyurdu”, https://www.milliyet.com.tr/milliyet-tv/muharrem-ince-cumhurbaskanligi-adayligindan-cekildigini-duyurdu-video-6945511 (Erişim Tarihi: 24.07.2023).
• MONTESQUIEU (1998), Kanunların Ruhu Üzerine (İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları) (Çev. Fehmi Baldaş).
• The New York Times (2021), “Saudi Crown Prince is Held Responsible for Khashoggi Killing in U.S. Report”, https://www.nytimes.com/2021/02/26/us/politics/jamal-khashoggi-killing-cia-report.html (Erişim Tarihi: 13.07.2023).
• Ntv (2023), “Partilerin Oyu Hangi İllerde Düştü Hangi İllerde Yükseldi?”, https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/partilerin-oyu-hangi-illerde-dustu-hangi-illerde-yukseldi,ivKQWfuwcUWkpdANlp5JOg (Erişim Tarihi: 01.08.2023).
• Odatv (2023), “Kılıçdaroğlu Masayı Yumrukladı... Buradayım Be Buradayım”, https://www.odatv4.com/siyaset/kilicdaroglu-masayi-yumrukladi-buradayim-be-buradayim--17673259 (Erişim tarihi: 27.07.2023).
• Odatv (2019), “Muharrem İnce: “Adam Kazandı”“, https://www.odatv4.com/siyaset/muharrem-ince-adam-kazandi-17041901-159700 (Erişim Tarihi: 13.07.2023).
• O’DONNELL, G. (1994), “Delegative Democracy,” Journal of Democracy 5(1): 55-69.
• Ortak Politikalar Mutabakat Metni (OPMM) (2023), “Ortak Politikalar Mutabakat Metni”, https://chp.org.tr/yayin/ortak-politikalar-mutabakat-metni/Open (Erişim Tarihi: 27.06.2023).
• ÖZBUDUN, E. (2015), Anayasalcılık ve Demokrasi (İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları-2. Baskı).
• ÖZBUDUN, E. (2022), “Yarışmacı Otoriterizmden Kapalı Otoriterizme”, https://www.perspektif.online/yarismaci-otoriterizmden-kapali-otoriterizme/ (Erişim Tarihi: 25.06.2023).
• ÖZBUDUN, E. (2023), “Yarışmacı Otoriterizmden Katı Otoriterizme”, https://www.perspektif.online/yarismaci-otoriterizmden-kati-otoriterizme/ (Erişim Tarihi: 29.05.2023).
• ÖZBUDUN, E. ve Gençkaya, Ö. F. (2009), Democratization and the Politics of Constitution-Making in Turkey (Budapest and New York: Central European University Press).
• ÖZSOY, A. (2023), “Depremle Geldiler, Depremle Gidecekler”, https://www.turksolu.com.tr/depremle-geldiler-depremle-gidecekler/ (Erişim Tarihi: 14.08.2023).
• Reuters (2023), “Türkiye’de Anket Şirketleri Seçim Öngörülerinde Neden Yanıldı?”, https://www.voaturkce.com/a/reuters-turkiye-anketciler-sonucu-dogru-tahmin-etmeyi-basaramadi/7094509.html 15.05.2023, (Erişim Tarihi: 19.07.2023).
• RIAZ, S., Babar Hussain Shah, Mati ur Rehman (2022), “Jamal Khashoggi’s Murder: Exploring Frames in Cross-National Media Coverage”, Journal of Social Science and Humanities, 61(1): 06-30.
• SANCAR, A. (2022), “Bir ‘Altılı Masa’ Hikayesi: Parlamenter Sistem Diye Toplanıp Adaylığa Sıkıştı”, https://www.diken.com.tr/bir-altili-masa-hikayesi-parlamenter-sistem-diye-toplanip-nasil-adaylik- tartismasina-sikisti/ (Erişim Tarihi: 21.06.2023).
• Sözcü (2023a), “Altılı Masa Ortak Aday Konusunda Anlaştı”, https://www.sozcu.com.tr/2023/gundem/altili-masanin-kritik-toplantisi-basladi-7608700/ (Erişim Tarihi: 23.06.2023).
• Sözcü (2022), “Muharrem İnce: İktidarı Değiştirmek İstiyorsak Önce Muhalefeti Değiştirmeliyiz”, https://www.sozcu.com.tr/2022/gundem/muharrem-ince-iktidari-degistirmek-istiyorsak-once-muhalefeti-degistirmeliyiz-7529075/ (Erişim Tarihi: 13.07.2023).
• Sözcü (2023b), “Sinan Oğan 100 Bin İmzayı Topladı…, 26.03.2023, https://www.sozcu.com.tr/2023/gundem/son-dakika-bir-aday-daha-100-bin-imzayi-topladi-7633573/ (Erişim Tarihi: 23.07.2023).
• T24 (2016), “Erdoğan: At İzi, İt İzine Karıştı; FETÖ’cü Diye Suçladıkları Bazı İnsanların Bu İşle Hiç Alakası Yok!”, https://t24.com.tr/haber/erdogan-at-izi-it-izine-karisti- FETÖcu-diye-sucladiklari-bazi-insanlarin-bu-isle-hic-alakasi-yok,358724 (Erişim Tarihi: 21.07.2023).
• The Economist (2023), “Could Erdogan Be Ousted İn Turkey’s Coming Election?”, https://www.economist.com/briefing/2023/05/04/could-turkeys-strongman-be-on-the-way-out (Erişim Tarihi: 19.07.2023).
• The Economist (2011), “Gandhi’s Rise”, https://www.economist.com/europe/2011/04/28/gandhis-rise (Erişim Tarihi: 18.07.2023).
• The New York Times (2021), “Saudi Crown Prince is Held Responsible for Khashoggi Killing in U.S. Report”, https://www.nytimes.com/2021/02/26/us/politics/jamal-khashoggi-killing-cia-report.html (Erişim Tarihi: 13.07.2023).
• TOL, G. (2023), “How Corruption and Misrule Made Turkey’s Earthquake Deadlier,” https://foreignpolicy.com/2023/02/10/turkey-earthquake-erdogan-government-response-corruption-construction (Erişim Tarihi: 15.07.2023).
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Kanun no: 2709, Kabul tarihi: 18.10.1982 https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2709&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5#:~:text=Her%20ne%20sebeple%20olursa%20olsun,%2D4709%2F4%20md (Erişim Tarihi: 29.06.2023).
• Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfedarasyonu Araştırmaları Merkezi (DISKAR) (2022), “Emekçinin Enflasyonu Üç Haneli!”, https://arastirma.disk.org.tr/?p=9278 (Erişim Tarihi: 06.08.2023).
• ULUSOY, A. (2020), “12 Eylül 2010 Referandumu ya da Hukukta Karşı Devrim”, https://t24.com.tr/yazarlar/ali-d-ulusoy/12-eylul-2010-referandumu-ya-da-hukukta-karsi-devrim,28023 (Erişim Tarihi: 03.08.2023).
• UYSAL, A. (2023), “Cehennemin Kapılarını Kapatmak”, https://www.evrensel.net/yazi/92960/cehennemin-kapilarini-kapatmak (Erişim Tarihi: 24.06.2023).
• UYSAL, S. (2019), “Psychological Effects of Islamophobia on Hijab Ban Victims in Turkey in the Context of February, 28 Hijab Ban Process And Religious Coping”, Journal of The Near East University Islamic Research Center, 5(2): 281-314.
• Yeni Şafak (2005), “Öncelik ‘3Y’ ile Mücadele”, https://www.yenisafak.com/gundem/oncelik-3y-ile-mucadele-2714332, (Erişim Tarihi: 23.07.2023).
• YILMAZ, M. Y. (2023), “Türkiye, Malezya Olur mu?”, https://mehmetyyilmaz.com/t24-com-tr/turkiye-malezya-olur-mu/ (Erişim Tarihi: 02.08.2023).
• Yüksek Seçim Kurulu (2023), 14 Mayıs 2023 Cumhurbaşkanı ve 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimleri Seçim İstatistikleri Bülteni, https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/14Mayis2023CBSecimIstatistik.pdf (Erişim Tarihi: 23.07.2023).
• Yüksek Seçim Kurulu (2007), “30 Temmuz 2007 tarih ve 739 sayılı YSK Kararı, 30 Temmuz 2007 tarih ve 26598 sayılı Resmî Gazete”, https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/2007MilletvekiliSecimi/gumrukharic/gumrukharic.pdf (Erişim Tarihi: 24.07.2023).