TEDVİN DÖNEMİ ÖNCESİ AHKAM AYETLERİNİN TEFSİRİ

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 4, 411 - 423, 18.10.2023

Ahmet Alabalık

Öz

Bu çalışma, Hz. Peygamber döneminden başlayarak, tedvin öncesi dönemde ahkâm âyetlerinin nasıl tefsir edildiği incelenmektedir. Makalede öncelikle ahkâm âyetleri kavramı üzerinde durulmuş, akabinde ahkâm âyetlerinin sayısıyla ilgili ulemanın görüşlerine yer verilmiştir. Mukâtil b. Süleyman’ın beş yüz ahkâm âyeti olduğunu savunduğu, Mâverdî ve Gazzâlî’nin bu tespiti kabul ettiği kaydedilmiştir. Diğer taraftan ulema arasında beş yüz sayısı üzerinde bir ittifak bulunmamaktadır. Şevkânî başta olmak üzere birçok müfessir bu konuda net bir sayı vermekten kaçınmıştır. Ahkâm âyetlerinin bir kısmı Kur’ân’ın nüzûlü döneminde bizzat Hz. Peygamber tarafından açıklanmıştır. Ancak Hz. Peygamber’in âyetlerin ne kadarlık bir kısmını açıkladığı hususunda müfessirler arasında ihtilaf bulunmaktadır. Nübüvvet döneminde ahkâm âyetlerinin tefsiri Kur’ân ve hadisle kısıtlıdır. Sahabe ve tabiin döneminde ise farklı anlayışların ortaya çıktığı, aynı ayetin farklı şekillerde yorumlandığı tespit edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Tefsir usulü, Ahkâm âyetleri, Tedvin öncesi, İhtilaf

Kaynakça

• Ahmed Emin. Fecrü'l-İslâm. Beyrut: Dârü'l-kutubi'l-Arabî, 1975.
• Akrur, Mustafa. et-Tefsîr el-Fıkhî. Cezair: Dârü'l-marife, t.y.
• Birışık, Abdulhamit. "Tefsir". TDV İslâm Ansiklopedisi. 281-290. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 2011.
• Cürcânî, Seyyid Şerif. Ta'rîfât. Beyrut: Dârü'l-kutubi'l-ilmiyye, 1983.
• Ebu'l-Abbâs, Ahmed b. Muhammed. el-Misbâhu'l-munîr. 2. Beyrut: Dâru'l-kutubi'l-ilmiyye, t.y. el-Hıdru'l-Hüseyin. Resâilü's-salâh. Beyrut: Darü'n-nevâdir, t.y.
• Hıdrî Bek, Muhammed. Târihü't-teşrî. Beyrut: Dârü'l-kutubi'l-ilmiyye, 1994.
• İbn Kudâme el-Makdîsî, Abdullah b. Ahmed. Ravzatu'n-nâzır ve cennetü'l-menâzır. y.y.: Müessesetü'r-reyyân, 1998.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisânü'l-Arab. Kahire: Dârü'l-maârif, 1981.
• İbn Receb el-Hanbelî, Zeynu'd-dîn ʿAbdurrahmân b. Ahmed. Câmiul ulûm ve'l-hukm. Beyrut: Dâru'l-ma'rife, 1408 h.
• Itr, Nureddin. Ulûmu'l-Kur'ân. Dimeşk: Matbaatu's-sabâh, 1993.
• Mâverdî, Ali b. Muhammed. Edebü'l-kâdî. y.y.: t.y.
• Sebbâğ, Muhammed Lütfî. Beyrut: el-Mektebetü'l-İslâmiyye, 1995.
• Solaker, Fatma. Zemahşerî'nin Keşşaf Tefsirindeki Ahkâm Ayetlerini Yorumlama Metodu. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
• Subkî, Ebû'l-Ḥasan Taḳiyyuddîn ʿAlî b ʿAbdulkâfî. el-İbhâc fî şerhi'l-minhâc. 3. Beyrut: Dârü'l-kutubi'l-ilmiyye, 1984.
• Suyûtî, Celâleddîn. el-İtkân. Beyrut: Müessesetü'r-risâle, 2000.
• Şelbî, Muhammed Mustafa. el-Medhal fi't-ta'rîfât. y.y.: Dâru'l-nahda'l-Arabiyye, 1985.
• Şevkânî, Muḥammed b ʿAlî b Muḥammed. İrşâdu'l-fuhûl ilâ tahkîki'l-hakki min ilmi'l-usûl. Beyrut: Daru'l-ma'rife, t.y.
• Taberanî, Süleyman b. Ahmed. el-Mu'cemu'l-kebîr. 25. Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye, 1994.
• Yavuz, Yusuf Şevki. "Ayet". TDV İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 1991.
• Yerinde, Adem. Ahkâm Ayetlerinin Tefsirinde Sünnetin Yeri. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1997.
• Zehebî, Muhammed Hüseyin. et-Tefsîr ve'l-müfessirûn. Kahire: Mektebetü Vehbe, t.y.
• Zerkeşî, Ebû ʿAbdullah Bedreddîn Muḥammed. el-Burhân fî ulûmi'l-Kur'ân. Kahire: Mektebetü dâri't-turâs, t.y.
• Zürkânî, Muhammed Abdülazîm. Menâhilü'l-irfân. Beyrut: Dârü'l-kutubi'l-Arabî, 1995.