PASAJLAR’DA ALEGORİK BİR GEZİNTİ

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 4, 487 - 505, 18.10.2023

Deniz Tansel İlic

Öz

Bu metin, alegorilerle tüm yazın-yolu boyunca ilgilenmiş Walter Benjamin’in Pasajlar metnini alegorilere başvurmanın bir yolu olarak görmeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla dilin etkinliğini, zenginliğini, okumaktan / izlemekten alınan hazzı zedelemeden alegorilere başvurmanın bir yolu aranmaktadır. Alegorinin basit, indirgemeci ve soyut düşünme becerisinden yoksun okuyucunun işini kolaylaştırıcı bir yöntem olduğu görüşüne karşı Benjamin’in, alt-edebiyat kategorisine indirgenemeyecek, çok katmanlı, imgesel, yer yer belirsiz metni tartışma konusu edilmiştir. Her aşamada yeni bir anlam kazanan dolayısıyla anlamı sabitlememeyi başaran söz konusu metin kelimelerden ziyade imgeler tarafından kurulmuş gibidir. Benjamin için diyalektik imge, ikili bir niteliği bir arada barındırır. Benjamin, hikâye anlatıcısının yaşantıyı dönüştüren anlamıyla deneyimi (Erfahrung’u) aktardığı bir dönemi anlatır. Bu dönemde tarih öyküler üzerinden değil, imge ile aktarılır. İmgenin analizindeki metodoloji ise diyalektik imgelerin montajlanmasıdır. Bir Flâneur ve bir alegori ustası olarak Charles Baudelaire’i yapıtına taşıyan Benjamin hem 19. Yüzyılın hem de kendi döneminin Paris’ini görür. Pasajlar’ın üzerine inşa edildiği alegori de kapitalizmin fetiş nesneleri arasında kaybolmadan, ama onlara karşı kayıtsız da kalamayan bir Flâneur’ün adımlarıyla nesnenin meta değerinin önem kazandığı bir dönemi gösterir.

Anahtar Kelimeler

Alegori, Pasajlar, Walter Benjamin, Flâneur, İmge

Kaynakça

• Adorno, T. W. (2004). Walter Benjamin Üzerine, (D. Muradoğlu, Çev.). Yapı Kredi, İstanbul.
• Angı, S. K. (2012). “Türkçeye Çevirenin Notu”. Esrar Üzerine içinde. Walter Benjamin, (S. K. Angı, Çev.). İmge, S: 9-19, Ankara.
• Aragon, L. (2017). Paris Köylüsü. (A. Erkay, Çev.). Yapı Kredi, İstanbul.
• Barthes, R. (2016). Yazı Üzerine Çeşitlemeler / Metnin Hazzı. (Ş. Demirkol, Çev.) Yapı Kredi, İstanbul
• Batur, E. (2013). Siyah Sert: Berlin Üçgenler Kitabı. Remzi, İstanbul.
• Benjamin, W. ve Scholem, G. G. (2018), Mektuplaşmalar 1932-1940. (S. Yeniyol, Çev.) Kolektif, İstanbul.
• Benjamin, W. (2001). Son Bakışta Aşk. (Haz: N. Gürbilek). S: 9-38, Metis, İstanbul.
• Benjamin, W. (2006). Moskova Günlüğü. (C. Ener, Çev.). Metis, İstanbul.
• Benjamin, W. (2007). Pasajlar. (A. Cemal, Çev.). Yapı Kredi, İstanbul
• Benjamin, W. (2012). Esrar Üzerine. (S. K. Angı, Çev.). İmge, Ankara.
• de Botton, A. (2015). Proust Yaşamınızı Nasıl Değiştirebilir?. (B. Tellioğlu, Çev.) Sel.
• Eiland, H. (2012). “Çevirmenin Önsözü”. Esrar Üzerine içinde. Walter Benjamin, (S. K. Angı, Çev.). 21-28, İmge, Ankara.
• Erkay, A. (2017). “Yolculuğa Başlamadan Evvel. Paris Köylüsü’ne Dair”. Paris Köylüsü içinde. 5-8. Yapı Kredi, İstanbul.
• Jay, M. (2005). Frankfurt Okulu ve Toplumsal Araştırmalar Enstitüsünün Tarihi Diyalektik İmgelem. (Ü. Oskay, Çev.) Belge, İstanbul.
• Gürbilek, N. (2001). “Sunuş”. Son Bakışta Aşk içinde. Walter Benjamin. Metis, İstanbul.
• Kang, J. (2015). Walter Benjamin ve Medya. (D. Gedizlioğlu, Çev.). Kafka, İstanbul.
• Kejanlıoğlu, D. B. (2005). Frankfurt Okulu’nun Eleştirel Bir Uğrağı: İletişim ve Medya. Bilim ve Sanat, Ankara.
• Löwy, M. (2007). Walter Benjamin: Yangın Alarmı “Tarih Kavramı Üzerine” Tezlerin Bir Okuması. (U. U. Aydın, Çev.) Versus, İstanbul.
• Todorov, T. (2004). Fantastik Edebi Türe Yapısal Bir Yaklaşım. (N. Öztokat, Çev.) Metis, İstanbul.
• van R. W. (2006). “Aydınlanmanın Diyalektiği’ni Alegorik Olarak Okumak”. Frankfurt Okulu. der. H. Emre Bağce. S: 167-219 Doğubatı, Ankara.
• Elektronik kaynaklar:
• URL-1: http://www.tdk.gov.tr, (Erişim tarihi: 01.09.2018)