GÜNÜMÜZDE İNSANIN DOĞAL VE SOSYAL HAYATINA YAŞAM MÜHENDİSLİĞİNİN ETKİLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 4, 758 - 777, 18.10.2023

Gürhan Yıldız , Fatih Güven

Öz

Teknolojide ve yazılımda meydana gelen gelişmeler insan yaşamında bilgi teknolojilerinin kullanımını zorunlu hale getirmiştir. Ancak, bu gelişmelerle birlikte bilgi teknolojilerinin insan ihtiyaçlarının tatmini ile insan yaşamının ana gayesi olan yaşam kalitesinin nasıl ve hangi mühendislik teknikleri ile yükseltilebileceği, özellikle kişisel verilerin bireyin yaşam kalitesini arttırmak maksadıyla paylaşılmasının yasal ve etik mahzurlarının neler olduğu ile ilgili hususların bilimsel tekniklerle yeniden değerlendirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır.
Bilgi teknolojisinde yaşanan nicel ve nitel gelişmeler bireylerden veri toplama sürecini çok karmaşık bir hale getirmiştir. Bireyler kendilerinden nasıl veri topladığını ve veri toplama sürecinin nasıl işlediğini anlayamamaktadır. Bireylerin kendilerinden nasıl veri toplandığını anlayamamaları mahremiyet ile igili kaygıları arttırmıştır. Bu çalışma yaşam mühendisliği ile ilgili kavramsal çerçeveyi ortaya koyması, insanın doğal ve sosyal dengeyi mühendislik yoluyla nasıl sağlayabileceğini ve yaşam mühendisliği ile ortaya çıkan mahremiyet kaygılarını ortaya koymayı amaçlamaktadır.
Literatürde yaşam mühendisliği konusu ile ilgili sınırlı sayıda çalışma bulunduğundan literatür tarama yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Yerel yazında ‘yaşam mühendisliği’ tümcesiyle DERGİPARK arama motorunda yapılan arama sonucunda konu ile ilgili herhangi bir kaynağa erişilememiştir. SCOPUS ve EBSCO arama motorlarında “life engineering” tümcesi kullanılarak yapılan arama sonucunda 4 makaleye erişim sağlanmıştır. Bu makalelerden biri almanca 3’ü türkçedir. Yaşam mühendisliği ile ilgili kavramsal çerçevenin geliştirilmesi, birey mahremiyeti ve etik kaygılarının değerlendirilmesi, söz konusu kaygıların giderilmasinin gerekliğinin sebepleri ile ortaya konulması açısından bu çalışmanın yerel literatüre katkı sağlayacağı değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

beşerî, yaşam mühendisliği, teknoloji, yaşam kalitesi, etik

Kaynakça

• ALT, R., Göldi, A., Österle, H., Portmann, E. and Spiekermann, S. (2021). Life Engineering. Business and Information Systems Engineering, 63(2), 191–205. https://doi.org/10.1007/s12599-020-00680-x.
• ANDERSON, K. (2021). Life Engineering: The good life as an engineered product. Axiomathes, 32(6), 1169–1187. https://doi.org/10.1007/s10516-021-09575-2.
• BAKER, D., Church, G., Collins, J., Endy, D., Jacobson, J., Weiss, R. (2006). Engineering life: building a fab for biology. Sci Am, 294(6), 44–51. https://doi.org/10.1038/scientificamerican0606-44.
• BEN-NOUN (NUN), L. (2021). The Role Of Humanity For Human Life. Ben Gurion University of the Negev Faculty of Health Sciences, Dept. of Family Medicine Beer-Sheva, Israel.
• BILLY, V. K. (2003). Discussion of the method: conducting the engineering approach to problem solving. Oxford University Press.
• BOWLING, N. A. (2014). Adaptation-Level theory. In Springer eBooks (pp. 28–29). https://doi.org/10.1007/978-94-007-0753-5_25.
• BRIAN, A. W. (2009). The Nature of Technology: What It Is and How It Evolves, Free Press, New York.
• BREYER, B., & Ruth, M. (2019). Social Engineering: Engineering of Societal Systems and Social Change. In Encyclopedia of Systems and Control (pp. 1-8). Springer.
• CAPPELEN, H. ve Plunkett, D. (2020). Introduction: A Guided Tour of Conceptual Engineering and Conceptual EthicsA Guided Tour of Conceptual Engineering and Conceptual Ethics. 10.1093/oso/9780198801856.003.0001.
• CARNAP, D., Van, D. (1990). The Quine-Carnap correspondence and related work: edited and with an introduction Richard Creath (Ed.). (University of California Press) http://ark.cdlib.org/ark:/13030/ft0c60030x.
• CEVHER, M. F. (2023). Bibliometric Analysis of The Internet of Things From A Marketing Perspective. Journal of Research in Business, 8(1), 153-170.
• COLLYER, F. (1999). The Social Production of Medical Technology, in Gribich, C. (Ed) Health in Australia: Sociological Concepts and Issues (Second Edition), Sydney: Longman.
• DARWIN, C. (1872 [1859]). The origin of species by means of natural selection (6th ed.). London: Murray.
• DAVIS, M. (2020). Social Support Systems for Vulnerable Populations: A Framework for Engineering Solutions. Journal of Social Engineering, 28(3), 245-259.
• DELEUZE, G. ve Guattari, F. (1991) What is Philosophy? (Columbia University Press).
• GOLDI, Andreas. (2020). A blind spot for the dark side: the monopolies we didn’t see coming. Electronic Markets. 30. 10.1007/s12525-020-00402-x.
• GREEN, S. (2021). Sustainability Engineering: A Comprehensive Approach to Balancing Nature and Society. Sustainability Science, 12(1), 89-104.
• HOBBS, J. R. (1985) Granularity. In: Proceedings of International Joint Conference on Artificial Intelligence, Los Angeles, 432–435.
• HOBBS, R. J., & Harris, J. A. (2001). Restoration Ecology: Repairing the Web of Life. Island Press.
• IEEE. (2018). Ethically aligned design: a vision for prioritizinghuman well-being with autonomous and intelligent systems. The IEEE Global Initiative on Ethics of Autonomous and Intelligent Systems, Version 2, New York. Available: https://standards.ieee. org/content/dam/ieee-standards/standards/web/documents/other/ ead_v2.pdf. Accessed 02 Jan 2020.
• ITO, J. (2019). Resisting reduction: designing our complex future with machines. MIT Press, Cambridge.
• JOHNSON, R. (2019). Equity and Justice in Social Engineering: Strategies for a Balanced Society. Journal of Social Equity, 42(2), 211-225.
• JONES, L. (2020). Environmental Impact Assessment: Identifying and Mitigating Human Activities. Environmental Impact Assessment Review, 25(4), 367-381.
• LEVI, A. W. (1959). The Value of Freedom: Mill’s Liberty (1859-1959). Ethics, 70(1), 37-46. http://www.jstor.org/stable/2379613.
• MARSCHALL, J., Hildebrandt, S. ve Nolting, H. D. (2019). Schwerpunktthema 2019: Alte und neue Suechte im Betrieb. In: Gesundheitsreport 2019-Analyse der Arbeitsunfähigkeitsdaten, pp.32–190. Hamburg, DAKGesundheit.
• MIZRAK, F. ve Cevher, M. F. (2023). The Impact of Social Marketing and Corporate Social Responsibility on Energy Savings as a Competitive Strategy. In Handbook of Research on Achieving Sustainable Development Goals With Sustainable Marketing (pp. 239-254). IGI Global.
• MERİÇ, B. (2004). Su kaynakları yönetimi ve Türkiye. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 28(1), 27- 38.
• MOU, B. (2021) “In Memoriam: Adam Morton (1945-2020),” Comparative Philosophy: Vol. 12: Iss. 1, Article 18.
• MURRAY, H. A. (1938). Explorations in Personality. New York; Oxford Univ. Press.
• OECD (2019). “Going Digital.” [Online]. Available: www.oecd.org/goingdigital/topics. Accessed 22 nisan 2019.
• OĞURLU, İ. (1995). Ormancılık ve Yaban Hayatı Koruma-Üretme Çalışmalarının Koordinasyonu Üzerine Bir Deneme, Karadeniz Ormancılık Kongresi, Trabzon, 1995.
• PORTMANN, E. (2021). Rezension: Life Engineering. HMD 58, 215–217 https://doi.org/10.1365/s40702-020-00674-z.
• OSTERLE, H. (2020a) Life Engineering – machine intelligence and quality of life. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3- 030-31482-8.
• OSTERLE, H. (2020b). Life engineering. Electronic Markets, 30(1), 49-52. https://doi.org/10.1007/s12525-019-00388-1.
• SCHARP, K. (2018). ‘Philosophy as the study of defective concepts’, Conceptual Engineering and Conceptual Ethics. (Oxford University Press): 396–416.
• SCHWARTZ, B. ve Sharpe, K. (2010) Practical wisdom: the right way to do the right thing, (Penguin Publishing Group).
• SEISING, R. (2007). The fuzzification of systems. In Studies in fuzziness and soft computing. https://doi.org/10.1007/978-3-540-71795-9.
• SMITH, E. (2018). Engineering a Sustainable Tomorrow: Innovations for Environmental Harmony. Environmental Innovation and Technology, 14(3), 199-212.
• SMITH, J. (2022). Climate Engineering: Strategies for Mitigating Global Warming. Climate Change Research, 30(1), 45-58.
• WALKER, M. (2018). Education for Sustainable Development: Fostering Awareness and Action. Journal of Environmental Education, 32(4), 543-556.
• WESTCOTT, K., Loucks, J., Littmann, D., Wilson, P., Srivastava, S. ve Ciampa, D. (2019). Build it and they will embrace it. Deloitte Insights.
• WILSON, D. (2017). Ecological Restoration as a Tool for Biodiversity Conservation. Conservation Biology, 21(5), 1324-1332.
• ZUBOFF, S. (2019). The age of surveillance capitalism: the fight for a human future at the new frontier of power. Public Affairs, New York.