DOKUMA RESİM (TAPESTRY) SANATINDA MUSTAFA ASLIER ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 4, 1307 - 1330, 18.10.2023

Mine Taylan

Öz

Dokuma resim; tapestry, goblen, duvar halısı gibi isimlerle de anılan ve tarihi, toplumsal, dini ve mitolojik sahnelerin anlatıldığı figüratif dokumalara verilen addır. İç mekânı süslemek ve ısıtmak amacı ile saray, kilise, soylulara ait mekanlar gibi önemli yapıların içinde duvara asılan bu dokumalar büyük boyutlarda olup kilim tekniği ile dokunmaktadır. Geçmişi M.Ö. 3. yüzyıla kadar gitse de yapımının çok daha eski dönemlere dayandığı düşünülmektedir. En eski örnekleri Mısır’a ait Kopt kumaşlarıdır. Dokuma resimler dünyanın pek çok yerinde yüzyıllar boyu dokunmuştur. Ancak en hızlı gelişimini 14. yüzyılda Avrupa’da yaşamıştır. Özellikle Fransa, Belçika ve Hollanda’da birçok bölge bu dokumaların merkezi haline gelmiştir. Sanayi Devrimi sonrası yaşanan teknolojik ilerlemeler ile dokuma resme olan ilgi azalmış ancak 19. yüzyılın sonlarından itibaren yeniden canlanmıştır. Dokuma resimler; bu dönemden sonra yaygınlaşmış, 20. yüzyılda modern dokuma akımı olarak gelişen Lif Sanatı’nın ortaya çıkmasını etkilemiştir. Bu makalede; özgün baskı resim sanatının ülkemizdeki önemli temsilcilerinden Mustafa Aslıer’in dokuma resimleri anlatılmaktadır. On dokumadan oluşan koleksiyon Mine Taylan tarafından kilim tekniği ile dokunmuş olup malzeme olarak doğal boyalı yün kullanılmıştır. Boyutları 1 m2 ile 2,5 m2 arasında değişen dokumalarda “anne-çocuk”, “zeybek” ve “emekçi” temaları işlenmiştir. Mustafa Aslıer sadece bu dokumalardan oluşan bir sergi planlamış ancak 2015 yılında onuncu dokuma tamamlanmadan vefat etmiştir. Dokumaların birkaç tanesi karma sergilerde izleyici ile buluşmuştur. Çalışmada amaç; Mustafa Aslıer’in dokuma resimlerini ilk defa hep birlikte sunarak literatüre kazandırmak ve sanatçının sergi projesini kısmen gerçekleştirebilmektir.

Anahtar Kelimeler

Dokuma, Dokuma Resim, Tapestry, Mustafa Aslıer

Kaynakça

• Acar, Sedef (2013). Tapestry Geleneğinden Lif Sanatına Geçiş Sürecinde Jagoda Buic ve Sanatsal Çalışmaları. Yedi Sanat Tasarım ve Bilim Dergisi, 9, 51-59.
• Ak, Bircan (2008). Sanat ve Tasarım Eğitiminde Tatbiki Güzel Sanatlar Okulu Gerçeği. İstanbul: MÜGSF 50. Yıl Yayınları.
• Akbostancı, İdil (2001). Yapıldıkları Dönemin Uygarlık Yansıması: Duvar Halıları. Tombak Dergisi, 31, 40-45.
• Aslıer, Mustafa (1985). Son Yüzyılda Türkiye’de Özgün Baskı Resim Sanatı. Türkiye’de Sanatın Bugünü ve Yarını. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, I. Uluslararası Sanat Sempozyumu, 31-38.
• Arslan, Necla (1997). Mustafa Aslıer. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, 1.
• Arslan, Sevim (2012). Resmin Dokunması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 45-57.
• Arslan, Sevim (2019). Bauhaus 100. Yılında: Bauhaus Dokuma Atölyesi ve Dokuma Kültürünün Çağdaş Sanata Dahil Edilme Süreci. Uluslararası Sosyal araştırmalar Dergisi, 12(65), 342-359.
• Atiş, Özhekim, Didem (2015). Alcazar Sarayı’ndaki Tunus’un Fethi Konulu Tapetsryler. Akdeniz Sanat Dergisi, 8(15), 12-25.
• Baydemir, Esen (2022). Azerbaycan’ın Çağdaş Sanatçısı Faig Ahmed’in Sanat Anlayışı ve Eserlerinin Dokuma Sanatındaki Yeri. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 9(3), 726-747.
• Delahaye, Elisabeth (2007). The Lady and the Unicorn. Paris: Musee de Cluny.
• Ergür, Atilla (20029. Tekstil Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Grant, Sarah (20079. 15.-18. Yüzyıllar arasında Avrupa Duvar Halıları Tekstilin Aristokratları. P Dünya Sanatı Dergisi, 44, 92-105.
• Hamidova, Ümbülbanu (2011). Orta Çağ Tapestry Dokumaları. Akdeniz Sanat Dergisi, 7(4), 127-129. İçmeli, Mürşide (1985). Çağdaş Açıdan Türk Grafik Sanatları. Türkiye’de Sanatın Bugünü ve Yarını. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, I. Uluslararası Sanat Sempozyumu, 61-67.
• Katalog (1995). Mustafa Aslıer. İstanbul: Bilim Sanat Galerisi.
• Katalog (2009). Mustafa Aslıer Özgün Baskı Resim Geçmiştenli Sergi 1947-2009. İstanbul: Ege Basım.
• Katalog (2010). Mustafa Aslıer Geçmiştenli Sergi 1947-2010. İstanbul: M. Ü. G.S.F. Sanat Galerisi.
• Katalog (2019). Tapestry Dokunmuş Hikayeler, İstanbul: Anna Laudel Gallery.
• Öngen, A. Gamze (2016). Çağdaş Türk Kirkitli Dokuma Sanatçıları. Akdeniz Sanat Dergisi, 9(17), 59-69.
• Özay, Sühandan (1995). İnsanlık Tarihi Kadar Eski Figürlü Tekstiller Tapestry Sanatı. Antik Dekor Dergisi, 29, 74-75.
• Özay, Sühandan (2001). Dünden Bugüne Dokuma Resim Sanatı. İstanbul: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Paşayeva, Valide ve Hamidova, Ümbülbanu (2003). Goblen’de Kullanılan Teknik Yöntemler. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, 3, 149-159.
• Pianzola, Maurice ve Coffinet, Julien (1974). Craft and Art Tapestry. New York: Van Nostrand Reinhold Company.
• Rhodes, Mary (1973). Small Woven Tapestries. London: B.T. Batsford Limited. Sözlü Görüşme (2011). Mustafa Aslıer.
• Sözlü Görüşme (2014). Mustafa Aslıer.
• Sürür, Ayten (1981). Duvar Halıcılığı. Türkiyemiz Dergisi, 35, 21-25.
• Sürür, Ayten (1982). Goblen Halıcılığı. Türkiyemiz Dergisi, 36, 14-19.
• Şahin, Selma (2019). Mustafa Aslıer’in Yüksek Baskı Resimleri Üzerine Bir Analiz. Ulakbilge Dergisi, 7(32), 63-84.
• Taylan, Mine ve Atlıhan, Şerife (2018). Tekstil Tasarımında Doğal Elyaf ve Doğal Boya Kullanımı. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 7(43), 319-326.
• Tosun, Levent (2012). Mustafa Aslıer Monografisi. İstanbul: Haylaz Sanat.