TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ I. DÖNEM (1920 – 1923) BOLU MİLLETVEKİLLERİ VE MECLİS FAALİYETLERİ

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 128 - 140, 01.02.2024

Yakup Oflar

Öz

1876’da Kanuni Esasi’nin kabulüyle Osmanlı Devleti’nde ilk meclis açılmıştır. 93 Harbi sonrası ara verilen meclis 1908’de tekrar faaliyetlerine başlamıştır. Meclis-i Mebusan denilen bu meclise ülkenin her bölgesinden milletvekilleri seçilerek katılmışlardır. Bu durum 1920’de TBMM’nin açılmasıyla da devam etmiştir. TBMM’nin ilk dönem seçimleri 19 Mart 1920’de Mustafa Kemal Paşa’nın komutanlara ve valilere gönderdiği genelgeyle başlamıştır.
Bu çalışmada TBMM I. Dönem Bolu Milletvekilleri ve bu milletvekillerinin meclis faaliyetleri ele alınmıştır. Milletvekillerinin doğum yerleri, doğum ve ölüm tarihleri, eğitim ve medeni durumları gibi kişisel bilgileri de çalışma içerisine dâhil edilmiştir. Bu dönemde Bolu’dan sekiz milletvekili meclise girmiştir. Bunların altısı seçimler sonucu, ikisi de son dönem Osmanlı Meclis-i Mebusanı’ndan TBMM’ye katılmışlardır. Bu milletvekillerinin yalnız ikisi daha sonraki dönemlerde de Bolu milletvekilliği yapmıştır. I. Dönem Bolu Milletvekilleri meclis içerisinde birçok konuda görüş belirtmelerinin yanında takrirler sunmuşlar ve kanun teklifleri yapmışlardır. Bu çalışmalarıyla da meclisin faaliyetlerine doğrudan katkı sağlamışlardır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Büyük Millet Meclisi, TBMM I. Dönemi, Bolu Milletvekilleri

Bolu Deputies and Their Parliamentary Activities in Grand National Assembly of Türkiye’s Fırst Period (1920 – 1923)

Öz

With the approvement of the Kanuni Esasi in 1876, the first parliament was opened in the Ottoman Empire. This assembly, which was suspended after the 93 War, resumed its activities in 1908. Deputies from all regions of the country were elected and participated in this assembly called "Meclis-i Mebusan". This situation has continued with the opening of the TGNA in 1920. The first term elections of the TGNA started with the circular letter sent by Mustafa Kemal Pasha to the commanders and governors on 19 March 1920.
In this study, the 1st Term Bolu Deputies of the TGNA and the parliamentary activities of these deputies are discussed. The personal information of the deputies such as their place of birth, birth and death dates, education and marital status were also included in the study. During this period, eight deputies from Bolu entered the parliament. Six of them as a result of the elections, and two of them from the late Ottoman Parliament participated the TGNA. Only two of these deputies served as Bolu deputies in the following terms. The I. Period Bolu Deputies, in addition to expressing their opinions on many issues in the parliament, also presented comments and made law proposals. With these works, they directly contributed to the activities of the assembly.

Anahtar Kelimeler

Grand National Assembly of Türkiye, 1st Period of TGNA, Bolu Deputies

Kaynakça

• Akın, V. (1997). Kırklareli Adının Tarihçesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9-11.
• As, E. (2023). Musul’un Kaybına ve Büyük Taarruz Öncesine Yönelik Basın Yoluyla Yapılan Bir Tartışma: Cevat Abbas Gürer – Ali İhsan Sabis ve Ali İhsan Sabis – Halit Akmansü Polemikleri. Tarih ve Günce, 143 - 178.
• Avcı, C. (2022). Son Osmanlı Meclis-i Mebusanından I. TBMM'ne (Kurucu Meclisin oluşumu ve özellikleri). Türkiye Günlüğü, 37 - 51.
• Avcı, C., & Oflar, Y. (2020). Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı'ndan Türkiye Büyük Millet Meclisine Katılan Milletvekilleri. Yeni Türkiye(111), 192 - 199.
• Çoker, F. (1995). Türk Parlamento Tarihi Millî Mücadele ve T.B.M.M. I. Dönem 1919 - 1923 (Cilt 3). Ankara: Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları.
• Ed. Birgören, H. (2009). Mehmet Zekai'nin Kaleminden İsyan Günlerinde Bolu. Bolu: Bolu Belediyesi Bolu Araştırmaları Merkezi.
• Erşan, M. (2009). I. Dönem Bolu Milletvekili Mirliva Yusuf İzzet Paşa. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Journal of Social Sciences, 27 - 40.
• Goloğlu, M. (2010). Üçüncü Meşrutiyet Birinci Büyük Millet Meclisi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Güneş, İ. (1998). Türk Parlamento Tarihi I. ve II. Meşrutiyet. Ankara: Türkiye Büyük Millet Meslisi Vakfı Yayınları.
• Güneş, İ. (2017). Atatürk Dönemi Türkiye'sinde Milletvekili Genel Seçimleri (1919- 1935). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Karakök, T. (2013). Zonguldak'ta Milli Mücadele Destekçisi Bir Müftü: Devrek Müftüsü Hacı Abdullah Sabri (Aytaç) Efendi. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 145 - 162.
• Kaya, D. S. (2019). XIX. Yüzyılda Bolu Şehrinin Tarihi Coğrafyası. İstanbul: Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaya, M. (2013). II. Meşrutiyette'ten Çok Partili Hayat Geçişte Bolu'nun İdari ve Sosyal Durumu (1908 - 1950). Konya: Bolu İl Özel İdaresi Yayınları.
• Keskin, A. (2020). Ankara’da Yeni Bir Meclis Açılması ve Mebusların Seçimine İlişkin Belge. Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, 185 - 189.
• Kuran, A. B. (2000). İnkılap Tarihimiz ve Jön Türkle. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Oflar, Y. (1922). Atatürk Dönemi Öğretmen Milletvekileri. Bolu: Doktora Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Oral, O. (2021). Millî Mücadele'de Çıkarılan Ankara Fetvası'nın Psiko Sosyal Dinî Temelleri. Murat (Ed.) Millî Mücadele’nin 100.Yılı Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu’ya Geçişi ve Kongreler Uluslararası Sempozyumu, 279 - 304.
• TBMM Genel Sekreterliği. (2010). TBMM Albümü 1920 - 2010 1. Cilt: 1920 - 2950. TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları.
• TBMM Z. C. (1943). TBMM Zabıt Ceridesi Cilt: 6, Devre: I, İçtima: 1. Ankara: T.B.M.M. Matbaası.
• TBMM Z.C. (1959). TBMM Zabıt Ceridesi Cilt: 22, Devre: I, İçtima Senesi: 3. Ankara: T.B.M.M. Matbaası.
• TBMM Z.C. (1961). TBMM Zabıt Ceridesi Cilt: 28, Devre: I, İçtima Senesi: 4. Ankara: T.B.M.M. Matbaası.
• TBMM Z.C. (1981). TBMM Zabıt Ceridesi Cilt: 5, Devre: I, İçtima Senesi: 1. Ankara: T.B.M.M. Basımevi.
• TDV İslam Ansiklopedisi. (2023, 05 15). Lakab. TDV İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/lakap adresinden alınmıştır
• Üstünel, S. (2010). Bolu Mebusu Mehmet Şükrü Gülez. Bolu: Yüksek Lisans Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.