KADINA YÖNELİK AİLE İÇİ ŞİDDETTE TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU (TSSB) VE DEPRESYONUN GELİŞMESİNDE ETKİ EDEN FAKTÖRLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 240 - 261, 01.02.2024

Ayfer Erpolat

Öz

Kadına yönelik aile içi şiddetin, insanlık tarihinin ilk dönemlerinden bugüne kadar süren
dünya da ve Türkiye’de yaygınlığı gittikçe artan bir durumdur. Kadına yönelik şiddet kadının
ruhsal ve bedensel bütünlüğünü bozacak davranışları içeren siyasi, dini ve kültürel olarak
hiçbir şekilde haklı gösterilmeyecek insan hakları ihlalidir. Aile içi şiddet, insanın ırkını,
yaşını, eğitimini ayırmaksızın etkilemektedir. Erkeğin şiddet uygulamasının, toplumsal
cinsiyet rollerinin ve kültürel etkinin yüksek olması; kadını nesne olarak görmelerini ve şiddet
uygulamayı kendilerinde bir hak olarak görmelerinden kaynaklanmaktadır. Çocuğun aile
içinde yaşanan şiddete tanık olması bu durumun nesilden nesile geçerek ilerideki yaşamında
şiddeti normal olarak kabul etmesine neden olmaktadır. Kadına yönelik aile içi şiddetin
yoksulluk ve temel gereksinimlerin karşılanamaması ve özellikle işsizlik, erkeğin şiddetini
kalıcı hale getirmektedir. Kadına yönelik şiddetin psikolojik etkileri, şiddetin türüne, süresine,
sahip olduğu baş etme mekanizmalarına ve sosyal desteğin varlığına göre değişmektedir.
Şiddete maruz kalan kadının fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden ciddi zarar görmesine yol
açmaktadır. Kadın tekrar şiddete maruz kalma ihtimalinden dolayı korku yaşamakta,
özgüveninin, özsaygısının düşmesine ve kendisini suçlamasına neden olmaktadır.
Umutsuzluk, çaresizlik ve yetersizlik duygusu yaşamaktadır. Uyku ve yeme bozukluğu, baş
ağrısı, mide ağrısı, ağlama krizleri, kendini değersiz hissetme, konuşmama, kendini çevreden
soyutlama, unutkanlık vb. gibi ruhsal ve bedensel sağlığının bozulmasına neden olmaktadır.
Bütün bu yaşanan olumsuz durumlar depresyon ve travma sonrası stres bozukluğunun
(TSSB) yordayıcısı olmaktadır. Depresyon %60, TSSB %31-84 arası, yaygınlığı ise %64
olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kadına şiddet, Aile içi şiddet, Ruhsal sağlık, TSSB, Depresyon

Kaynakça

• Akalın, A., ve Arıkan, Ç., (2017).15-49 Yaş Grubu Kadınlarda Aile İçi Şiddet Sıklığı Ve Şiddetin Depresyona Etkisi., Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(2): 1-10., Araştırma Makalesi
• Akın, M., (2013)., Aile İçi Şiddet., İÜHFM C. LXXI., S. 1, s. 27-42,
• Akkaş, İ ve Uyanık, Z., (2016)., Kadına Yönelik Şiddet, Nevşehir Hacı Bektaşi Veli Üniversitesi SBE Dergisi; 6 (1) 32- 42
• Akpınar, O., (2013)., Aile İçi Şiddete Maruz Kalan Kadınlarda Aile İçi Şiddetle Başa Çıkma Özyeterliği., Türk Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Dergisi; 4 (39), 24-36
• Aksakal, H., ve Atasayar, M., (2011)., Aile İçi Kadına Yönelik Şiddetin Biyo-Psiko-Sosyal Sonuçları Üzerine Bir Çalışma., İktisat Ve Girişimcilik Üniversitesi Türk Dünyası., Kırgız – Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celalabat – Kırgızistan Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi., Akademik Bakış Dergisi, Sayı: 26 Eylül – Ekim., S: 1-12., http://www.akademikbakis.org
• Altıparmak, B, A., (2018). Sosyal Öğrenmenin Aile İçi Şiddete Etkisi., Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi; C. 19, S. 34, S. 233-262., DOI: 10.21550/Sosbilder.339808
• Aslan, M., ve Şeker, S., (2013)., Aile İçi Şiddetin Bir Boyutu Olarak Kadına Yönelik Şiddet: Toplumsal Algı Ve Tutumlar., Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (1), 171-193
• Aşkın, Ö, E., ve Aşkın, U., (2017)., Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Ve Yoksulluk İlişkisi: Aile İçi Şiddet Mağduru Kadınlar Üzerine Bir Araştırma., Kapadokya Akademik Bakış., 1, (2), S: 16-37
• Ayman, Z., ve Şenol, N., (2012)., Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetin Nedenleri, Sonuçları, Alınacak Önlemler., Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetin Önlenmesi Projesi., S:1-89
• Bedir, N., Ekerbiçer, H, Ç., İnci, B, M., Köse, E., Karatepe, U, T., Demirbaş, M., … Kılıç, Z., (2017)., Sakarya’da Yaşayan Bir Grup Kadının Şiddet Algı Durumları Ve Bunu Etkileyen Faktörler., Sakarya Tıp Dergisi, 7(4):188-196., Araştırma Makalesi
• Bottos, S., (2007)., July, Research Report, Women and Violence: Theory, Risk And Treatment Implications,. Research Branch Correctional Service Canada, P: 3-39
• Demir, A, S., ve Nam, D., (2014)., Kadına Yönelik Aile İçi Şiddeti Önlemede Erkeğin Rolü., Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi., C.19, S.3, S: 211-227.
• Demir, Ü., (2000)., Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet., Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, Cilt:3, Sayı:I, S:57-61
• Dindaş, H., (2008)., Kadına Yönelik Eş Şiddetinin Sosyoekonomik Durum Ve Yaşam Kalitesi İle İlişkisi., T.C. Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı., Yüksek Lisans Tezi., Konya
• Dişsiz, M., ve Şahin, H, N., (2008), Evrensel Bir Kadın Sağlığı Sorunu: Kadına Yönelik Şiddet, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı., Dergisi, Cilt:1, Sayı:1, DOI: 10.1177/1077801208319283
• Dönmez, G., Şimşek, H., Günay, T., (2012)., Evli Erkeklerde Eşlerine Yönelik Şiddet Ve İlişkili Etmenler., Türkiye Halk Sağlığı Dergisi; 10(3), 151-159
• Dutton, M, A., Green, L, B., Kaltman, I, S., Roesch, M, D., Zeffiro, A, D., & Krause, D, E., (2006)., Intimate Partner Violence, Ptsd, And Adverse Health Outcomes., Journal Of Interpersonal Violence Volume 21 Number 7.
• Efe, Y, Ş., ve Ayaz, S., (2010)., Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Ve Kadınların Aile İçi Şiddete Bakışı., Anadolu Psikiyatri Dergisi; 11: 23-29
• Erdoğan, S., Aktaş, A., ve Bayram, O, G., (2009). Sığınma Evinde Yaşayan Bir Grup Kadının Şiddet Deneyimleri Ve Baş Etme Yaklaşımları: Niteliksel Bir Çalışma., Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt:6 Sayı:1:807-824 Erişim: Http://Www.İnsanbilimleri. Com
• Erim, R, B., ve Yücens, B., (2016)., Kadına Yönelik Şiddet ve Kadın Sığınma Evleri Balıkesir Devlet Hastanesi., Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 25(4): 536-549
• Ermiş, E., (2013)., Kadın Sığınma Evinde Kalan Ve Kalmayan Kadınlarda Benlik Saygısı, Depresyon Düzeyi Ve Psikosomatik Belirtiler: Bursa İli Örneği., T.C. İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi., İstanbul
• Ersöz, G, A., (2011)., Türkiye'de Boşanma Olgusu Ve Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme., Gazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü., Sosyoloji Konferansları; 43, S: 249-264
• Esra Yalçınalp., (çeviren)., 08. Mart 2011., Birgün Gazetesi. http://www.haber7.com/kadin/haber/720228-kadina-ayrimciligi-mesru-gosteren-sozler
• Gezen, M., ve Oral, T.E., (2013)., Kadın Sığınma Evinde Yaşayan Kadınlar İle Şiddet Gördüğü Evde Yaşamaya Devam Eden Kadınların Bağlanma Biçimlerinin Ve Ruhsal Belirti Düzeylerinin İncelenmesi., Düşünen Adam The Journal Of Psychiatry And Neurological Sciences; 26: 65-71, DOİ:10. 5350/Dajpn2013260107
• Golding, J, M., (1999)., Intimate Partner Violence As A Risk Factor For Mental Disorders: A Meta-Analysis., Journal Of Family Violence, Vol. 14, No. 2, 99-132
• Günay, G., Alataş, E., Bulut, D, S., Örsel, S., (2016)., Sığınma Evine Başvuran Kadınlara Genel Bir Bakış: Ne Yaşıyorlar? Biz Neler Yapabiliriz?., Özgün Makale., DOI: 10. 5455/Jcbpr.243919
• Haj -Yahia, M, M., (2000)., İmplications Of Wife Abuse And Battering For Self- Esteem, Depression And Anxiety As Revialed By The Second Palestinian National Survey On Violance Against Women., Journal Of Family Issues, Vol 21, No 4, May, 435-463
• Harcar, T., Çakır, O., Sürgevil, O., ve Budak, G., (2008)., Kadına Yönelik Şiddet Ve Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddetin Durumu., Toplum ve Demokrasi, 2 (4), Eylül-Aralık., S: 51-70
• Işıloğlu, B., (2006)., Anksiyete Ve Depresyon Tanısı İle İzlenen Evli Kadınlarda Aile İçi Şiddetin Sosyodemografik Faktörler, Çift Uyumu Ve Hastalıkla İlişkisi., T.C Sağlık Bakanlığı Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim Ve Araştırma Hastanesi 12. Psikiyatri Birimi., Uzmanlık Tezi., İstanbul
• Jakab, Z., (2011)., Presentation: “Designing The Road To Better Health And Well-Bein İn Europe” At The 14th European Health Forum Gastein., World Health Organization., Bad Hofgastein, Austria.
• Jansen, M, F, A, H., Yüksel, İ., Ve Çağatay, P., (2009)., T.C. Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü., Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet., S: 45-69., Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü., Ankara
• Kahraman, D, S., (2010)., Kadınların Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğine Yönelik Görüşlerinin Belirlenmesi., Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi., 3 (1), 30-35., http://www.deuhyoedergi.org
• Kandemirci, D., ve Kağnıcı, Y, D., (2014)., Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Baş Etme: Çok Boyutlu Bir İnceleme., Türk Psikoloji Yazıları, Haziran, 17 (33), 1-12
• Karakoç, B., Gülseren, L., Çam, B., Gülseren, Ş., Tenekeci, N., ve Mete, L., (2015)., Depresyonu Olan Kadınlarda Aile İçi Şiddetin Yaygınlığı ve İlişkili Etkenler., Nöropsikiyatri arşivi; 52: 324-330., DOI: 10. 5152/npa.2015.7535. Araştırma Makalesi
• Karınca, E., (2011)., Sorularla Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet., Ankara Barosu başkanlığı.
• Korkmaz, K., Korucu, T., Yıldız, S., Kaya, Ş., İzci, F., Atmaca, M., (2016)., Psikiyatri Hastalarında Aile İçi Şiddetin Sıklığı Ve İlişkili Faktörler., Düşünen Adam The Journal Of Psychiatry And Neurological Sciences; 29: 359-366 DOI: 10. 5350/DAJPN2016290407., Kısa Araştırma
• Kurt, E., Küpeli, T, N., Sönmez, E., Bulut, S, N., Akvardar, Y., (2018)., Psikiyatri Polikliniğine Başvuran Kadınlarda Aile İçi Şiddet Yaşantısı., Nöropsikiyatri arşivi; 55: 22−28., Https://Doi.Org/10.29399/Npa.14812
• Mechanic, B, M., Weaver, L, T., & Resick, A, P., (2008). Mental Health Consequences Of Intimate Partner Abuse A Multidimensional Assessment Of Four Different Forms Of Abuse. Violence Against Women.14(6):634-654.
• Moreno, G, C., Jansen, H, A, F, M., Ellsberg, M., Heise, L., Watts, C., (2005)., WHO Multi-countryStudy on Women’s Health and Domestic Violence against Women:Initial results on prevalence, health outcomesand women’s responses., World Health Organization
• Özer, Ü., Selimoğlu, E., Badur, E., Uygun, E., ve Karşıdağ, Ç., (2014)., Fibromiyalji Olgularında Aile İçi Fiziksel Şiddetin Ağrı Şiddeti, Depresyon Ve Anksiyete Düzeyleri İle İlişkisi., Nobel Medıcus 31, Cilt: 11, Sayı: 1, 27-32
• Özmen, K, S., (2004)., Aile İçinde Öfke Ve Saldırganlığın Yansımaları., Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt: 37, Sayı: 2, 27-39
• Özvarış, B, Ş., Demirören, M., Şener, S., Tumay, Ş., (2008)., Akın, A., (Editör)., Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadelede Sağlık Hizmetleri.,
• Özyurt, C, B., ve Deveci, A., 8 2010)., Manisa’da Kırsal Bir Bölgedeki 15- 49 Yaş Evli Kadınlarda Depresif Belirti Yaygınlığı Ve Aile İçi Şiddetle İlişkisi., Türk Psikiyatri Dergisi; 21.
• Page, Z, A., ve İnce, M., (2008)., Aile İçi Şiddet Konusunda Bir Derleme., İstanbul Bilgi Üniversitesi., Türk Psikoloji Yazıları, 11 (22), 81-94
• Palmen, R., Francoli, N., Genova, A., Göksel, A., Sales, L., Sansonetti, S., Tozlu, Ç. Güngör, D., Ve Öztürk, A., (2015-2016).,
• Pıco-Alfonso, M, A., Garcıa-Lınares, I, M., Celda-Navarro, N., Blasco- Ros, C., Cheburúa, E & Martınez, M.D, M., (2006)., The Impact Of Physical, Psychological, And Sexual Intimate Male Partner Violence On Women’s Mental Health: Depressive Symptoms, Posttraumatic Stress Disorder, State Anxiety, And Suicide., Journal Of Women’s Health; Volume 15, Number,5
• Salaçin, S., Ergönen, T, A., ve Uyanıker, D, Z., (2009)., Kadına Yönelik Şiddet. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Adli Tıp Anabilim Dalı., Klinik Gelişim, SS: 95-100
• Stewart, D, E., & Robinson, G, E., (1998)., A Review Of Domestic Violence And Women’s Mental Health., Archives Of Women’s Mental Health, 1, 83-89.
• Subaşı, N., ve Akın, A., (2003)., Kadına Yönelik Şiddet; Nedenleri ve Sonuçları, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü S:1-13
• Sullivan, P, T., Meese, J, K., Swan,C,S., Mazure, M,C., & Snow, I,D., (2005)., Precursors And Correlates Of Women’s Vıolence: Chıld Abuse Traumatızatıon, Vıctımızatıon Of Women, Avoıdance Copıng, And Psychologıcal Symptoms., Yale University School Of Medicine., Psychology Of Women Quarterly; 29: 290-301., Blackwell Publishing. Printed İn The Usa.
• Swan, C, S., Gambone, J, L., Fields, M, A., Sullivan, P, T., & Snow, L, D., (2005)., Women Who Use Violence İn Intimate Relationships: The Role Of Anger, Victimization, And Symptoms Of Posttraumatic Stress And Depression., Violence and Victims, Volume 20, Number 3, June.
• Temiz, M., Beştepe, E., Yıldız, Ö., Küçükgöncü, S., Yazıcı, A., Çalıkuşu, C., Erkoç, Ş., (2014)., The Effect Of Violence On The Diagnoses And The Course Of Illness Among Female Psychiatric Inpatients., Research Article., Archives of Neuropsychiatry; 51: 1-10., DOİ: 10. 4274/npa.y6548
• Tezcan, S., Yavuz, S., ve Tunçkanat, H., (2009, a)., Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet., Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Ve Sağlık Sonuçları., T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü., Ankara
• Tezcan, S., Yavuz, S., ve Tunçkanat, H., (2009, b)., Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddet; Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Ve Sağlık Sorunları., T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü., Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü., S:71-82
• Ünal, G., (2005) Ege Üniversitesi Atatürk Sağlık Hizmetleri MYO, Aile Ve Toplum Yıl: 7, Cilt: 2, Sayı: 9 Ocak- Mart, S:1-8
• Vahip, I., ve Doğanavşargil, Ö., (2006)., Aile İçi Fiziksel Şiddet Ve Kadın Hastalarımız., Türk Psikiyatri Dergisi; 17(2):107-114
• WAVE: Kadına Yönelik Şiddet Karşılaştırmalı Raporu: İtalya, İspanya Ve Türkiye, Notus, S:1-108
• World Health Organization., (2012)., Understanding And Addressing Violence Against Women Intimate Partner Violence.
• Yanık, A., Hanbaba, Z., Soygür, S., Ayaltı, B ve Doğan, M., (2014)., Kadına Yönelik Şiddet Davranışlarının Değerlendirilmesi: Türkiye’den Kanıt., Electronic Journal Vocational Colleges- December, Aralık, S: 104-111
• Yetim, D., (2008)., Edirne Şehir Merkezinde Kadınlara Yönelik Şiddet Sıklığı Ve Etkileyen Faktörler., T.C. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı., Uzmanlık Tezi., Edirne
• Yetim, D., ve Şahin, M, E., (2008)., Aile Hekimliğinde Kadına Yönelik Şiddete Yaklaşım., Aile Hekimliği Dergisi; Cilt 2, Sayı 2., 48-53., Makale