AFET-ACİL DURUMDA İTFAİYE VE SOSYAL ÇALIŞMA: KRİZ TEMELLİ MÜDAHALEDE BENZERLİKLER VE GEREKSİNİMLER

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 230 - 239, 01.02.2024

Metin Zafer

Öz

Afetler ve acil durumlar çok yönlü olup insan yaşamında sosyolojik, ekonomik ve psikolojik krizlere neden olabilmektedir. Bu krizlerle kimi bireyler yaşamları süresince karşılaşmazken, kimi bireyler ise pek çok kez olumsuz yönde deneyimlemektedirler. Özellikle itfaiyeciler, güvenlik güçleri, sağlık çalışanları, sosyal çalışmacılar vs. meslek grupları krizlerin merkezinde yer almaktadırlar.
İtfaiye hizmetleri genel olarak kriz durumlarında can ve mal kaybının önlenmesine yönelik faaliyetlerinin bütünüdür. Diğer taraftan itfaiye çalışanlarının krizlerin merkezinde olmalarından dolayı psikolojik olarak olumsuz etkilenmeleri söz konusu olmaktadır. İtfaiyecilerin afet ve acil durumlarda kazazede ve afetzedelere müdahaleleri önemli işleve sahip olmasının yanı sıra yalnız başına yeterli olmamaktadır. Nitekim itfai olayların karmaşıklığı ve çeşitliliği (Yangın, deprem, sel, intihara teşebbüs, sıkışmalı trafik kazaları vb.) krize maruz kalanlara psikolojik müdahale boyutuyla eksik kalmaktadır. Ayrıca krize tanıklık eden itfaiye çalışanlarının da bu yönde sosyal çalışmacıların kriz temelli müdahalelerine gereksinimini ortaya çıkarmaktadır. Bu nedenle; çalışmada pek çok bilimin referans aldığı kriz kuramı çerçevesinde itfaiye çalışanları ve sosyal çalışmacıların afet ve acil durumlarda krizlere müdahale yaklaşımları, gereksinimleri ve karşılıklı bağımlılıkları vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Çalışma, İtfaiye, Kriz Kuramı

Teşekkür

Çalışmayı ekte sunuyorum. Saygılarımla.

Kaynakça

• AFAD. (2014). Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. ISBN: 978-975-19-6271-3.
• Akbaş, E. (2015). Diğer Sosyal Hizmet Alanlarında Sosyal Hizmet Uygulamaları ve Genel Değerlendirme. Tomanbay. İ. (Ed.). Sosyal Hizmet Uygulamaları içinde (166-187). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yay. ISBN: 978-975-06-1538-2.
• Aktaş, A. M. (2003). Kriz durumlarında sosyal hizmet müdahalesi. Kriz Dergisi, 11 (3), 37-44. doı: 10.1501/kriz_0000000196.
• Altun, F. (2020). Afetzedeler. M. Serdar (Ed.). Dezavantajlı Gruplar ve Sosyal Hizmet içinde. 405-421. Grafiker Yay. Ankara: ISBN: 978-605-2233-74-0.
• Becker, J. P., ve Quartilho, M. J. (2020). A relational model for stress: a systematic review of the risk and protective factors for stress-related diseases in firefighters. Psych, 2(1), 74-84. doi:10.3390/psych2010008.
• Berkdemir, C. (2012). İtfaiye Teşkilatlarının Yangınla Mücadelesinde Stratejik Yönetim. Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ceylan, H., Zafer, M. (2020). Sosyal hizmet bağlamında Aliya izzetbegoviç’in düşünce dünyası. Turkish Studies, 15(5), 2253-2265. DOI: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44806
• Duyan, V. (2010). Sosyal Hizmet Mesleği: Temelleri Yaklaşımları Müdahale Yöntemleri. Ankara, S-10-11. ISBN: 9789944038379.
• Görmez, Y. (2018). Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri. A. İ. Çoban, S. A. Özden. Psikiyatrik Sosyal Hizmet içinde. 259-282. Ankara: Nobel Akademik Yay. ISBN: 978-605-7928-18-4.
• Http://Www.Celebrateboston.Com/Disasters/Cocoanut-Grove-Fire.Htm Erişim:20.04.2023.
• İbiş, E. Ve Kesgin, B. (2014). Türkiye’de sosyal hizmet ve medikal kurtarma açısından Yalova, Van ve Simav depremlerinin incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 41 -225-234. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe/issue/4783/65965.
• Kadıoğlu, M. (2011). Afet Yönetimi Beklenilmeyeni Beklemek, En Kötüsünü Yönetmek. İstanbul: T.C. Marmara Belediyeler Birliği Yayını. Yayın No: 65.
• Kılıç, A. (2010). Ateşi Tutan Eller- Ateş Kahramanları. İstanbul: Teknik Yayıncılık. ISBN: 978-975-8476-01-05.
• Knox, K.S. Roberts, A.R. (2008). The Crisis Intervention Model. Coady N. and Lehman P. (Ed) Theoretical perspectives for direkt social work practice- a generalist –eclectic approach. Newyork: Springer Publishing Company, 249-274. ISBN-13: 978-0-8261-0286-7.
• Psarros, C.; Theleritis, C.; Kokras, N.; Lyrakos, D.; Koborozos, A.; Kakabakou, O.; Tzanoulinos, G.; Katsiki, P.; Bergiannaki, J.D. (2017). Personality characteristics and individual factors associated with PTSD in firefighters one month after extended wildfires. Nord. J. Psychiatry 72, 1-7. doı: 10.1080/08039488.2017.1368703.
• Regehr, C. and Bober, T. (2005). The Line of Fire: Trauma in the Emergency Services, Oxford University Press, New York, NY. ISBN: 9780195165029.
• RESMİ GAZETE. (2023). 21.10.2006 Tarih ve 26326 Sayılı Resmî Gazetede Yayımlanan Belediye İtfaiye Yönetmeliği. 04.06.2023, Okundu.
• Roberts, A. R. (2005). Crisis İntervention Handbook: Assessment, Treatment, And Research. New York. Oxford University Press. ISBN: 978-0195179910.
• Sofuoğlu, Z. ve Cankardaş, S. (2022). İtfaiyecilerde travmatik stres belirtilerinin belirleyicileri. Klinik Psikoloji Dergisi, 6(2), 182-196. https://doi.org/10.5455/kpd.26024438m000067.
• Şahan, C. (2021). İtfaiyelerin afet ve acil durum yönetimi açısından yerinin ve öneminin değerlendirilmesi; Samsun Örneği. Dirençlilik Dergisi, 93-117. DOI: 10.32569/resilience.793490.
• Şavklı, Y. (2021). İtfaiye Çalışanlarında Posttravmatik Stres Bozukluğu Belirtileri ve İntihar Arasındaki İlişkide Psikolojik Dayanıklılığın Düzenleyici Rolü. İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. İstanbul. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Teater, B. (2019). Sosyal Hizmet Kuram ve Yöntemleri- Uygulama İçin Bir Giriş. Çev. Ed. A. Karatay. Ankara: Nika Yayınları. ISBN: 978-605-84776-9-8.
• TDK. (2023). Http://Www.Tdk.Gov.Tr/ Erişim: 13.06.2023
• Tomanbay, İ. (1999). Sosyal Çalışma Sözlüğü. Ankara: Selvi Yayınları. ISBN. 9780000015327.
• Tuncay, T. (2004). Afetlerde Sosyal Hizmet, 1999 Yılı Marmara ve Bolu-Düzce Depremleri Sonrasında Gerçekleştirilen Sosyal Hizmet Uygulamaları. Ankara: ISBAN: 975-270-018-7
• Yıldırım, Ş. (2016). Sosyal hizmette krize müdahale yaklaşımının kullanımı krize müdahale. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3 (4), Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/cbusbed/issue/26662/280106
• Zafer, M. (2023). Afetlerde sosyal hizmet: kovid-19 afet salgını ve yaşlılar. Kadim Akademi SBD, C (7) S.1, s. 37-50. https://doi.org/10.55805/kadimsbd.1289861
• Zafer, M. (2023a). İtfaiye Çalışanlarında Psikolojik Dayanıklılık ve Kendini Sabotaj Düzeylerinin İncelenmesi: İstanbul İtfaiyesi Örneği. 9. Uluslararası Mardin Artuklu Bilimsel Araştırmalar Kongresi. 71-85. Mardin. ISBN: 978-625-6404-49-6.