COVİD-19'UN RUH SAĞLIĞI POLİTİKALARINA YANSIMALARI VE BİR MODEL ÖNERİSİ

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 3, 220 - 241, 01.08.2024

İsmail Akgül

Öz

Bu çalışmada Covid-19’un ruh sağlığı politikalarına etkilerinin yansımaları incelenmiş ve bu çerçevede 19 katılımcı ile yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanmıştır. Katılımcıların, Covid-19 öncesi ruh sağlığı politikaları, Covid-19 pandemi döneminin ruh sağlığı üzerine etkileri ve Covid-19 sonrası pandeminin ruh sağlığı politikalarına etkileri sorgulanmıştır. Görüşmelerden elde edilen bulgular gösterge bilimsel analiz ve içerik analiz yöntemleri ile analiz edilerek, sonuçlar literatür eşliğinde tartışılmıştır. Elde edilen bulgulara göre pandemi öncesinde en fazla öne çıkan göstergeler ruh sağlığı hizmetlerinde yetersiz eksik veri, koruyucu hekimliğin yetersizliği, ruh sağlığı profesyonel sayısının az olması, ruh sağlığı alanına önem verilmemesi ve hasta sayıları üzerinden değerlendirme yapılmasıdır. Pandemi sürecinde en fazla öne çıkan göstergeler yeterli donanıma sahip olmama, hastaları yalnız ve hastalıkları ile baş başa bırakma, ekiplerin yetersiz kalması göstergeleridir. Pandemi sonrasında en fazla öne çıkan göstergeler pandemi süreci ve öncesi ile ilgili göstergelere ilave olarak koruyucu hekimlik, etik, yasal sorumluluklar, katılım, online olanaklar ve sürdürülebilir diğer sistemlerle entegre model göstergeleridir. Sonuç olarak pandemi öncesi ve pandemi sürecinde elde edilen deneyimlerle, online danışmanlık (teleterapi, telepsikoloji ve telepsikiyatri ) ve buna yönelik yasal-etik düzenlemeleri içeren, ruh sağlığı yasasının yanı sıra, koruyucu hekimlik temel amaçlı ruh sağlığı politika ve hizmet modeline ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Pandemi Ruh sağlığı, Ruh Sağlığı Politikaları, Model

Etik Beyan

Yazım kurallarına azami özen gösterilmiştir.

Teşekkür

Teşekkür ederim

Kaynakça

• Akgül, İsmail (2023). Covid-19’un Ruh Sağlığı Politikalarına Yansımaları ve Bir Model Önerisi. Doktora Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Alataş, G., Karaoğlan, A., Arslan, M. ve Yanık, M. (2009). Toplum Temelli Ruh Sağlığı Modeli ve Türkiye’de Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri Projesi. Nöropsikiyatri Arşivi, 46(1), 25-29.
• Arieti, S. (2008). Bir Şizofreni Anlamak: Aile ve Arkadaşlar İçin Rehber. A. Eti (Çev.). İstanbul: Doruk Yayınları.
• Baltacı, A. (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231-274.
• Baltacı, Ö., Akbulut, Ö. F. ve Yılmaz, E. (2021). Problemli İnternet Kullanımında Güncel Bir Risk Faktörü: Covıd-19 Pandemisi. Humanistic Perspective, 3(1), 97-121.
• Cansever, İ. H. (2021). Covid-19 Sürecinde Türkiye'de Sağlık Politikaları. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(Özel Sayı), 86-104.
• Carvalho, P., Moreira, M. M., de Oliveira, M., Landim, J., & Neto, M. (2020). The Psychiatric İmpact of the Novel Coronavirus Outbreak. Psychiatry Research, 286, 112902. Advance Online Publication.
• Çiçeklioğlu, M. (2022). Meksika Sağlık Sistemi ve Pandemi Yanıtı. Toplum ve Hekim, 37(2), 129-141.
• Çiçekoğlu, P. ve Duran, S. (2018). Dünyada ve Türkiye’de Toplum Temelli Koruyucu Ruh Sağlığı Hizmetleri. G. Ünsal-Barlas (Ed.), Toplum Ruh Sağlığı Hemşireliği (s. 8-14) Ankara: Türkiye Klinikleri.
• Deng, J., Zhou, F., Hou, W., Silver, Z., Wong, C. Y., Chang, O., Drakos, A., Zuo, Q. K., & Huang, E. (2021). The Prevalence of Depressive Symptoms, Anxiety Symptoms and Sleep Disturbance in Higher Education Students during the COVID-19 Pandemic: A Systematic Review and Meta-analysis. Psychiatry Research, 301, 113863.
• Dubé, J. P., Smith, M. M., Sherry, S. B., Hewitt, P. L., & Stewart, S. H. (2021). Suicide Behaviors during the COVID-19 Pandemic: A Meta-analysis of 54 Studies. Psychiatry Research, 301, 113998.
• Ganesan, B., Al-Jumaily, A., Fong, K., Prasad, P., Meena, S. K., & Tong, R. K. (2021). Impact of Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Outbreak Quarantine, İsolation, and Lockdown Policies on Mental Health and Suicide. Frontiers in Psychiatry, 12, 565190.
• Gobbi, S., Płomecka, M. B., Ashraf, Z., Radziński, P., Neckels, R., Lazzeri, & et al. (2020). Worsening of Preexisting Psychiatric Conditions During the COVID-19 Pandemic. Frontiers in Psychiatry, 11, 581426.
• Goldman, M. L., Druss, B. G., Horvitz-Lennon, M., Norquist, G. S., Kroeger Ptakowski, K., & et al. (2020). Mental Health Policy in the Era of COVID-19. Psychiatric Services, 71(11), 1158–1162.
• Gunnell, D., Appleby, L., Arensman, E., Hawton, K., John, A., Kapur, N., Khan, M., O'Connor, R. C., Pirkis, J., & COVID-19 Suicide Prevention Research Collaboration (2020). Suicide Risk and Prevention during the COVID-19 Pandemic. The Lancet Psychiatry, 7(6), 468–471.
• Gürcan, G., Korkmaz, Ş. A., Bıçakcı-Ay, Ş. ve Gürcan, A. (2022). COVID-19 ve Ruh Sağlığı: Güncel Araştırmalar Bize Ne Gösteriyor? Eskisehir Medical Journal, 3(1), 79-8
• Holmes, E. A., O'Connor, R. C., Perry, V. H., Tracey, I., Wessely, S., & et al. (2020). Multidisciplinary Research Priorities for the COVID-19 Pandemic: A Call for Action for Mental Health Science. The Lancet. Psychiatry, 7(6), 547-560.
• İşlek, E., Özatkan, Y., Bilir, M. K., Arı, H. O., Çelik, H. ve Yıldırım, H. H. (2020). COVID-19 Pandemi Yönetiminde Türkiye Örneği: Sağlık Politikası Uygulamaları ve Stratejileri. TÜSPE Rapor: 2020/2, Ankara: TÜSPE Yayınları.
• Köknel, Ö. (2000). Günlük Hayatta Ruh Sağlığı. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Lee, J. (2020). Mental Health Effects of School Closures during COVID-19. The Lancet Child & Adolescent Health, 4(6), 421.
• Mintrom, M., & True, J. (2022). COVID-19 as a Policy Window: Policy Entrepreneurs Responding to Violence against Women. Policy and Society, 41(1), 143–154.
• Ménard, A. D., Soucie, K., Freeman, L. A., & Ralph, J. L. (2022). “My Problems aren't Severe Enough to Seek Help”: Stress Levels and Use of Mental Health Supports by Canadian Hospital Employees during the COVID-19 Pandemic. Health Policy, 126(2), 106-111.
• McCartan, C., Adell, T., Cameron, J., Davidson, G., Knifton, L., McDaid, S., & Mulholland, C. (2021). A Scoping Review of İnternational Policy Responses to Mental Health Recovery during the COVID-19 Pandemic. Health Research Policy and Systems, 19, 58, 1-7.
• Presti, G., Mchugh, L., Gloster, A., Karekla, M., & Haye, S. C. (2020). The Dynamics of Fear at the time of COVID-19: A Contextual Behavioral Science Perspective. Clinical Neuropsychiatry, 17(2), 65–71.
• Pierce, M., McManus, S., Jessop, C., John, A., Hotopf, M., Ford, T., Hatch, S., Wessely, S., & Abel, K. M. (2020). Says who? The Significance of Sampling in Mental Health Surveys during COVID-19. The Lancet Psychiatry, 7(7), 567–568.
• Racine, N., Eirich, R., Cooke, J., Zhu, J., Pador, P., Dunnewold, N., & Madigan, S. (2022). When the Bough Breaks: A Systematic Review and Meta-Analysis of Mental Health Symptoms in Mothers of Young Children during the COVID-19 Pandemic. Infant Mental Health Journal, 43(1), 36–54.
• Saxena, S., & Sharan, P. (2008). Mental Health Resources and Services. International Encyclopedia of Public Health, 418–430.
• Saxena, S., Saraceno, B., & Granstein, J. (2013). Scaling up Mental Health Care in Resource-poor Settings. G. Thornicroft, M. Ruggeri, & D. Goldberg (Ed.), In Improving Mental Health Care: The Global Challenge (pp. 12-24). USA: John Wiley & Sons.
• Sevilla, A., & Smith, S. (2020). Baby Steps: The Gender Division of Childcare during the COVID-19 Pandemic. Oxford Review of Economic Policy, 36(1), 169–S186.
• Songur, C. Saylavcı, E. ve Kıran, Ş. (2017). Avrupa’da ve Türkiye’de Ruh Sağlığı Hizmetlerinin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Social Sciences Studies Journal, 3(4), 276-289.
• Starace, F., & Ferrara, M. (2020). COVID-19 Disease Emergency Operational İnstructions for Mental Health Departments İssued by the Italian Society of Epidemiological Psychiatry. Epidemiology and Psychiatric Sciences, 29, e116.
• Turan, A. ve Çelikyay, H. H. (2020). Türkiye’de KOVİD-19 ile Mücadele: Politikalar ve Aktörler. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 3(1), 1-25.
• Turnpenny, A., Petri, G., Finn, A., Beadle-Brown, J., & Nyman, M. (2018) Mapping and Understanding Exclusion: Institutional, Coercive and Community-based Services and Practices across Europe. Project Report. Mental Health Europe, Brussels, Belgium
• Vindegaard, N., & Benros, M. E. (2020). COVID-19 Pandemic and Mental Health Consequences: Systematic Review of the Current Evidence. Brain, Behavior, and Immunity, 89, 531–542.
• Yanık, M. (2007). Türkiye Ruh Sağlığı Sistemi Üzerine Değerlendirme ve Öneriler: Ruh Sağlığı Eylem Planı Önerisi. Psikiyatride Derlemeler, Olgular ve Varsayımlar, 1(Özel Sayı), 1-80.
• Yazıcı, E. (2020). Tarihin İlk Küresel Salgını İnsanlık İçin Yeni Bir Dönemin Başlangıcı (mı?). Kamu’da Sosyal Politika, 13(40), 19-29.
• Zeybek, Z., Bozkurt, Y. ve Aşkın, R. (2020). Covid-19 Pandemisi: Psikolojik Etkileri ve Terapötik Müdahaleler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), 304-318, Covid-19 Özel Ek.
• Wisniewska I, Richard Holt G. Burnout in Academic Medicine: A Peripandemic Assessment. Perm J. 2023 Jun 15;27(2):150-159.
• World Health Organization, (2021 and 2022) www.medimagazin.com.tr/2023.