MARTIN HEIDEGGER’İN SANAT ANLAYIŞIYLA MODERN SANAT ESERLERİNİN YORUMLANMASI

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 1, 115 - 133

Seda Ağırbaş

Öz

Sanat ve sanat eserleri, varlık ve insanın anlamı üzerine derinlemesine düşünmeyi sağlayan en önemli araçlardan biridir. Bireyin varoluşsal deneyimlerini, duygusal dünyasını ve doğayı algılama biçimlerini ifade eder. Bu çalışmada felsefeci bir yaklaşımdan ziyade sanat tarihi ve modern sanat düşüncesi üzerinden bir çerçeve planlanmaktadır. Martin Heidegger gibi pek çok düşünürün sanata yönelik düşünceleri, sanatçıları ve eserlerini derinden etkilemiştir. Varoluşçuluk bağlamında sanatı bir araç olarak gören düşünürün anlayışıyla yapıta yaklaşmak okura farklı bir bakış açısı sunacaktır. Buradan hareketle sanat eseri analiz edilirken, eserin varoluşsal anlamı ve insanın varlık içindeki yerinin keşfedilmesi çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Birinci bölümde Heideggger’in Varlık ve Zaman’daki felsefi yaklaşımlarından ve çoğunlukla Sanat Eserinin Kökeni adlı metin üzerinden sanat anlayışı değerlendirilmeye çalışılacaktır. Modernizm düşüncesinin temelleri ve dönemin sanat üzerindeki etkileri ele alındıktan sonra modern sanatta etkileyici anlatım dili ile dikkati çeken sanatçı ve yapıtları, Heidegger’in felsefesiyle yorumlanmaya; görsel kaynaklara başvurularak yapılan araştırmanın sonuç bölümünde ise eserlerin Heidegger’in sanat anlayışıyla ilişkisi değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Martin Heiddegger, Sanat Felsefesi, Modern Sanat, Sanat Yapıtı, Varoluşçuluk

Kaynakça

• Akalın, T. (2013). “Modern Sanatın İçerisinde İnce Uzun Bir Figür: Alberto Giacometti”, İdil Dergisi, 2 (8), 190-200.
• Akdeniz, E. (2016). “Heidegger’de Metafizik Eleştirisi Olarak Sanat Yapıtı”, Kilikya Felsefe Dergisi 2, 79-92.
• Aydın, O. (2020), “Sanat Eserinde Hakikat: Ahlat Ağacı Filmine Heideggerci Bir Bakış”, Sanat Eserlerinde Felsefe Problemi, ed. Aysun Gür, İstanbul: Sentez Yayınları, s.83-94.
• Baudlaire, C. (2015). “Modernlik”, çev. Turhan Ilgaz, Modernizmin Serüveni, haz. Enis Batur, İstanbul: Sel Yayıncılık, s.22-23.
• Çağmar, M. Ş. (2017). “Sanat Eserinde Hakikat: Martin Heidegger ve Walter Benjamin”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 9 (2) (18) , 599-611.
• Çüçen, K.(2006). “Heidegger ve Felsefe”, FLSF Felsefe Ve Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (7-24), 7-23.
• Dube, W.D. (1972). The Expressionists, London: Thames and Hudson.
• Elger, D. (2002). Expressionisme, Köln: Taschen.
• Erden, O.E. (2016). Modern Sanatın Kısa Tarihi, İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Ersoy, A. (2002). Sanat Kavramlarına Giriş, İstanbul: Yorum Sanat Yayıncılık.
• Ertuğrul, Z.- Küçük Hasköylü, N. (2013). 19.-21. Yüzyıl Sanat Akımları, Sanat Tarihi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, ss. 205-215.
• Faerna, J.M. (1995). “Bacon”, tra. Wayne Finke, Abrams Titles In The Great Modern Masters Series, New York: Harry N. Abrams, Inc, Publishers.
• Girgin, F. (2018). Çağdaş Sanat ve Yeniden Üretim, İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Gorner, P. (2012). “Martin Heidegger”, çev. Suğra Öncü, Yirminci Yüzyılda Sanatı Okuyanlar, haz. Chris Murray, İstanbul: Sel Yayıncılık, s.182-184.
• Hammacher, A. M. (1986). Magritte, tra. James Brockway, London: Thames and Hudson.
• Hançerlioğlu, O. (2018). “Varoluşçuluk”, Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi, s.442-444.
• Heidegger, M. (2007). Sanat Eserinin Kökeni, çev. Fatih Tepebaşılı, Ankara: De Ki Yayınları.
• Heidegger, M. (2018). Varlık ve Zaman, çev. Kaan Ökten, İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Hodin, J.P. (1985). Edvard Munch, London: Thames and Hudson.
• Hollingsworth, M. (2009), Dünya Sanat Tarihi, çev. Banu Ergüder, İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• İpşiroğlu N.-İpşiroğlu, M. (1991). Sanatta Devrim, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Krausse, A.C. (2005). Rönesanstan Günümüze Resim Sanatının Öyküsü, çev. Dilek Zaptçıoğlu, İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Lucie-Smith, E. (1996). 20. Yüzyılda Görsel Sanatlar, çev. Ebru Kılıç-Begüm Kovulmaz, İstanbul: Akbank Kültür ve Sanat Yayınları.
• Lynton, N. (1982). Modern Sanatın Öyküsü, çev. Cevat Çapan, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• McQuillan, M. (1989). Van Gogh, London: Thames and Hudson.
• Moszynska, A. (1998). L’Art Abstrait, London: Thames and Hudson.
• Muller, J.E. (1972). Modern Sanat, çev. Mehmet Toprak, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Paquet, M. (1992). Magritte, Köln: Taschen.
• Passeron, R. (2000). Sürrealizm Sanat Ansiklopedisi, çev. Sezer Tansuğ, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Read, H. (1975). A Concise History Of Modern Painting, New York: Praeger Publishers.
• Richard, L. (1999). Ekspresyonizm Sanat Ansiklopedisi, çev. Beral Madra, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Şan, E. (2016). “Sanat Yapıtının Fenomenolojisi”, MSGSÜ Sosyal Bilimler Dergisi (14), 49-63.
• Tunalı, İ. (1992). Felsefenin Işığında Modern Resim, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Whitford, F. (1986). Egon Schiele, London: Thames and Hudson.
• Yıldız, E. (2011). “Heidegger’le Sanat ve Mekân Arasında”, Felsefe Açısından Kültür, Sanat ve Dil. ed. Ömer Naci Soykan, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Yayınları. ss.367-373.
• Beatty, W. J. (1924). “The Modern Art Movement”, The North American Review, 219 ( 819), 251-264. Erişim tarihi: https://www.jstor.org/stable/25113227.
• Millard, W.C. (1983). “Jackson Pollock”, The Hudson Review, 36 (2), 338-344. Erişim tarihi: https://doi.org/10.2307/3856709 https://www.jstor.org/stable/3856709.
• Poling, V. Clark (2016). “Giacometti and Sartre: On Drawing”, Master Drawings, 54 (4), 477-490. Erişim tarihi. https://www.jstor.org/stable/44164909.
• Stulberg, (1973). “Heidegger and the Origin of the Work of Art: An Explication”, The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 32 (2), 257-265. Erişim tarihi: https://www.jstor.org/stable/429043.