ALLAH'IN HALİFESİ OLARAK İNSAN: YARATILIŞIN ANLAMI VE SORUMLULUKLARI

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 3, 93 - 110, 31.07.2025

Kadri Önemli

Öz

İslam dinine göre insan, bu dünyaya amaçsız ve başıboş bir şekilde gönderilmemiştir. Tam tersine, her nefis, Yüce yaratıcısına, kendi nefsine, ailesine ve içinde yaşadığı topluma karşı birtakım mükellefiyetler vardır. İnsanın yaratılışı, belirli bir maksada matuftur ve bu gaye, Allah tarafından lütfedilen akıl gibi bahşedilen nimetler vasıtasıyla, kişinin gücü nispetinde bu sorumlulukları yerine getirmektir. Şu bir gerçektir ki, her nimet beraberinde bir sorumluluk getirir. Bu bağlamda, İslam’da insan, kendisine bahşedilen her şeyden sorumludur ve bu yükümlülükler, onun yaratılış maksadına münasip bir hayat sürmesini zorunlu kılar.
Bu çalışma, temel olarak insanın varoluş amacını ve anlamını İslam inancı perspektifinden ele almaktadır. Makalenin ana fikri, insanın yalnızca var olmakla kalmayıp, bu yaratılışın, dünyaya gelişin bir hikmetin olduğu ve bu gayenin de İslam’ın temel akideleri doğrultusunda anlaşılıp amel edilmesi gerektiğidir. İslam’a göre, insanın temel vazifesi, Allah’a kulluk etmek ve O’nun rızasını kazanmaktır. Bu, sadece ibadetlerle değil, aynı zamanda İslam’ın emrettiği ahlakî olgulara uygun bir hayat sürdürmekle de gerçekleşir. İnsan, sahip olduğu akıl, irade ve diğer kabiliyetleri, Allah’ın emrettiği istikamette kullanarak hem kendi dünyasını hem de ahiretini kazanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

İnsan , Yaratılış Gayesi , Ahsen-i takvîm , Sorumluluk , Hikmet.

Teşekkür

Makalemin derginin gelecek ilk sayısında değerlendirilmesini umuyorum. Teşekkürler, çalışmalarınızda başarılar.

Kaynakça

• Akçay, M. (2011). İnsanlığın Ortak Dini Temeli: Fıtrat. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 13(23).
• Albayrak, K. (2024). Peygamberlerin Gerekliliği. Genç Mütefekkirler Dergisi, 5(3).
• Ali b. Ebî Talib. (1988). Divânu Emiri’l-Mü’minin (Abdulaziz Kerem, Ed.).
• Altuntaş, A. (2018). Kur’an’da İnsanın Salih Olma Süreci. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(13).
• Aristoteles. (2014). Ruh Üzerine (Peri Psukhes) (Zeki Özcan, Çev.). Sentez Yayınları.
• Aygün, F. (2020). Mâtürîdî’nin Ahsen-i Takvîm ve Esfel-İ Sâfilîn Yorumu: Tîn Sûresi’nin Te’vîli Bağlamında İnsan Anlayışı. Diyanet İlmi Dergi, 56(3).
• Buhârî, E. A. M. b. İ. (2011–1432). Sahîhü’l-Buhârî. Daru’l-Beşairi’l-İslamiyye.
• Buhârî, E. A. M. b. İ. el-. (2001). El-Câmiu’s-sahîh. Dâru Tavki’n-Necât.
• Cevherî, E. N. İ. b. H. (1377). Es-Sıhah tacü’l-luga ve sıhahi’l-Arabiyye =. Matabiu Dârü’l-Kitabi’l-Arabi.
• Çelebi, A. (2013). İslâm’da Eğitim Öğretim Tarihi (Ali Yardım, Çev.). Damla Yayınevi.
• Demir, N. (2004). İnsan Hakkındaki Bazı Felsefi Görüşler Üzerine. Felsefe Dünyası Dergisi, 40.
• Ebû Dâvûd, S. b. D. b. el-Cârûd el-Fârisî et-Tayâlisî. (1988). Sünenu Ebî Davud. Dârü’l-Cinan.
• Elmalılı, M. H. Y. (1936). Hak dini Kur’an dili. Diyanet İşleri Reisliği.
• Esen, M. (2004). İnsanın Halifeliği Meselesi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 45(1).
• Gazalî, M. b. M. (1967). İhya-u Ulumu’d-din. Müessesetü’l-Halebî. Isfehânî, R. (2001). El-Müfredat fi Garibi’l –Kur‟an. Daru’l-Ma’rife.
• İbn Mâce, E. A. M. b. Y. er-Rebei el-Kazvinî. (1996/1416). Sünenü İbn Mâce. Dârü’l-Ma’rife.
• İbn Manzûr, E.-F. C. b. M. b. M. (1985). Lisânü’l-ʿArab. Neşru Edebi’l-Havze.
• İmam Mâlik, E. A. M. b. E. el-Asbahî. (1997/1417). El-Muvatta. Dârü’l-Garbi’l-İslâmî.
• İpek, M. (2013). Kur’an’a Göre İnsanın Yaratılış Hikmeti ve Sorumluluğu. Ekev Akademi Dergisi, 57 (Güz).
• Kaya, S. (2003). Kur’an’da İmtihan. İnsan Yayınları.
• Kılıç, M. (2012). Tasavvufa Giriş. Sufi Kitap Yayınları.
• Kurtubî. (2015). El-Camiu li-Ahkami’l-Kur’an (Beşir Eryarsoy, Çev.). Buruc Yayınları.
• Kutluer, İ. (2000). İnsan (C. 22). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Mâtürîdî, E. M. M. (with Bekir Topaloğlu). (2005). Te’vilâtü’l-Kur’ân. Mizan Yayınevi.
• Müslim, E.-H. M. b. el-Haccâc. (1374-75/1955-56). El-Câmiʿu’s-sahîh. y.y.
• Nursî, B. (2014). İşârâtü’l-i’câz fî mezânni’l-icâz [Risale-i Nur Külliyatı] (Abdülmecid Nursi, Çev.). Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Nursî, B. (2016). Sözler. Türkiye Diyanet Vakfı.
• Şemseddîn, S. (1317). Kâmûs-î-Türkî. İkdam Matbaası.
• Uludağ, S. (1989). Ahsen-i Takvîm. İçinde Diyanet İslam Ansiklopedisi (C. 2). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yazoğlu, R. (2014). Ebu’l-Hasan Harakânî’de Hoşgörü ve İnsan Sevgisi. Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1.