KENTSEL DÖNÜŞÜM ve AİDİYET: ANKARA’DAN BİR ÖRNEK Urban Transformation and the Sense of Ownership: An example from Ankara

Yıl 2018, , 18 - 40, 15.10.2018

Ayşe Ünal

https://doi.org/10.17067/asm.430291

Öz

Türkiye’de kentsel dönüşüm
çalışmaları yeni değildir. 1990 yılında Ankara’da uygulanmaya başlanan
“Gecekondudan Çağdaş Konuta Projesi” (GEÇAK) Türkiye’de gerçekleştirilmiş olan
ilk kentsel dönüşüm projesidir. Bu proje ile gecekondu haksahipleri çağdaş
birer konuta sahip olmuştur.

Gecekondu hak sahipliği, yasal arazi sahipliğinden farklıdır.
Yasalara aykırı olarak devlet arazisi üzerine inşa edilen, daha sonra devlet
tarafından Kanunla hak verilerek “mülk sahipliği” haline gelen bir
“sahiplik”tir.

Çalışmanın amacı, gecekondu
haksahiplerinin halen Proje alanında yaşayıp yaşamadıklarını tespit etmektir. Çalışmada, Çankaya Belediyesi, Tapu Kadastro Müdürlüğü
ve Proje alanında yapılan anket çalışmasından elde edilen 1990 ve 2012 yılına
ait veriler kullanılmaktadır.  Çalışmanın
sonucunda, 1990-2012 döneminde gecekondu sahibine verilen konutların hala ilk
maliklerine ait olup olmadığı tapuda kayıtlı bilgilerden tespit edilerek, halen
proje alanında yaşayan gecekondu sahiplerinin anketlere verdiği yanıtlar
üzerinden yaşadıkları mekana olan aitlik duyguları ölçülmektedir. Sonuç için
Tapu Müdürlüğünden alınan bilgiler ile yapılan anket sonuçları birlikte
değerlendirilmektedir.

1990 yılında Proje alanında
244 gecekondu haksahibi yaşamaktadır. 2012 yılında elde edilen verilere göre;
244 adet gecekondu hak sahibinin  %80’inin,
elde ettikleri konutu satarak şehrin farklı bir bölgesinden 2 hatta 3 konut
sahibi oldukları, diğer %20 bölümü ise, proje alanında yaşadıkları ya da
konutunu kiraya verdikleri tespit edilmiştir. Konutun kiraya verilmesinin ilk
nedeni ekonomiktir. İkinci nedeni ise, yeni gelenler ile sosyal uyumsuzluk
yaşanmasıdır.

Çalışmanın sonucunda iki
tespit yapılmıştır. Birincisi; gerçek hak sahipleri, sosyal veya ekonomik
sebeplerle alışkın oldukları yaşam alanlarından uzaklaşmışlardır. İkincisi ise
Gecekondu sahipleri bir alanın gerçek sahipleri olmadıklarından, o alana yerleşme
amaçları barınma ve ekonomik sebeplere dayanmaktadır. Bu nedenle, Proje
kapsamında yaşayanların ilk yerleşme alanlarına aidiyetlerinden söz
edilemeyeceği, yerleşme ve taşınmanın sebebinin genellikle ekonomik temelli
olduğu söylenebilir. 

Anahtar Kelimeler

Aidiyet Duygusu, Çağdaş Konut

Kaynakça

• çıkgöz A.T. (2014). Kentsel Dönüşümün Ekonomik, Mekansal, Sosyal Etkileri ve Kamunun Rolü: Ankara Gültepe (Çinçin) Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Şehir ve Bölge Planlama ABD.
• Akalın M. (2016). Mekansal Ayrışmanın Bir Yeni Biçimi Olarak Kapalı/Kapılı Siteler: Akkent Konutları Örneği, Hitit Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl(9), Sayı (2), ss.923-956, Çorum.
• Alptekin D. (2011). Toplumsal Aidiyet ve Gençlik: Üniversite Gençliğinin Aidiyeti Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma, Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Sosyoloji Bilim Dalı.
• Artuç D. (2016). Kentsel Dönüşümün Sosyal ve Mekansal Etkileri: Fikirtepe Dönüşüm Alanı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık ABD, Mimarlık Tezli Yüksek Lisans Programı.
• Çankaya Belediyesi, İmar Müdürlüğü, Şehir Planlama Şubesi’nce hazırlanan “Büyükesat Vadisi ve Çevresi-1990” analiz raporu, 1990.
• Çankaya Belediye Başkanlığı, Emlak ve İstimlak Müdürlüğü, Meclise sunum Yazısı, 15.02.1996.
• Geçkili P. (2015). Aidiyet Üzerinden Mekan-İnsan İkiliği ve Dönüşüm Pratikleri, İTÜ, 2015, Mimari Tasarım Yüksek Lisans Öğrencisi, Arkitera, http://www.arkitera.com/proje/ 4411/aidiyet-uzerinden-mekan-insan-ikiligi-ve-donusum-pratikleri (11.04.2018)
• Keleş R. (2004). Kentleşme Politikası, Ankara: İmge Kitabevi.
• Özden P.P. Kentsel Dönüşümde Toplumsal Boyut, Sorunlar ve Çözüm Arayışları, Bilgilendirme toplantısı, http://bato.org.tr/wp-content/uploads/2015 /11/Pelin_ Pinar_ Ozden.pdf, Balıkesir (11.04.2018)
• Polat Y.A.(2015). Türkiye’de Kentsel Dönüşüme Bütüncül Bir Bakış: Elazığ Örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Fırat University Journal of Social Science, Cilt: 25, Sayı: 1, Elazığ, 2015, ss: 185-201, Elazığ.
• Tekeli İ. (2010). Türkiye'nin Kent Planlama ve Kent Araştırmaları Tarihi Yazıları, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tekeli İ. (2011). Kentleri Dönüşüm Mekânı Olarak Düşünmek, Kent, Kentli Hakları,Kentselleşme ve Kentsel Dönüşüm, İlhan Tekeli, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, ss. 270-278.
• Üstün G. (2009). Kentsel Dönüşümün Hukuki Boyutu, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Yıldırım A.E. (2006). Güncel Bir Kent Sorunu: Kentsel Dönüşüm, Planlama Dergisi, Sayı: 35, 2006, ss.7-24.
• Yurdakul H. 2008 Küresel Ekonomik Krizi ve Türkiye’ye Etkisi, Sahipkıran 12.01.2015, http://sahipkiran.org/2015/01/12/kuresel-ekonomik-kriz/ (12.04.2018)
• http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=1.5.2981&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch= (10.04. 2018)
• http://www.mevzuat.gov.tr/Kanunlar.aspx , 5393 Sayılı Belediye Kanunu, (10.04.2018)
• http://www.mevzuat.gov.tr/Metin1.Aspx?MevzuatKod=1.5.6306&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=&Tur=1&Tertip=5&No=6306 , 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun (10.04.2018)
• http://www.mevzuat.gov.tr/Metin1.Aspx?MevzuatKod=1.5.634&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=&Tur=1&Tertip=5&No=634 , 634 Sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu, (10.04.2018) http://www.mevzuat.gov.tr/Metin1.Aspx?MevzuatKod=1.5.775&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=&Tur=1&Tertip=5&No=775 , 775 Sayılı Gecekondu Kanunu, (10.04.2018)
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5acdf94a34b413.09002955, (11.04.2018)
• http://v3.arkitera.com/g67-kentsel-donusum.html?year=&aID=794 (31.05.2018)