TIRHALA SANCAĞI‟NDAN YUNANİSTAN‟A TERKEDİLEN OSMANLI MİRASI

Yıl 2018, , 72 - 90, 01.07.2018

Ferdi Çiftçioğlu

https://doi.org/10.17067/asm.432162

Öz

Balkanlar beş asırdan
fazla bir süre Osmanlı hâkimiyetinde kalmıştır. Balkanların fethinin ilk
yıllarından itibaren Osmanlı burada sistemli bir iskân politikası yürütmüştür.
Fethettiği yerlere Anadolu’nun değişik bölgelerinden getirdiği Türk-Müslüman
halkı yerleştirmiştir. İlk fetihler sonucu gerçekleştirilen iskân politikasıyla
bölge, kısa sürede Türkleşmiş ve İslamlaşmıştır. Bölgede yaşanan demografik
değişiklikle beraber yoğun bir imar faaliyeti yürütülmüştür. Mevcut şehirler
yeni bir anlayışla imar ve ihya edilirken, yeni şehir ve yerleşim yerleri de
kurulmuştur. Türklerin bölgeye iskânı ile birlikte imar faaliyetleri başlamış
ve çok sayıda han, hamam, medrese, cami ve mescidin inşası
gerçekleştirilmiş, böylelikle Türk-İslam kültür ve medeniyeti bu topraklara
yerleşmeye başlamıştır. Osmanlı Devletinin Balkanlardaki fetih, iskân ve imarı
belirli plan çerçevesinde yürütülmüştür. 1361 yılında Dimetoka’nın alınmasıyla
Osmanlı egemenliği Yunanistan’da kurulmaya başlanmıştır. XIV. yüzyılın
sonlarına doğru Dimetoka’nın fethine müteakip, Yunanistan’ın orta kısmı olan
Tesalya Bölgesi Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. Burada idari birim olarak
Tırhala Sancağı kurulmuş ve sancak yaklaşık beş asır Osmanlı idari
taksimatındaki yerini korumuştur. 1881 yılında imzalanan İstanbul
Antlaşması’yla Yunanistan’a devredilen sancak, bünyesindeki birçok Osmanlı
mimari eser ve emlakını da Yunanistan’a terk etmiştir. Bu çalışma, vakıf
kayıtlarını esas alarak, sancaktan Yunanistan’a terk edilen Osmanlı mirasını
ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda Tırhala Sancağı kazalarından
Yunanistan’a terk edilen vakıf ve onlara bağlı emlakın çeşidi ve sayısı
verilmiştir.

 

Anahtar Kelimeler

Balkanlar, Yunanistan, Tesalya, Tırhala Sancağı, Devredilen Miras

Transferred Ottoman Heritage To Greece From Sanjak Of Trikala

Öz

The Balkans
remained under Ottoman domination for more than five centuries. From the first
years of the Balkans' conquest, the Ottoman government carried out a systematic
settlement policy here. The government settled the Turkish-Muslim people,
brought from different parts of Anatolia to the conquered territories. The
region was Turkified and Islamized in a short time with the settlement policy
realized after the first conquests. Along with the demographic change
experienced an extensive zoning activity was carried out in the region. New
cities and settlements were established while the existing cities were being
built with a new understanding. The settlement activities started with the
settlement of the Turks to the region and many inns, hammams, madrasahs,
mosques and masjids were built. Thus, Turkish-Islamic culture and civilization
began to settle in these lands. The conquest, the settlement and the zoning of
the Ottoman State in the Balkans were carried out in a specific plan. The
Ottoman domination began to be established in Greece with the conquest of
Dimetoka in 1361. Towards the end of the XIV century, following the conquest of
Dimetoka, the central part of Greece, the Tesalia region, became Ottoman
dominated. Trikala Sanjak was established here as an administrative unit and
the sanjak remained under Ottoman dominance for about five centuries. The
sanjak, which was transferred to Greece by the Istanbul Treaty signed in 1881,
left many Ottoman architectural works in Greece. This study aims to reveal the
legacy of the Ottoman abandoned in Greece, based on the foundation records. Consequently,
the number and type of immovable properties that were left to Greece from
Trikala Sanjak were given.

Anahtar Kelimeler

Balkans, Greece, Tesalia, Trikala Sanjak, Abandoned Legacy

Kaynakça

• Arşiv Belgesi BOA.EV.d.25155. (Başbakanlık Osmanlı Arşivi Evkaf Defterleri)SalnamelerYanya Vilayet Salnamesi, Def’a: 4, (H.1266-M.1850).Tetkik EserlerAkyay, Bülent (2001), Tesalya Meselesi (1881), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dünyası Araştırmaları Anabilim Dalı Türk Tarihi Bilim Dalı yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.Ayverdi, Ekrem Hakkı (2000) Avrupa’da Osmanlı Mimari Eserleri, c.4, İstanbul.Bıçakcı, İsmail (2003), Yunanistan’da Türk Mimari Eserleri, İstanbul.Çam, Nusret (2000), Yunanistan’daki Türk Eserleri, Ankara.Çelebi, Evliya (2011), Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Haz. Seyit Ali Kahraman, 8. Kitap, 1. Cilt, İstanbul.Değerli, Ayşe (2016) Turahanzade Ömer Ve Oğlu Hasan Bey’in Tırhala Sancağındaki Vakıfları (1484-1881), Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Denizli.Delilbaşı Melek-Arıkan Muzaffer (2001), Hicrî 859 Tarihli Suret-i Defter-i Sancak-ı Tırhala I, Ankara.Eyice, Semavi (1955), Yunanistan’da Türk Mimari Eserleri, Türkiyat Mecmuası, Cilt:12.Gökaçtı, Mehmet Ali (2001), Geographika: Yeniden Keşfedilen Yunanistan, İstanbul. Hacısalihoğlu, Mehmet (2013), Yunanistan, TDVİA,Cilt: 43.Halaçoğlu, Yusuf (1974), Tesalya Yenişehiri ve Türk Eserleri Hakkında Bir Araştırma, GDAAD, Sayı:2-3.İnalcık, Halil (2005), Türkler ve Balkanlar, BALTAM Türklük Bilgisi 3, Prizren.Jorga, Nicolae (2009), Osmanlı İmparatorluğu Tarihi I, çev. Nilüfer Epçeli, İstanbul.Kayapınar, Levent (2004), Osmanlı Uç Beyi Evrenos Bey Ailesinin Menşei, Yunanistan Coğrafyasındaki Faaliyetleri ve Eserleri, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, cilt 2004/1, sayı 8.Kiel, Machiel (2011), “Tesalya”, TDVİA, cilt: 40.Kiel, Machiel (2012), “Tırhala”, TDVİA, Cilt: 41.Konuk, Neval (2010), Yunanistan’da Osmanlı Mimarisi, Stratejik Araştırmalar Merkezi, Ankara.Koyuncu, Aşkın (2006), Bulgaristan’da Osmanlı Maddi Kültür Mirasının Tasfiyesi (1878-1908), Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM), Cilt: 20, Sayı:20, Ankara.Lowry, Heath W. (2012), Madalyonun Diğer Yüzü, Yunanistan’da Osmanlı Camileri ve Türbeleri: İhmal Edilen, Dönüştürülen, Yeniden Dönüştürülen ve Restore Edilen, Balkanlarda Osmanlı Vakıfları ve Eserleri Uluslararası Sempozyumu.Pitcher, Donald Edgar (2001), Osmanlı İmparatorluğu’nun Tarihsel Coğrafyası, Çev. Bahar Tırnakçı, İstanbul.Sami, Şemseddin (1306) “Çatalca”, Kâmûs’l Â’lâm, Cilt: 3, Mihran matbaası, İstanbul.Sami, Şemseddin (1306), “Ermiye”, Kâmûs’l Â’lâm, Cilt: 2, Mihran Matbaası, İstanbul.Serbestoğlu, İbrahim (2014), Yunanistan’a Geçiş Sürecinde Tesalya Müslümanlarının Durumu, Belleten, Cilt: LXXXVIII, Sayı: 283, Ankara.Ünal, Mehmet Ali (2015), Evliya Çelebi’ye Göre Tırhala’da Osman Şah’a Ait Eserler, I. Uluslararası Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresi, Saraybosna.Yeralimpos, Alexandra (1996), Tanzimat Döneminde Kuzey Yunanistan’da Şehircilik ve Modernleşme (1839’dan 19. yüzyıl sonuna), Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri, ed. Paul Dumont-François Georgeon, Çev. Ali Berktay, İstanbul.İnternet Bağlantılarıhttp://www.visitgreece.gr/en/main_cities/volos Erişim Tarihi: 02.05.2016.