20. Yüzyılda Osmanlı Toprakları Üzerinde Kurulan Nişantaşı İngiliz Erkek Mektebi Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 2, 814 - 827, 30.07.2021

Abdullah Kara Mustafa Çavdaroğlu

https://doi.org/10.17067/asm.952365

Öz

Yabancı okullar, Osmanlı devletinde Avrupalılara ticari alanda ayrıcalıklar verilmesi ve zamanla bu ayrıcalıkların kalıcı olması neticesinde açılma imkânı bulmuşlardır. Osmanlı topraklarında faaliyet gösteren yabancı okullar ilk olarak Fransızlar daha sonra ise İngilizler tarafından açılmışlardır. Daha önce İstanbul İngiliz Erkek Lisesi ile ilgili, Metin Ünver “Osmanlı Devletinde ’ki İngiliz Ticaretinin Almanya karşısında gerilemesi tartışmaları bağlamında İstanbul’da İngiliz Erkek Lisesinin kuruluşu” adlı çalışma ile Osmanlı toprakları üzerinde yabancı devletlerin ekonomik anlamda nüfuz sahibi olabilmek için rekabet aracı olarak açılan okullar bağlamında değerlendirmiştir. Bu çalışmada ise konumuzun temelini teşkil eden Nişantaşı İngiliz Erkek Mektebi adlı çalışmanın orijinali olan “Zükura Mahsus İngiliz Mektebi” başlıklı Osmanlıca belge bağlamında okulun açılışı, öğrenci kabul şartları, yapısı, okul teşkilatı ve öğretilen dersler, ders içerikleri gibi bilgileri verip bu bilgiler değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu bilgiler Başbakanlık Osmanlı arşivinde konu ile ilgili arşiv belgeleri ile desteklenmiştir. Bu çalışma ile eğitim tarihi alanında yapılan çalışmalara katkıda bulunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eğitim Tarihi, Yabancı Okullar, Nişantaşı Erkek Lisesi.

An Evaluation of Nişantaşı English Boys School, Founded on Ottoman Lands in the 20th Century

Öz

Foreign schools had the opportunity to open as a result of the fact that the Europeans were given commercial privileges in the Ottoman state and these privileges became permanent over time. Foreign schools operating in the Ottoman lands were first opened by the French and then the British. Metin Ünver, with the study titled "The establishment of the English Boys' High School in Istanbul in the context of the debates on the decline of British Commerce in the Ottoman State against Germany", was previously related to the Istanbul British Boys' High School. He evaluated it in the context of schools opened as a means of competition for foreign states to have economic influence on the Ottoman lands. In this study, in the context of the Ottoman document titled "Zükura Mahsus İngiliz Mektebi", which is the original of the study called Nişantaşı English Boys School, which forms the basis of our subject, information such as the opening of the school, student admission conditions, structure, school organization and the lessons taught, the course contents were tried to be evaluated. This information was supported by archive documents related to the subject in the Ottoman archive of the Prime Ministry. With this study, it is aimed to contribute to the studies in the field of education history.

Anahtar Kelimeler

Educatıon History, Foreıgn Schools, Nisantasi Boys High School.

Kaynakça

• Referans 3 Esenkal, Ebru, (2007) Yabancı ülkeler tarafından Osmanlı coğrafyasında açılan okullar, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
• Referans 4 Gözübüyük, Sevil, (2018) Osmanlı İmparatorluğunda Cizvit Tarikatının yayılmasında Fransız elçilerinin rolü, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi
• (ASEAD) Eurasian Journal of Researches in Social and Economics (EJRSE), cilt.5 Sayı:12, s.637.
• Referans 5 İhsanoğlu, Ekmeleddin, (1999) “Osmanlı eğitim ve bilim kurumları”, Osmanlı Medeniyeti Tarihi, Cilt-1, Feza yay. İstanbul.
• Referans 6 Kırşehirlioğlu, Erol Güngör, (1963) Türkiye’de misyoner faaliyetleri, İstanbul.
• Referans 7 Kocabaşoğlu, Uygur, (1988) Osmanlı İmparatorluğu’nda 19. yüzyılda Amerikan matbaaları ve yayımcılığı, İstanbul.
• Referans 8 Kolutek Mikail, Fransa’nın Doğu Akdeniz Havzasındaki Misyonerlik Faaliyetleri, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Hatay, 2011, s.3.
• Referans 9 Mutlu, Şamil, (2005) Osmanlı Devleti’nde misyoner okulları, İstanbul.
• Referans 10 Sakaoğlu, A. Selçuk, (2003) “High School-İngiliz Kız ve Erkek Liseleri”, İstanbul Ansiklopedisi, Cilt IV, Tarih Vakfı Yay. İstanbul.
• Referans 11 Sevinç, Necdet, (2009) Osmanlı’dan günümüze misyoner faaliyetleri okullar, kiliseler, yardım kuruluşları, 7. Baskı Bilge Oğuz Yay. İstanbul.
• Referans 12 Sezer, Ayten, (1999) Atatürk döneminde yabancı okullar (1923-1938), Ankara.
• Referans 13 Topçu, Filiz, (2007) Türk eğitim sisteminin tarihsel gelişimi ile yabancı okullarının bu sistem üzerindeki etkileri, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Referans 14 Ünver Metin, (2018) Osmanlı Devletinde’ki İngiliz Ticaretinin Almanya karşısında gerilemesi tartışmaları bağlamında İstanbul’da İngiliz Erkek Lisesinin kuruluşu/ (The Foundation of English High School For Boys in İstanbul in The Context Of the Debates Over The British Decline Against Germany ın Ottoman Trade), Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi-Journal of Turkish Researches Institute TAED-61, Ocak-January, Erzurum.
• Referans 15 https://alafranga-saat.nedir.org/ Erişim Tarihi 10.04.2019.