Traditional Game Culture in Sehî Bey Divan

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 1, 31 - 44, 19.01.2023

Işılay Pınar Özlük

https://doi.org/10.17067/asm.1197676

Cited By: 1

Öz

Sehî Bey Divanı’nda Geleneksel Oyun Kültürü

Öz

Öz
Klasik Türk Edebiyatı alanında yapılan sosyal hayat çalışmaları esas aldıkları döneme ait her türlü hususiyeti bünyesinde barındıran, kültür hayatımızla alakalı eşsiz malzemeyi içeren birer kaynaktır. Bu çalışmalar; halkın konuştuğu dilde bulunan atasözü ve deyim varlığına, yeme-içme kültürüne, giyim-kuşama, gelenek ve göreneklere, oyun ve eğlenceye, gündelik hayata, toplumsal yapılanmaya varan çok geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır. Çalışmamız Sehî Bey Divanı’ndan hareketle 16. yüzyıl Osmanlı toplum hayatının bir parçası olan oyun ve eğlence kültürü üzerine tespitler içermektedir. O dönemde; halkı eğlendirmek amacıyla düzenlenen şenlikler, bayramlar vesilesiyle düzenlenen eğlenceler, düğünlerde yapılması gelenek haline gelen gösteriler çalışmaya dâhil edilmiştir. Eğlence ve oyun kültürünün unsurları olan halk arasında oynanan gelenekselleşmiş oyunlar, spor etkinlikleri ile âteşbâz, cânbâz ve tîgbâzların sergiledikleri hünerler sınıflandırılarak dikkatlere sunulmuştur. Elde edilen malzeme örnek beyitlerle somutlaştırılmış ve değerlendirilmiştir. Neticede ortaya çıkan veriler 16. yüzyıl Osmanlı Devleti’nin toplum hayatının bir bölümüne ışık tutması açısından dikkate değerdir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, 16. asır, Sehî Bey, Oyun

Kaynakça

• Abdülaziz Bey, (2002). Osmanlı âdet, merasim ve tabirleri. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Aksoyak, İ.H. (1995). Divan şiirinde okçuluk terimleri. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, (1) 81-94.
• Ali Rıza Bey, (t.y.). Bir zamanlar İstanbul. Tercüman 1001 Temel Eser.
• Altınay, R. (2009). Satranç, TDV İslam ansiklopedisi, Türk Diyanet Vakfı Yayınları, 36, 178-181.
• And, M. (2015). 16. yüzyılda İstanbul: kent-saray-günlük yaşam. Yapı Kredi Yayınları.
• Arslan, M. (1999). Türk Edebiyatında manzum surnâmeler (Osmanlı saray düğünleri ve şenlikleri. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Atalay, B. (1999), Divanü lugat-it-Türk tercümesi. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Canım, R. (2000). Latîfî tezkiretü’ş-şu’arâ ve tabsıratü’n-nuzamâ. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Çınar, A. A. (1993). Türklerde at ve atçılık. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Devellioğlu, F. (1998). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lügat. Aydın Kitabevi Yayınları.
• Eralp, T. N. (1993). Tarih boyunca Türk toplumunda silah kavramı ve Osmanlı İmparatorluğunda kullanılan silâhlar. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Eyduran, A. (2009). Türk kültürü ve edebiyatında çevgan oyunu. Erdem Dergisi, (53), 83-114.
• Fığlalı,E.R. (1989). Ali, İslam Ansiklopedisi, Türk Diyanet Vakfı Yayınları, 2, 375-378.
• Gerlach. S. (2007) Türkiye günlüğü 1573-1576. (Çev. Noyan). Kitap Yayınevi.
• Güven,Ö.-Hergüner, G. (1999), Türk kültüründe avcılığın temel dayanakları, PAU Eğitim Fakültesi Dergisi, (5), 32- 47.
• Kahraman, A. (1989). Cumhuriyete kadar Türk güreşi (I-II). Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kahraman, A. (1995). Osmanlı devletinde spor. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kaplan, Y.- Poyraz, Y. Divan Şiirine Kaynaklık etmesi bakımından Oyunlar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Klasik Türk Edebiyatının Kaynakları Özel Sayısı, Prof. Dr. Turgut Karabey Armağanı. 3, (15), 151-175
• Köksal, M. F. (2001). Divan şiirinde okçuluk terimlerine ekler. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 10, 234-253.
• Köksal, M. F.- Babaarslan, G. (2001). Türkçe divanlar kataloğu. DBY Yayınları.
• Levend,A.S. (1984). Divan edebiyatı. Enderun Kitabevi.
• Nutku, Ö. (1987). IV. Mehmed’in Edirne şenliği. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Nutku, Ö. (1995). Tarihimizden kültür manzaraları. Kabalcı Yayınları.
• Onay, A. T. (2000). Eski Türk Edebiyatında mazmunlar ve izahı. Akçağ Yayınları.
• Ögel, B. (1998). İslâmiyetten önce Türk kültür tarihi: Orta Asya kaynak ve buluntularına göre. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Özkan, Ö. (2007). Divan şiirinin penceresinden Osmanlı toplum hayatı. Kitabevi Yayıncılık.
• Pala, İ. (1999). Ansiklopedik divan şiiri sözlüğü, Ötüken Yayınları.
• Pardoe, J. (Çev. B. Şanda), (1997). XVIII. yüzyılda İstanbul, İnkilap Kitabevi.
• Sungurhan,A. (2013). Kınalı-zâde Hasan Çelebi’ye Gelinceye kadar Anadolu’da Şua’râ TezkireciliğininGelişimi ve Tezkiretü’ş-şua’râ’nın Tanıtılması, Dede Korkut Türk Dili ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 3(6), 71-104.
• Sungurhan, A. (2011). Klasik Türk Edebiyatında îdiyye, Grafiker Yayınları.
• Şen, F. M. (2007). Eski Türk Edebiyatında Sosyal Hayat Çalışmaları, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 9, 467- 506.
• Tanrıbuyurdu, G. (2012). Klasik Türk Şiirinde “kılıç duası”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 9 (9), 139-150.
• Tanyeri, M. A. (1999). Örnekleriyle divan şiirinde deyimler, Akçağ Yayınları.
• Tayga, Y. (1990). Türk spor tarihine genel bakış, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Spor Eğitimi Dairesi Başkanlığı.
• Uluğtekin, M. (1994). Eski Türk Edebiyatında satranç ve tavla, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Uyanıker, N. (2018). Dinî, mensur bir eser: Hz. Muhammed’in Ebû Cehil ile güreşi, Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi, 11, (22), 28-48.
• Yavuz. H. (1999). Yazın, dil ve sanat, Boyut Yayın Grubu.
• Yekbaş, H. (2020). Sehî Bey Dîvânı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayınlar Genel Müdürlüğü.
• Yıldız, E. (2019). Klasik Türk Şiirinde Şikâriyyeler/ Saydiyyeler, Bilimi Araştırmaları Dergisi, 46, 177-221.
• Yücel, Ü. (2015). Türk okçuluğu, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.