EFFECT OF SOCIAL MEDIA ON FAMILY RELATIONS: AN ANALYSİS ON STUDIES IN TURKEY In THE LAST TEN YEARS

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 17, 140 - 178, 30.06.2025

Berfin Ayla Özben , Ahu Paköz Türkeli

https://doi.org/10.71218/asobid.1685228

Öz

Developments in technology have led to changes and increases in the use of social media in time, and this is constantly affecting the communication between people. Today, social media has become an inseparable part of individuals. The constant renewal of communication tools with the effects of globalization has led to diversity in social media platforms. The fact that social media is constantly renewed attracts people's attention, and more users. Communication between the people is mostly provided by messaging through social media and this creates a communication gap between people. In the initial studies the development in communication is examined with great excitement, however the latter studies approached these developments with concern and in a critical perspective. As a result of the excessive use of social media, families could benefit from technology on one hand, and on the other hand they could suffer from communication breakdowns. While social media facilitates communication within the family, its excessive use limits the quality time that family members can spare for each other and weakens face-to-face communication. In this study, first, the importance of social media on family communication is emphasized through sociological discussions, and then the studies conducted in Turkey in the last 10 years about social media and family relationships are analyzed. We used Systematic document analysis method to examine the studies on how social media affects family relationships. The articles and theses are analyzed in the literature analysis with the research words “'social media' and family” in the databases EBSCOhost, Higher Education Council Publication and Documentation Department National Thesis Center, and the studies were categorized according to their titles and topics. In the research, the main research question is “on which topics have social media and family been researched in Turkey in the last decade?”.

Anahtar Kelimeler

Social Media , Family , Social Media and Domestic Relations , Social Media and Children

Sosyal Medyanın Aile İlişkilerine Etkisi: Türkiye’de Son 10 Yılda Yapılmış Araştırmaların İncelenmesi

Öz

Günümüzde sosyal medya bireylerin ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Küreselleşmenin getirdiği etkilerle iletişim araçlarının sürekli güncel olarak yenilenmesi sosyal medya platformlarında çeşitliliğe sebep olmuştur. Sosyal medyanın sürekli olarak yenilenmesi gittikçe daha çok kullanıcıyı kendine çekmektedir. İnsan ilişkileri yoğunlukla sosyal medyanın gerektirdiği mesajlaşma ile sağlanmakta ve insanlar arasında iletişim kopukluğu yaşanmaktadır. Başta büyük heyecanla karşılanan iletişim ve yeni medyadaki gelişmelere sonraki yapılan çalışmalarda endişe ve eleştirel bakış ile yaklaşılmaya başlanmıştır. Sosyal medyanın fazla kullanımı sonucunda aileler bir yandan teknolojiden faydalanırken diğer yandan iletişim kopukluğundan da payını almaktadır. Sosyal medya bir yandan aile içindeki iletişimi kolaylaştırırken aşırı kullanımında aile üyelerinin birbirlerine ayıracağı zamanı kısıtlamakta ve yüz yüze iletişimi zayıflatmaktadır. Bu çalışmada öncelikle sosyolojik tartışmalar üzerinden sosyal medyanın aile içi iletişim üzerindeki önemi vurgulanmış, daha sonra son 10 yılda sosyal medya ve aile içi ilişkiler üzerine Türkiye’de yapılan çalışmalara yer verilmiştir. Sosyal medyanın aile içi ilişkileri nasıl etkilediğine dair yapılan çalışmaları incelemek amacıyla sistematik doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Ebscohost, Yükseköğretim Kurulu Yayın ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi, veri tabanlarında ‘sosyal medya’ ve aile, kelimeleri taranarak bulunan makale, tezler incelenmiş, çalışmalar başlıklarına ve konularına göre kategorize edilerek “son 10 yılda Türkiye’de sosyal medya ve aile hangi konular üzerinden tartışılmıştır?” sorusuna yanıt aranmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Medya , Aile , Sosyal Medya ve Aile İçi İlişkiler , Sosyal Medya ve Çocuk

Kaynakça

• Abbasigil, R, A. (2019). Evli bireylerde sosyal medya kullanım süresi, kişilerarası iletişim becerileri ve evlilik doyum ilişkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Toros Üniversitesi.
• Aktaş, M., ve Çopur, Z. (2018). Sosyal medya kullanımının eşler arasındaki strese etkisi. International Journal Of Education Technology and Scientific Researches, 6, (142-153).
• Aneesh, A., Hall, L., & Petro, P. (Eds.). (2011). Beyond globalization: Making new worlds in media, art and social practices. Rutgers University Press.
• Aristoteles (2013). Politika. Say Yayınları.
• Aycanoğlu, C. ve Ünsal, G. (2017). Bağlanma tarzları ve internet bağımlılığının evlilik uyumuna etkisi. G.O.P Taksim E.A.H. Jaren 3(3), 163- 168. doi: 10.5222/jaren.2017.163
• Aydın, S, M. & Aydın, S. (2024). Ebeveynlerin çocuk yetiştirmede merhamet eğitiminin önemine ilişkin görüşleri. Turkish Studies-Educational Sciences, 19(3), 455-469.
• Ayhan, H. & Öztürk, E. (2021). Dijital dünyada ebeveyn olmanın görünürde normal bir yansıması olarak paylaşan ebeveynlik (sharenting): geleneksel bir derleme. Türkiye Klinikleri Journal of Forensic Medicine and Forensic Sciences 18(2):165-77 DOI:10.5336/forensic.2021-82082
• Aylıkçı, Ç. (2018). Evli bireylerin problemli internet kullanımı ile evlilik doyumu arasındaki ilişki. [Yüksek Lisans Tezi]. Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Batıgün A. D. Ve Kılıç N. (2011). İnternet bağımlılığı ile kişilik özellikleri, sosyal destek, psikolojik belirtiler ve bazı sosyo-demografik değişkenler arasındaki ilişkiler, Türk Psikoloji Dergisi, 26(67),1-10.
• Bayraktutan, F. (2005). Aile içi ilişkiler açısından internet kullanımı. [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Block, J.J. (2008). Issues for DSM-V, Internet Addiction, American Journal of Psychiatry, (3), 306- 7.
• Chakravartty, P., & Sarikakis, K. (2006). Media policy and globalization. Edinburgh University Press.
• Çalışkan, M. ve Mencik, Y. (2015). Değişen dünyanın yeni yüzü: sosyal medya. Akademik Bakış Dergisi, 50, 254-277.
• Değer, B. E., & Sine Nazlı, R. (2022). Sosyal medyada ınfluencer etkisi bağlamında benlik sunumu. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 25-45.48-66.
• Demir, Ü. (2016). Sosyal medya kullanımı ve aile iletişimi: Çanakkale’de lise öğrencileri üzerine bir araştırma. Selçuk İletişim, 9(2): 27-50. doi: 10.18094/si.99029
• Dijital 2024: Küresel Görünüm Raporu, TİSK (Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu), 1-5. dijital-2024-kuresel-gorunum-raporu.pdf
• Dilber, F. (2019). Aile içi iletişimde sosyal medya: Karamanoğlu mehmetbey üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(33), 336 – 381.
• Elitaş, K, S. (2020). Sosyal medyanın toplumsal dönüştürücülüğü: sosyal medya kullanan ergenlerin aile içi iletişim süreçlerine katılım düzeyleri üzerine nicel bir araştırma. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi,16(30), 2618-2638.
• Gentz, N., & Kramer, S. (Eds.). (2006). Globalization, cultural identities, and media representations. State University of New York Press.
• Giddens, A. (1991). Modernity and self-identity: Self and society in the late modern age. Stanford University Press.
• Giddens, A. (1992). The Transformation of Intimacy: Sexuality, Love and Eroticism in Modern Societies. Stanford University Press.
• Giddens, A. (1997). Sociology, Polity Press, Cambridge UK.
• Güleç, V. (2018). Aile ilişkilerinin sosyal medyayla birlikte çöküşü. Yeni Medya Elektronik Dergi, 2(1), 105-120.
• Gülnar, B. ve Öztat, F. (2020). Aile içi yüz yüze iletişim, internet ve sosyal medya kullanım ilişkisi. Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli Dergisi, 28(1), 28- 39.
• Gürsoy Ulusoy, Ş., & Gürsoy Atar, Ö. (2020). Reflection of social media addiction on family communication processes. Adam Academy Journal of Social Sciences, 10(2), 425-445.
• Haidt, J. (2024). The anxious generation: How the great rewiring of childhood is causing an epidemic of mental illness. Penguin Books.
• Hazar, M. (2011). Sosyal medya bağımlılığı: bir alan çalışması, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 3, 158-159. Kalaman, S. ve Çelik, F. (2019). Türkiye’deki evli bireylerin sosyal medya kullanımlarının evlilikleri üzerine etkisi: nitel bir araştırma. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, (13)19, 424-453. DOI: 10.26466/opus.589684
• Karaca, M. (2007). Sosyolojik bir olgu olarak internet gençliği: Elâzığ örneği. Doktora Tezi, Elâzığ: Fırat Üniversitesi.
• Karaca, M. (2015). Küresel dünyada kültürler arası iletişim ve değişen medyanın rolü. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (13), 134-157.
• Karan, G. (2006). Anne babalar için internet rehberi. Epsilon Yayıncılık.
• Kılınç, T. (2017). Aile içi ilişkiler üzerine sosyal medyanın etkisi. [Yüksek Lisans Tezi]. Konya Selçuk Üniversitesi.
• Kırık, A, M. (2014). Aile ve çocuk ilişkisinde internetin yeri: nitel bir araştırma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 337-347.
• Koşmaz, H, M. (2020). Sosyal medyanın (dijital kültür) aile ilişkileri üzerine etkisi. [Yüksek Lisans Tezi], Adıyaman Üniversitesi.
• Kurt, Ö. G. P. ve Bayrakcı, O., (2021). Sosyal Medya Bağımlılığı ve Yalnızlık: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. In 7th International Management and Social Research Conference, Turkey (pp. 19-21).
• Lundy, L. B. & Drouin, Michelle (2016). From social anciety to ınterpersonal connectedness: relationship building within face-to-face, phone and ınstant messaging mediums. Computers in Human Behavior. 54, 271-277.
• Livingstone, S. (2002). Young People and New Media: Childhood and the Changing Media Environment. Sage Publications, London and New Delhi. https://doi.org/10.4135/9781446219522
• Livingstone, S. and Blum-Ross, A. (2020). Parenting for a digital future: how parents’ hopes and fears about technology shape children’s lives. New York: Oxford University Press.
• McLuhan, M. (1994). Understanding Media. London: The MIT Press Cambridge.
• Moyaz, Z.H., Paydar, M.R.Z. ve Ebrahimi, M.E. (2015). The relationship between the internet addiction and the use of Facebook with marital satisfaction and emotional divorce among married university students, Indian Journal of Fundamental and Applied Life Sciences, 5(3): 709-717.
• Onarman, B., ve Vardarlıer, P., (2021). Sosyal medya kullanım nedenlerinin iletişim becerilerine etkisi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi Dergisi, 23(1), 191-212
• Öztürk, B. (2023). Y kuşağı üyelerinin siber zorbalık, siber mağduriyet ve farkındalıkları üzerine bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(4),1463-1488
• Petticrew, M. and Roberts, H. (2006). How to appraise the studies: an ıntroduction to assessing study quality. In Systematic Reviews in the Social Sciences. https://doi.org/10.1002/9780470754887.ch5
• Rantanen, T. (2005). The media and globalization. SAGE Publications.
• Rosen, D. (Ed.). (2022). Routledge debates in digital media studies. Routledge.
• Sampson, T. D. (2019). A sleepwalker's guide to social media. Polity Press.
• Sassen S. (1998) Globalization and its Discontents. New York Press: New York.
• Semerci, M., Bayram, M.N., Koçak, O. (2023) Genç yetişkinlerin aile aidiyeti ve sosyal medya bağımlılığı ilişkisinde yalnızlığı aracı rolü. Sosyoloji Bağlam Dergisi,4(3), 273-288, doi:10.52108/2757-5942.4.3.4
• Sparks, C. (2007). Globalization, development and the mass media. SAGE Publications.
• Statista. (Mart 12, 2025). Number of internet and social media users worldwide as of February 2025(in billions). www.statista.com https://www.statista.com/statistics/617136/digital-population-worldwide/
• Şimşek, C, Z., Canbeldek, M., Işıkoğlu, N. (2023). Ebeveynlerin pandemi sürecinde dijital ebeveynlik uygulamalarına yönelik deneyimleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 55. DOI:10.53444/deubefd.1221315
• Tiryaki, S., ve Karakuş, M. (2018). Evli bireylerin sosyal medya kullanımları üzerine bir saha araştırması, Anadolu Üniversitesi, İletişim Bilimleri Fakültesi, Uluslararası Hakemli Dergisi, 26(3), 422-443.
• TUİK (2019). Türkiye İstatistik Kurumu Hane Halkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Raporu, www.tuik.gov.tr/
• Turkle, S. (2015). Reclaiming conversation: the power of talk in a digital age. Penguin Books.
• Uçar, R. & Kurt, T. (2024). Sosyal medyada yer alan aile söylemlerinin analizi: dini perspektifli fenomenler ve youtube örneği. Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11(22) ,77-102.
• Uyar P, Ayar D. (2024). Hemşirelik öğrencilerinin sosyal medya kullanımı ve aile iletişiminin sosyotelist olma ve sosyotelizme maruz kalma durumlarına etkisi. SABD, 14(1), 83-9.
• Yalçın, M ve Yalçın, M. (2018). Sosyal medya kullanımı ve aile içi iletişim ilişkisi: üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(57), 739-740. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2486
• Yıldırım, İ. (2021). Sosyal medya, dijital bağımlılık ve siber zorbalık ekseninde değişen aile ilişkileri üzerine bir değerlendirme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(5), 1237-1258.
• Young, K.S. (1998). Caught in the Net: How to Recognize the Signs of Internet Addiction and a Winning Strategy for Recovery. New York, USA: John Wiley and Sons Inc.
• Young, K. (2010), Internet addiction over the decade: a personal look back. World Psychiatry, 9: 91-91. https://doi-org.ezproxy.ticaret.edu.tr/10.1002/j.2051-5545.2010.tb00279.x