ASRÂR-NÂMA: A WORK BY AN ANONYMOUS AUTHOR IN A JOURNAL AT THE BERLIN STATE LIBRARY

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 2, 1 - 34, 14.12.2017

Meryem Babacan Bursalı

Öz

In this article, I will begin by focusing on a
special mecmua in the Berlin State Library manuscript collection. The journal
contains five different poetries, namely Qiyâfat-nâma by Hamdullah Hamdî,
‘Ishrat-nâma by Rawânî, Asrâr-nâma by an anonymous writer, Hâcib-nâma by Ishaq
Çelebi and Tazyîn-nâma by Sun‘î Çelebi. While it is unclear by whom and when
the journal was collected, the poetry points out that it could be a production
by a sixteenth-century Ottoman literate. Another aim of this article is the
textual analysis and transcription of Asrâr-nâma. The text, as an example of
munâzara, represents a debate between wine (sharâb) and hashish (asrâr). These
two start off with a conversation on who has the superiority, continue by
humiliating each other and end with a fight that hashish wins. The article
concludes that this debate is a rich source for the social context of wine and
hashish consumption.

Anahtar Kelimeler

Mecmua, debate, wine, hashish, Asrâr-nâma

BERLİN DEVLET KÜTÜPHANESİNDE BULUNAN BİR MECMÛA VE MÜELLİFİ BİLİNMEYEN BİR ESER: ESRÂR-NÂME

Öz

Bu makale öncelikle, Berlin Devlet Kütüphanesinde bulunan ve özel olarak hazırlanmış bir mecmuaya odaklanmaktadır. Çeşitli tür ve konularda yazılmış beş farklı şiirin yer aldığı mecmuada Hamdullah Hamdî’nin Kıyâfet-nâme’si, Revânî’nin ‘İşret-nâme’si, yazarı bilinmeyen Esrâr-nâme isimli bir metin, İshak Çelebi’ye ait olan Hâcib-nâme başlıklı bir manzume ve Sun‘î Çelebi’nin Tezyîn-nâme adlı eseri yer almaktadır. Mecmuanın ne zaman ve kim tarafından hazırlandığı bilinmemektedir ancak içindeki metinlerden hareketle on altıncı yüzyılda tertip edildiği söylenebilir. Makalenin odaklandığı bir diğer husus ise mecmua içinde yer alan Esrâr-nâme isimli metnin incelenmesi ve günümüz Türkçesi’ne aktarılmasıdır. Münazara türünde yazılmış bir eser olan Esrâr-nâme’de şarap (süci) ve esrar birbirlerine üstünlük iddia etmekte ve üstünlüklerini kanıtlamaya çalışmaktadırlar. Sözle başlayan tartışmada şarap ile esrar birbirlerini aşağılamakta ve birbirlerine ağır hakaretler etmektedirler. Bu tartışma tarafların savaşmasıyla devam etmekte ve zaferi esrar kazanmaktadır. Tartışmanın içeriğine bakıldığında şarap ve esrarı kimlerin tükettiğine ve bu unsurların hangi ortamlarda nasıl kullanıldığına ilişkin bilgiler bulmak da mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Mecmua, münazara, şarap, esrar, Esrâr-nâme

Kaynakça

• Büyükkarcı Yılmaz, Fatma (2013a). On Sekizinci Yüzyıldan Bir Kırkambar: Elîfîzâde Feyzî Mecmûası. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish and Turkic. V. 8/9. s. 833-877.
• Büyükkarcı Yılmaz, Fatma (2013b). Nidayî El-Ankaravî’nin Bilinmeyen Bir Eseri Mübâhasât-ı Mükeyyifât ve Aynı Konudaki Diğer Eserler. Turkish Studies. V. 8/3. s.681-704.
• Canım, Rıdvan (1998). Türk Edebiyatında Sakinameler ve Edirneli Revani’nin İşretnamesi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çelebioğlu, Amil (1998). Kıyafe(t) İlmi ve Akşemseddinzade Hamdullah Hamdi İle Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın Kıyafetleri. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları içinde. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. s. 225-262.
• Fuzuli (1956). Beng ü Bade. (haz. Kemal Edip Kürkçüoğlu). Ankara: Maarif Vekaleti.
• Gürbüz, Mehmet (2012). Şiir Mecmûaları Üzerine Bir Tasnif Denemesi. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII. Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı içinde. (haz. Hatice Aynur v.d.) İstanbul: Turkuaz Yayınları. s. 97-113.
• Güler, Kadir-Ersen Ersoy (2012). XVI. Asır Bursa Zanaatkârları Hakkında Secili Mizahi Bir Eser: Sun’î ÇelebininTezyîn-Nâmesi. TurkishStudies. V. 7/3. s. 1281-1309.
• Kılınç, Ahmet (2015). Klasik Dönem Osmanlı Devletinde Teşhir Cezası. International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS). s. 447-456.
• Köksal, Mehmet Fatih (2006). Münzara. Türk Edebiyatında. İslam Ansiklopedisi. C. 31. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. s. 580-581.
• Köksal, Mehmet Fatih (2012). Metin Neşrinin Ana Esasları. Eski Türk Edebiyatında Tenkit ve Teori. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Köksal, Mehmet Fatih (2016a). Baki’nin Bilinmeyen Veda Gazeli ve Divanında Bulunmayan Bazı Şiirleri. Ya Kebikeç: Mecmualar Arasında. İstanbul: Kesit Yayınları. s. 239-248.
• Köksal, Mehmet Fatih (2016b). Şiir Mecmuaları ve Cönklerde Yunus. Ya Kebikeç: Mecmualar Arasında. İstanbul: Kesit Yayınları. s. 263-312.
• Kuru, Selim Sırrı (2012). Mecmûaların İçine Edebiyatın Dışına Doğru. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII. Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı. (haz. Hatice Aynur v.d.) İstanbul: Turkuaz Yayınları. s. 17-29.
• Kut, Günay (2005). Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları 1. (yay. haz. Fatma Büyükkarcı Yılmaz). İstanbul: Simurg Yayınları.
• Levend, Agah Sırrı (2015). Divan Edebiyatı: Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar. (yay. haz. Berat Açıl.) İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Mecmûa [Yazma]. Staatsbibliothek zu Berlin Orientalische Handschriften. Diez. A.S. 144.
• Özen, Şükrü (1998). Hilaf. İslam Ansiklopedisi. C. 17. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. s. 527-538.
• Uzun, Mustafa (2003). Mecmua. İslam Ansiklopedisi. C. 28. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. s. 265-268.
• Üsküblü İshak Çelebi (1990). Divan. (Haz. Mehmed Çavuşoğlu -M. Ali Tanyeri). İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları.
• Tebrizli Ahmedi (1996). Esrar-name. (haz. Gönül Ayan.) Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
• Tekin, Gönül (2017). Yusuf Emiri ve Beng ü Çagır Adlı Münazarası. Hayat Ağacı. (haz. Selim Sırrı Kuru-Sibel Kocaer). İstanbul: Yeditepe Yayınevi. s. 419-444
• Yavuz, Yusuf Şevki (2006). Münzara. İslam Ansiklopedisi. C. 31. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. s. 576-577.