POETRY WHICH DO NOT EXIST IN SELIM II’S DIVAN

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 2, 145 - 173, 14.12.2017

Mehmet Fatih Köksal

Öz

Poet sultans have always
been the focus of researchers. However, apart from the books and articles that
Ali Emîrî wrote with a great deal of labor, it can be said that most of the
writings written on this subject are rather superficial. Especially, the books
prepared as an anthology involve repetitive elements of the previous books.

One of the Ottoman
sultan’s poets is Selim II (1524-1574). Also known as Selim the Yellow in
history, II. Selim himself did not write a “divan” or “divanche”. However, his
poems were piled together by an unknown person in the collection of the Millet
Library AE Arabi 4341 (75b-85b) to form a kind of “divanche”. This divanche was
published as a book by Beyhan Kesik in 2012. Even if there are a few poems of
his in the anthologies prepared on the sultan poets, they are defective due to
the missing or wrong readings, and the sources not being indicated.

This
article aims to serve a purpose that the unknown poetry of a poet sultan should
be published consists of Selim II’s poetry, which are not found on his divan,
but we have found in some poetry collections and junks.

Anahtar Kelimeler

Selim II, poetry collections and junks, sultan poems, divanche

II. SELÎM’İN DİVANÇE’SİNDE BULUNMAYAN ŞİİRLERİ

Öz

Şair padişahlar öteden
beri araştırmacıların ilgi odağında olmuştur. Bununla birlikte, Ali Emîrî’nin
gerçekten yoğun bir emekle hazırladığı kitap ve makaleleri dışında, bu konuda
yazıp çizilenlerin çoğunun oldukça yüzeysel kaldığını da söylemek gerekir.
Özellikle “antolojik” mahiyette hazırlanan kitapların hemen hepsi bir öncekinin
tekrarı kabilindendir.

Osmanlı’nın sultan
şairlerinden biri de II. Selîm’dir (1524-1574). Tarihte Sarı Selîm olarak da
anılan II. Selîm, bizzat bir divan veya divançe yazmamıştır. Ancak onun
şiirleri, bilinmeyen biri tarafından Millet Kütüphanesi AE Arabi 4341 numarada
kayıtlı mecmua içinde (75b-85b) bir araya getirilerek bir tür “divançe”
oluşturulmuştur. Bu divançe 2012 yılında Beyhan Kesik tarafından kitap olarak
neşredilmiştir. Şairin, sultan şairler üzerine hazırlanan antolojilerde birkaç
şiiri varsa da bunlar eksik, hatalı okuma ve kaynak göstermeme gibi kusurlarla
maluldür.

Bir
hükümdar şairin bilinmeyen şiirlerinin neşredilmesi gerektiği düşüncesiyle
kaleme alınan bu makalede II. Selîm’in söz konusu divançe neşrinde bulunmayan,
başta şiir mecmuaları ve cönkler olmak üzere türlü kaynaklarda tespit ettiğimiz
şiirleri yayımlanacaktır.

Anahtar Kelimeler

II. Selîm, şiir mecmuaları ve cönkler, sultan şairler, divançe

Kaynakça

• Açıkgöz, Cenk (2012). Süleymaniye Kütüphanesi Hamidiye Kitaplığı 1186’da Kayıtlı Mecmu’a-i Eş’âr (vr. 50b-120a), İnceleme-Metin. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: M.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Alî Emîrî (1319). Cevâhirü’l-mülûk. 1. cüz -mukaddime- s. 3. İstanbul: Asır Matbaası.
• Arslan, Mehmet (2010). Tayyâr-zâde Atâ Osmanlı Saray Tarihi -Târîh-i Enderûn-. 4 Cilt. İstanbul: Kitabevi Yay.
• Azap, Samet (2010). Koyunoğlu Müzesi Kütüphanesi’ndeki 11452 Numaralı Şiir Mecmuası (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cönk. İBB Kütüphanesi, Atatürk Kitaplığı: MC_Yz_K 0554.
• Cönk. Milli Kütüphane: Cönk 151.
• Durmuş, Tuba Işınsu (2015). Selîmî. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=7545 (e.t.: 20.06.2016).
• Emecen, Feridun (2009). Selim II. İslâm Ansiklopedisi. C. 36. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. s. 414-418.
• Gıynaş, Kâmil Ali (2014). Pervâne Bey Mecmuası. 3 Cilt. İstanbul: Akademik Kitaplar.
• Gürbüz, İncinur Atik (2011). Mecmû‘atü’l-Letâ’if ve Sandûkatü’l-Ma‘ârif [Bursa (İnebey) Print and Manuscripts Library, No. 2276] [İstanbul University Rare Books Library, No. T 739], Part I: Analysis-Transcription Of The Text. (Edited by Cemal Kafadar, Gönül Alpay Tekin). The Department of Near Eastern Languages and Civilizations, Harvard University, Cambridge, MA, USA, 2015, Sources of Oriental Languages and Literatures 121.
• Gürbüz, Mehmet (2012). Kâbilî, Sultān-ı Hûbâna Münâsib Eş’âr (Poems to Sing for the Leading Beautiful Beloved) (Millet Library, Ali Emiri Manzum No. 744-745) Part III: Transcription of the Text-Index. The Department of Near Eastern Languages and Civilizations. X, Cambridge, MA, USA: Harvard University Sources of Oriental Languages and Literatures 111.
• İsen, Mustafa - A. Fuat Bilkan (1997). Sultan Şairler. Ankara: Akçağ Yay.
• Kaplan, Hasan (2016). İki Şair Bir Şiir. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 56, s. 1031-1062.
• Kaya, Tufan (2007). Konya Bölge Yazmalar Kütüphanesi’ndeki 13467 Numaralı Mecmuanın Metni. Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kesik, Beyhan (2012). Selîmî (II. Selîm) Divançesi). Ankara: Vizyon Yayınevi.
• Köksal, M. Fatih (1997). Bir Kaside İki Şair: Nef’î-Cevrî. Türklük Bilimi Araştırmaları, S. 4, s. 191-202.
• Köksal, M. Fatih (2017). Yavuz Sultan Selîm’in Türkçe Şiirleri. Türklük Biliminin Ulu Çınarı Mertol Tulum Kitabı. (Ed. Ahmet Kartal - Zafer Koylu). İstanbul: Doğu Kütüphanesi. s. 465-528.
• Kutluk, İbrahim (1989). Kınalı-zâde Hasan Çelebi - Tezkiretü’ş-şu’arâ. 1. Cilt. Ankara: TTK Yay.
• Mecmû’a-i Eş’âr. Berlin Devlet Kütüphanesi: Ms. or Oct. 2216.
• Mecmû’a-i Eş’âr. İBB Kütüphanesi Atatürk Kitaplığı: MC Yz K 0287.
• Mecmû’a-i Eş’âr. İBB Kütüphanesi Atatürk Kitaplığı: Yz. O0072.
• Mecmû’a-i Eş’âr. İBB Kütüphanesi Atatürk Kitaplığı: Yz. O0092.
• Mecmû’a-i Eş’âr. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi: TY 9651.
• Mecmû’a-i Eş’âr. Millet Kütüphanesi Ali Emîrî Mnz.: Nu. 571.
• Mecmû’a-i Eş’âr. Nuruosmaniye Kütüphanesi: 4962.
• Mecmû’a-i Eş’âr. Süleymaniye Kütüphanesi: Ali Nihat Tarlan 21.
• Mecmû’a-i Eş’âr, Süleymaniye Kütüphanesi: Ali Nihat Tarlan 26.
• Mecmû’a-i Eş’âr. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi: Revan 1969.
• Mecmua’a-i Eş’âr ve Fevâyid, Süleymaniye Kütüphanesi: Aşir Efendi 1459.
• Mecmû’a-i Eş’âr, Millet Kütüphanesi: Ali Emiri, Mnz. 610.
• Mecmû’a-i Eş’âr, Millet Kütüphanesi: Ali Emiri, Mnz. 701.
• Mecmû’a-i Eş’âr, Ankara İl Halk Kütüphanesi: 06 HK 240.
• Mecmû’a-i Eş’âr. Milli Kütüphane: Yz A 2209.
• Mecmû’a-i Eş’âr, Milli Kütüphane: Yz A 7301.
• Mecmû’a-i Eş’âr, Milli Kütüphane: Yz A 796.
• Reşit, Muzaffer (1958). Divan Şiiri Antolojisi (Başlangıcından Bugüne Türk Şiiri I). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Subaşı, M. Hüsrev (1982). Yavuz Sultan Selîm’in Türkçe Şiirleri ve Bunlara Yazılan Nazireler. Öğretim Üyeliği Tezi, İstanbul: İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü.
• Tuman, Mehmet Nâil (2001). Tuhfe-i Nâ’ilî (Divân Şairlerinin Muhtasar Biyografileri). [Tıpkıbasım]. 2 Cilt. (haz. Cemal Kurnaz, Mustafa Tatcı). Ankara: Bizim Büro Yayınları.
• Yılmaz, Kâşif (2001). III. Selîm (İlhâmî) Hayatı, Edebî Kişiliği ve Dîvânının Tenkitli Metni. Edirne: Trakya Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları.
• Yücebaş, Hilmi (1960). Şair Padişahlar. İstanbul: Ahmed Halit Kitabevi.